E DÁLLE COA "GAUCHE DIVINE"!

E dálle coa gauche divine!
Por Carlos Semprún Maura

Coñezo a Edgar Morín desde 1949 ou 50. Vinlle por primeira vez -aínda que pareza copiado dun libro de Hemingway ou de Scott-Fitzgerald é absolutamente certo- no Bal Nègre da rúa Blomet. Pero, como era amigo de Marguerite Duras e do seu entorno (máis tarde cualificado de “grupo da rúa Saint-Benoit”, porque alí estaba o gran piso de Marguerite, cuxos amigos eran Robert Antelme, Dionys Mascolo, Claude Roy, Jorge Semprún, ás veces Roger Vailland, entre outros), e como eu coñecía a varios deles, atopábame con Morin cada dous por tres. Se non me falla a memoria, foi o primeiro deses intelectuais comunistas máis ou menos resistentes a ser expulsado do PCF. Daquela experiencia tirou un libro irónico e intelixente, Autocritique, pero non sacou, visto desde unha perspectiva histórica máis intransixente, as conclusións que se impoñían.

Ao non vivir en Saint-Germain-deas-Près, non formaba parte da “célula” dese barrio, nin dos expulsados, sobre a base dun informe (ou chivatazo, segundo escribiron Antelme e Mascolo) de Jorge Semprún. Estes foron os propios Antelme e Mascolo, mais tamén Marguerite Duras, o xornalista Eugène Mannoni, Monique Règnier, etcétera. O curioso no caso de Edgar Morin, para limitarme a el, é que nin esa experiencia, nin outras, nin a sinxela observación dos acontecementos mundiais apartáronlle xamais da esquerda. Se ate certo punto pódeselle cualificar de anticomunista, ou mellor dito de antiestalinista, iso non lle impediu apoiar publicamente a Mitterand e a súa alianza cos comunistas. Esta non lle facía moita graza, pero había que tragar con ela en prol do triunfo da esquerda. Téndolle perdido de vista, volvín a velo no maio de 68, con Claude Lefort e Cornelius Castoriadis (por certo, xuntos escribiron un libro sobre os acontecementos: A Brèche (brecha), que un día terei que decidirme a criticar, por moito que lles pese a Enrique Escobar ou ao fillo de Savater. Ou sexa, que Morin sempre foi de esquerdas, a intres moi “moda californiana”, etcétera, pero, a fin de contas, sempre no sentido conformista do término. Si pareceu increpar, aquilo encantaba aos poderosos, porque aos poderosos encántalles lles fous du roi, para aportar un pouco de pimenta á sopa boba da política, pero sen mudar de política, nin de sopa boba. Desde Arguments, revista marxista que codirixía con Kostas Axelos (enigmático personaxe este), ate o artigo que vou comentar agora, toda a “carreira” e a obra de Edgar Morin, que constitúe un intento, evidentemente errado, de totalidade, entre as ciencias, a filosofía, a política, a Historia (e o sexo), todo iso podería resumirse como a vontade de levar ramilletes de flores ás tumbas do GULAG.

Non esquezo de que escribiu en Le Monde un longo artigo entusiasta co movemento antimundialista e José Bové, declarando incluso que este era un novo Asterix, heroe da rebelión popular. Cousas veredes, meu Cid... Aparte de que José Bové é un reaccionario antisemita, paga a pena sinalar que Asterix é o heroe dun cómic chovinista galo, cuxos autores son un italiano e un xudeu ruso. Pasemos, e vaiamos ao gran. En Le Monde do xoves 19, Edgar Morin publica un artigo: “Antisemitismo, antixudaismo, antiisraelismo”. Comeza tentando elucidar os diferentes andazos, ou os diferentes virus: existiría un antixudaismo cristián que considera aos xudeus culpábeis da morte do Cristo, de deicidio, (como Mel Gibson), un antisemitismo xenófobo que considera aos xudeus como unha raza inferior e perversa, ate por parte dos árabes, que son eles mesmos semitas (como os fenicios, por certo), e o antiisraelismo que considera que Israel debería converterse nun novo Auschwitz ou, en todo caso, desaparecer sexa como sexa.

Habería moito que dicir sobre estas interpretacións, en canto ás diferentes formas de antisemitismo (quédome con este término, que ten o seu peso histórico). Que exista un antisemitismo, non diría cristián, senón católico, recoñeceuno e “pediu perdón” a propia igrexa, o cal non impide, evidentemente, que siga habendo antisemitas católicos. En canto aos árabes, aos que tamén alude Morin, fórono sempre, e hoxe máis que nunca, bastaría con facer unha escolma de prensa dos medios árabes para decatarse diso, e dos aquelarres que profesan a diario, sen necesidade de remontarnos ao século XIII ou lembrar ao Mufti de Xerusalén, colaborador dos nazis durante a Segunda Guerra Mundial. Quéixome, con todo, de que un home intelixente, aínda que frívolo, como Edgar Morín, nada diga de interesante sobre o novo e virulento antisemitismo de “esquerda” e sobre todo de extrema esquerda actual, que, con todo, inqueda a algúns dos seus amigos da socialburocracia.

Isto, para un sociólogo recoñecido, membro de infinidade de comisións e consellos gobernamentais, xa sexan de esquerda como de dereita, sobre problemas da Universidade ou da sociedade en xeral, podería ser un tema de reflexión: Por que se destapa de súpeto o antigo antisemitismo popular, longos anos ocultado, e por que en Francia, sen ir máis lonxe, a esquerda e a extrema esquerda se alían cos fundamentalistas musulmáns e se manifestan todos aos berro de: Morra Israel! Morran os xudeus!?? Ten isto algo que ver co l´espirit deas Lumières, ou sinxelamente coa tolerancia? Pois disto non fala Morin. Abofé que a cuestión de Israel é unha cuestión fulcral do antisemitismo actual. A partir do momento en que se considera a Israel como un estado nazi, todos os xudeus convértense automaticamente en nazis, pero ao mesmo tempo, cousa á que nin sequera alude Morin, nas capitais árabes e ate en París (mireino eu persoalmente) bérrase: “Hitler tiña razón!” coa súa “solución final”, ou sexa, o xenocidio. Estas contradicións, este aquelarre cotián, non inmutan a Edgar Morin, el simplemente ignórao.

Como outros neste círculo de intelectuais de “esquerda”, que pretenden ser críticos e á vez colaboradores co peor da esquerda (Mitterand, Jospin), declara que, desde logo, “Israel é a única democracia rodeada de ditaduras”, pero este dato fundamental, cítao coma se se tratarse da situación xeográfica ou o clima de Israel, algo sen real importancia. Insiste sobre a represión contra os pobres palestinos, precisamente cando se abriu unha investigación sobre a colosal fortuna persoal de Arafat, agochada (mal) en paraísos fiscais, e no propio Parlamento europeo, algúns deputados esixen contas aos nosos democráticos gobernos sobre as subvencións indirectas ao terrorismo palestino. Abofé que hai palestinos pobres, claro que hai vítimas palestinas e abofé que nesta longa guerra, que dura desde 1948, Israel, con gobernos laboristas ou do Likud, cometeu erros e ate crimes, pero cabe preguntarse se un país democrático, sometido aos constantes ataques dun tan atroz terrorismo, non ten dereito a defenderse. Sobre este tema, Edgar Morin non di nada interesante, peor, elúdeo, para non enfrontarse coa hipocrisía da gauche divine, e sen darse de conta de que escribiu algo profundamente reaccionario. Lendo este o seu último artigo, dámonos de conta de que para el o feito de que Israel sexa a única democracia, rodeada de ditaduras, non ten a menor importancia, strictu senso; a democracia non ten importancia. Salvo en Francia, se entende. Para min é precisamente esa democracia que, pese a todo, mantense en Israel, o que hai que defender custe o que custe, moito máis que o Muro das Lamentacións. O cal, desde logo, ten a súa historia, mais este é outro debate.