O Coronel Shaul Arieli, ordenando o desmantelamento e avacuación dos asentamentos israelíes de Gaza.
Fonte: Shaul Arieli Archive
"É hora de avanzar polo camiño da paz"
Unha entrevista de Gabriel Bacalor*
Nesta entrevista realizada polo analista Gabriel Bacalor, o coronel da reserva do exército israelí Shaul Arieli, quen tivo ao seu cargo a evacuación dos asentamentos xudeus da Franxa de Gaza, ofrece a súa visión acerca da realidade do Medio Oriente. Convidado recentemente á Casa Branca e ao Consello de Seguridade Nacional dos Estados Unidos, sostén que a paz e a seguranza son as dúas caras da mesma moeda.
- Que consecuencias ten para Israel a primavera árabe?
Os levantamentos populares no mundo musulmán, expresan un cambio de época, no cal as masas xa non temen aos seus gobernos e expándese a solidariedade rexional. Israel non é o centro de interese neste proceso, pero debe aggiornarse para evitar o illamento rexional. Mentres Israel non manifeste interese en resolver o problema palestino, a solidariedade árabe que, por exemplo, exerce hoxe unha importante presión internacional para derrocar a Assad en Siria, podería actuar en contra de Israel.
- Por que a revolución en Siria aínda non acadou os mesmos resultados que en Exipto, Tunes e Libia?
Unha das razóns é o forte respaldo que recibe Assad de Rusia e Irán. No caso de Rusia, o apoio débese a razóns económicas e no de Irán, ao acceso que Siria brinda ao mundo árabe sunita, así como as facilidades de paso que Siria ofrecería para abastecer con armas e provisións a Hamás e Hezbollah, en caso dun conflito bélico con Israel. De todos xeitos, creo que a saída de Assad é cuestión de tempo. Entre os escenarios posteriores, podería ocorrer que o seu partido Baath sen Assad, lidere unha transición ordenada, aínda que tampouco descartaría a hipótese dun cambio de mando máis abrupto.
- Representa o programa nuclear iraniano unha ameaza para Israel?
O programa nuclear de Irán é unha ameaza para todo o mundo. A pesar das advertencias de Ahmadinejad e Jaminei, a dirigencia iraniana sabe que se Irán usase armas atómicas contra Israel, estaría a decretar a desaparición de toda a rexión. A razón do desenvolvemento atómico de Irán non é destruír a Israel, senón garantir a estabilidade do réxime islámico fronte ás ameazas de occidente e profundar a influencia chiita no mundo musulmán. O éxito do seu programa nuclear presionaría a Turquía, Exipto e Arabia Saudita a adquirir armas atómicas; e esta escalada armamentista non lle convén a ninguén.
- Como pode afectar o triunfo dos Irmáns Musulmáns en Exipto, ao tratado de paz entre ese país e Israel?
Cústame crer que o ascenso de Mohamed Morsi en Exipto, poida derivar nun conflito bélico con Israel. A razón fundamental é que o exército exipcio non está en condicións materiais de soster unha guerra con Israel e ademais depende, económica e militarmente, dos Estados Unidos. Con todo, se Israel non avanza no proceso de paz cos palestinos, poderíase esperar un enfriamento das relacións entre ambos países, con efectos negativos sobre as relacións comerciais entre ambos. Por iso, insisto na importancia para Israel de lograr un acordo cos palestinos, á maior brevidade posible.
- Quen son os responsables do estancamento nas negociacións entre Israel e a Autoridade Palestina?
Considero que a maior parte da responsabilidade na suspensión de conversas directas, desde setembro de 2010, corresponde ao goberno israelí. Netanyahu non acepta os chamados "termos de referencia" acordados no Cumio de Annapolis de 2007, que recoñecen a creación dun Estado Palestino dentro dos límites do 67 con intercambio de territorios, é dicir, transferindo a Israel asentamentos xudeus en Cisxordania a cambio doutras terras.
- O goberno israelí só pide que os palestinos recoñezan ao seu país como Estado Xudeu. Non lle parece unha demanda lóxica?
En cuestións tan sensibles, o que resulta ilóxico é cambiar as pautas da negociación, logo que a contraparte está disposta a darnos o que pediamos. Por que Israel non quixo negociar cos palestinos até comezos da década de 1990? Porque os palestinos non aceptaban as resolucións 242 e 338 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas, que implicaban o recoñecemento do dereito á existencia de Israel. Agora que nos dan o que queriamos, tampouco nos chega e esiximos novas condicións: o recoñecemento do Estado xudeu, o manexo da auga, o control do espazo radioeléctrico... Non me parece serio.
- Netanyahu di que un Estado Palestino en Cisxordania, comprometería a seguridade de Israel. Cal é a súa visión respecto diso?
Considero que a maioría da xente non sabe de que falamos, cando nos referimos a un Estado Palestino. En caso que houbese un acordo, ese Estado Palestino estaría completamente desmilitarizado; as forzas de seguridade palestinas encargaríanse dos asuntos internos, e habería efectivos da OTAN para garantir a paz nas fronteiras. Ademais, o exército israelí contaría con autorización para utilizar o espazo aéreo do novo Estado e disporía de estacións de alerta temperá para a prevención de eventuais ataques. Neste contexto, se a seguridade de Israel se víse comprometida e decidise intervir militarmente, tomaría só uns poucos días recuperar o control do terreo. En síntese, a postura de Netanyahu e os seus argumentos respecto da seguridade, non responden á necesidade senón a razóns exclusivamente políticas e ideolóxicas.
- Aínda así, poderíase dicir que en caso de avanzar cara a un acordo, Israel estaría a asumir un risco?
Nin a guerra nin a paz son pólizas de compañías de seguros. Sempre se asumen riscos; pero é necesario preguntarse cales son os escenarios posibles e avaliar os pros e contras de cada un. O primeiro escenario sería alcanzar, primeiro, un acordo cos palestinos e máis adiante con Siria, cando nese país as cousas estean máis claras. En base á proposta de paz da liga Árabe, Israel normalizaría as súas relacións co mundo musulmán pero, tamén, estaría a asumir o risco dunha intensificación do conflito. Con todo, está claro que a profundización do status quo non é unha alternativa intelixente para ningún dos pobos, pois nos conduce inexorablemente á intensificación do problema. Por iso, eu sosteño que, neste difícil balance de intereses, acordar cos árabes é o mellor para Israel.
- Por que o goberno israelí autoriza a construción de asentamentos xudeus en Cisxordania?
A maior parte da xente cre que é por razóns de seguridade, pero non é así. Débese a determinantes políticos e sobre todo ideolóxicos, enraizados na contradición existente entre o sionismo nacionalista e o relixioso. Os sionistas relixiosos consideran que o dereito divino do Pobo de Israel sobre a Terra de Israel, sobreponse a calquera outro dereito, entre eles ao de autodeterminación do pobo palestino. O partido Likud ten actualmente unha forte influencia de sionistas relixiosos, que manipulan a política do goberno a favor da construción de asentamentos.
- Que lle diría a un colono xudeu, convencido que a través das súas accións está a favorecer a causa sionista?
Diríalle que o seu sionismo é diferente ao meu. O meu sionismo, que tamén é o sionismo de Hertzl, Ben Gurion, Jabotinsky, Waitzmann e Moshe Sharet, pon no centro ao Pobo de Israel e é laico e democrático porque responde a valores xudeus e universais. En cambio, o sionismo relixioso de moitos colonos, cuxos referentes son os rabinos Kook, pon o seu epicentro na Terra de Israel e está disposto a renunciar ao carácter democrático do Estado Xudeu, para reter toda a terra.
- Un sector da dereita israelí, sostén que Xordania debería ser o Estado Palestino. Cal é a súa postura en relación a esta iniciativa?
A proposta carece de racionalidade histórica, xurídica e militar. Xa no acordo de Sykes-Picot de 1916, un ano antes da Declaración Balfour, estaba claro que na actual Xordania erixiría un Estado árabe. De feito, en 1919, durante a Conferencia de Paz de París, o movemento sionista reclamou para o seu territorio 18.000 quilómetros cadrados, e non os 90.000 quilómetros cadrados que hoxe involucran a Israel e Xordania. Polo tanto, expor que Israel renuncia a Xordania para que sexa o Estado Palestino, é unha falacia histórica. Ademais, non existe ningunha forma de trasladar a Xordania a case un millón e medio de árabes israelís e a dous millóns e medio de árabes cisxordanos. Finalmente, no plano militar, Israel empeoraría drasticamente a súa posición estratéxica, xa que en lugar de lidar cun Estado Palestino desmilitarizado tería que facelo coas forzas armadas xordanas.
- Por que vostede se enfrontou ao Ministro Lieberman, cando propuxo transferir parte da poboación árabe-israelí ao futuro Estado Palestino?
O plan de Lieberman abriría unha caixa de Pandora que carrexaría múltiples conflitos de solución incerta, entre eles a valoración do patrimonio que lles corresponde aos árabes-israelís, o trato ás minorías en Israel e a redefinición da cidadanía en relación á localización xeográfica das persoas. Asumindo que Israel decidise lidar con todo isto, no mellor dos escenarios estar a transferir entre o 8 e o 10% da poboación árabe-israelí ao futuro Estado. Por sorte, o Plan Lieberman recibiu o rexeitamento conxunto do goberno israelí, do mundo árabe, da Autoridade Palestina e da comunidade internacional. Unha reacción unánime que só Lieberman é capaz de lograr.
- Vostede foi un dos principais militares que suxeriu a Ariel Sharon a construción da barreira de separación entre Israel e Cisxordania. Ofrece esta barreira a seguridade que esperaba?
Cando desde o Consello de Paz e Seguridade, pedimos a Sharon que construíse o valado, fixémolo en base a criterios de defensa. Lamentablemente, a súa construción respondeu a argumentos políticos e de colonización. Esta situación levounos a brindar asesoramento á Corte Suprema de Xustiza de Israel, a cal, finalmente, exhortou ao exército a realizar certos cambios que requiriamos. Na actualidade, a barreira colabora coa seguridade de Israel, pero tamén debemos recoñecer que o principal factor de redución dos atentados suicidas, é a cooperación bilateral entre as forzas de seguridade que comanda o Presidente Abbas e o exército israelí.
- Continúa considerando que esta clase de obstáculos garanten a seguridade?
As barreiras por si soas non brindan seguridade. Observemos senón á Franxa de Gaza, onde Israel construíu unha barreira similar e con todo, non logrou evitar o terrorismo. No caso da barreira de Cisxordania, xa se construíu o 60% dos 800 quilómetros planificados e presenta 3 importantes brechas, pero a separación máis significativa é a evidente disparidade socioeconómica. O ingreso per cápita cisxordano é 15 veces menor que o israelí. Se tomamos como parámetro de comparación a mesma relación entre Méjico e Estados Unidos, que é de catro veces, pódese comprender a magnitude da disparidade que separa a barreira.
- Dacordo á Lei de Xerusalén sancionada pola Knesset en xullo de 1980, esta cidade é a capital indivisible do Estado de Israel. Que ocorre na práctica?
Xerusalén está dividida en case todos os aspectos da vida comunitaria. Os 300.000 árabes que viven en Xerusalén Oriental teñen os seus propios sistemas de educación, de saúde, de transporte, de esparexemento, de comercio e de industria. O desinterese da policía israelí por lidar co alto nivel de delincuencia e pobreza nesa parte da cidade, xerou a anarquía necesaria para que Hamas fágase do control político de Xerusalén Oriental e acabe impóndose, en absolutamente todos os barrios, durante as últimas eleccións ao parlamento palestino.
- Como suxire normalizar o status de Xerusalén?
Comparto a visión do ex presidente Clinton, de dividir a cidade entre barrios israelís e palestinos, en función da identidade da súa poboación. Así, as forzas leais a Abu Mazen poderían desarticular a Hamas, da mesma maneira que o fixeron en Cisxordania, basicamente impedíndolles actuar en escolas e mesquitas. Con respecto á cidade vella de Xerusalén, que contén máis de cen lugares santos para todas as relixións, é dicir, tanto para o Xudaísmo, o Cristianismo como o Islam, considero que habería que pola baixo a administración de forzas internacionais que garantan o acceso de todos, aos lugares sacros.
- Que solucións considera factibles de implementar para resolver o problema dos refuxiados palestinos?
A pesar do que moitos pensan, existe alto consenso entre Israel e a Autoridade Palestina respecto deste tema. Desde 1988, a OLP acepta que unha solución xusta ao problema dos refuxiados, non pode pór en risco o equilibrio demográfico de Israel. Ademais, dos 5 millóns de palestinos que a axencia UNRWA das Nacións Unidas sinalaría finalmente como refuxiados, máis do 50% xa viven actualmente en Israel, Cisxordania e Gaza; mentres a maior parte dos que habitan fóra destes territorios, non manifestan intención de volver. En síntese, os palestinos reclamarían esencialmente resarcimiento económico e quen soliciten o otorgamiento dunha cidadanía, serán maiormente incorporados ao Estado Palestino, mentres que Estados Unidos, Canadá, Arxentina e mesmo Israel, habilitarían un número simbólico de cidadanías, como parte do acordo.
- Cre que Abu Mazen verdadeiramente quere a paz con Israel?
Abu Mazen quere un Estado Palestino, e sabe que o medio para logralo é un acordo con Israel. Por ese motivo, e non por amor a Israel, acepta os termos de referencia do cume de Annapolis; en tanto quen o rexeita é o goberno israelí cando cuestiona os límites de 1967 como base do acordo. Os termos de referencia equivalen ás liñas amarelas que demarcan unha ruta. Nunha ruta podemos trazar dúas cruces, catro carrís ou oito semáforos e nada diso vai modificar o noso destino. En cambio, se transgredimos as liñas amarelas, imos terminar en calquera parte. Netanyahu di ?negociemos sen liñas amarelas?, o que significa desestimar todos os progresos alcanzados até hoxe.
- Considera que a recente formación do Goberno de Unidade Nacional en Israel podería xerar avances no proceso de paz?
Non, porque o problema non está na coalición de goberno, senón no Likud. A diferenza do que moitos cren, non son Xas nin o partido de Lieberman os que frean o proceso de paz. Do contacto habitual que manteño con varios ministros do goberno, sei que Netanyahu non ten luz verde no seu propio partido para avanzar nunha solución baseada nos límites do ´67; e ese é, ao meu criterio, o principal erro da comunidade internacional, que presionan contra Netanyahu, cando en realidade deberían xerar condicións para que o partido gobernante cambie a súa postura.
- Que pode facer América Latina para facilitar o diálogo?
O mundo atópase nun proceso de cambio. Fronte á actual crise económica internacional, os latinoamericanos deben comprender que xogan un rol moito máis importante que antes. Penso que é fundamental que Latinoamérica ofreza soporte político, económico e diplomático ao Presidente Abbas, para que poida enfrontar aos grupos terroristas opositores e financiados por Irán. Así mesmo, é importante que os comunicadores eludan a tentación mediática de demonizar ao Estado Xudeu, actitude na que frecuentemente incorren certos xornalistas vinculados ás esquerdas latinoamericanas e que, en cambio, brinden o seu apoio a quen, desde Israel, traballamos tenazmente para alcanzar solucións negociadas
Comentarios