Paz ao alcance da man

Por Yossi Beilin

Meretz

.

Mentres as revoltas no mundo árabe fan máis incerto o proceso de paz entre israelís e palestinos, a súa conclusión aparece como un asunto aínda máis urxente. Pode o espírito que percorre a rexión abrir portas a novas formas de resolver o conflito?.

En decembro de 2010, en declaracións a unha delegación de funcionarios israelís de alto nivel reunidos en Ramallah, Cisxordania, nun evento organizado pola Iniciativa de Xenebra, o presidente palestino, Mahmud Abbás, suxeriu: "Unha vez que logremos resolver o asunto das fronteiras, sera posible resolver todos os demais". Polo tanto, é unha sorte contar xa cunha fórmula mutuamente aceptable. Hai pouco máis dunha década, israelís e palestinos reuníronse en Camp David. Xerouse unha enorme expectativa durante as semanas previas ao cumio. Tíñase o presentimento de que un acordo estaba ao alcance. Era o último verán da administración Clinton, e todos pensaron que o presidente de EE.UU non convocaría un cumio cuxo resultado fose menos que un triunfo histórico. Ao parecer, todos estaban tan determinados a triunfar, que o triunfo mesmo parecía algo case predeterminado. E, en efecto, houbo quen ate pensaron que xa se alcanzara un acordo en segredo; era algo que dábase por feito. A paz, aparentemente, estaba ao alcance da man. Pero, tal como se viu despois, este non foi o caso. En cambio, o cumio de Camp David en xullo de 2000 chegou a ser un dos fitos máis tráxicos do proceso de paz entre Israel e os palestinos. Foi unha traxedia particularmente irónica, pois a brecha entre as expectativas xeradas e os resultados finais non podería ser maior. As razóns do fracaso do cumio son complexas e probablemente seguirán sendo obxecto de controversia.

.

Pero o fracaso foi algo real e todo o mundo padeceu a frustración. En particular, foi vivida agudamente por aqueles de entre nós que participamos como membros dos equipos de negociación e da rolda de conversacións - demasiado breves - que seguiron en Taba, Exipto. Especialmente frustrante resultou aquela narrativa emerxente que viu no noso fracaso a proba de que o conflito mesmo era unha cuestión insolúbel. Alguén tiña que demostrar que estaba equivocada. E así, nunha reunión co membro do Comité Executivo da Organización para a Liberación de Palestina, Yasser Abed Rabbo, suxerín a continuación do traballo interrompido en Taba ate que fósemos capaces de arribar a un acordo. Aínda con toda a enorme frustración que padeceramos, estabamos decididos a demostrarlles aos israelís e aos palestinos por igual, que a pesar da decepción e da violencia, a paz era posíbel. O noso traballo non foi fácil, non só pola natureza do que nos propuxemos, senón tamén polas condicións nas que traballamos.

.

A violencia que estalou por mor do fracasado cumio de Camp David provocou bloqueos de estradas, clausuras e restricións de tránsito, o cal fixo que a realización dunha reunión fose algo case imposíbel. Ás veces foinos necesario reunirnos no estranxeiro debido a que non era posible manter unha reunión no noso territorio. Outras, unicamente podiamos reunirnos nun posto de control e manter as nosas conversacións dentro dun coche. O contraste entre o pano de fondo do noso traballo (violencia e crise) e o obxectivo do noso (un acordo integral de paz de estatuto permanente) non podería ser maior. Para apoiar o noso esforzo, construímos coalicións amplas. Ao lado israelí, incorporamos un número de persoas que pertencen á clase dirixente, entre eles, ex-oficiais militares de alto rango. Ao lado palestino, funcionarios de Al Fatah, parlamentarios e académicos destacados. En 2003, logo de case tres anos de duro traballo, os nosos equipos de negociación concluíron un detallado anteproxecto de acordo, o cal se coñece desde entón como Iniciativa de Xenebra. A nosa proposta mostra en detalle o modo en que podería formularse un acordo de paz israelí-palestino crible. Non exclúe ningunha das cuestións principais que interesan ás partes, talles como disposicións de seguridade, o status de Xerusalén, o acceso a lugares sacros, ademais dunha xusta e consensuada solución ao problema dos refuxiados. Por suposto, tamén se ocupa dos contornos das fronteiras permanentes e o futuro dos asentamentos en Cisxordania. Neste sentido, baséase en gran medida nas ideas propostas polo presidente Clinton. Coas fronteiras anteriores a 1967 (a Liña Verde) como punto de partida, ideamos unha serie de trocos de terra consensuados de menor importancia, feitos en forma recíproca e individualizada, dacordo cunha fórmula que esixa a Israel a evacuación do menor número posible de asentamentos á vez que outorga aos palestinos a maior parte de territorio.

.

O resultado é un modelo que crearía un Estado palestino en case o 98 por cento de Cisxordania e a Franxa de Gaza co déficit de compensación por parte dos territorios dentro da Liña Verde. As fronteiras que trazamos permitirían á gran maioría da poboación de colonos (75 por cento) permanecer nun territorio que podería ficar sob soberanía israelí. A execución do plan levaría a cabo gradualmente ao longo de 30 meses, dacordo ao calendario de aplicación establecido nos Anexos do Acordo de Xenebra, e que é o froito da colaboración entre os nosos equipos israelí e palestino, publicado en 2009. A clave do noso éxito dun acordo integral non se centrou na solución específica ofrecida para cada asunto -aínda que houbo ademais gran cantidade de pensamento creativo nese sentido- senón na concorrencia das nosas solucións. É dicir, as fronteiras e os asentamentos non son dúas cuestións exclusivamente interrelacionadas, senón que ademais están en relación con cada un dos outros asuntos de estatuto definitivo, en especial con aqueles que teñen maior significación simbólica: os refuxiados e Xerusalén. Non poderemos chegar a un acordo sen concibilos como tal. A fin de contas, a cuestión das fronteiras tamén atinxe á zona de Xerusalén. E como adoita suceder nas negociacións, a concesión que se fai acerca dalgún asunto por unha das partes a miúdo permite avanzar sobre outro.

.

En resumo, elaboramos un anteproxecto de "acordo" que, fiel ao seu nome, non só serviu como acordo entre as dúas partes, senón que ademais resolveu todas as cuestións pendentes entre ambos lados. Foi integral e concluínte. Como tal, logrou o apoio da maioría en ambas sociedades. Segundo os datos de sondaxe máis recentes, grandes maiorías en ambas sociedades apoian un acordo de estatuto definitivo, integral e consensuado, baseado nos parámetros descritos nos Acordos de Xenebra. Estes números reflicten o apoio con que conta o paquete total, o que supera en número ao apoio que reciben os seus elementos individuais por separado. E agora que? En decembro de 2010, en declaracións a unha delegación de funcionarios israelís de alto nivel reunidos en Ramallah, Cisxordania, nun evento organizado pola Iniciativa de Xenebra, o presidente palestino, Mahmud Abbás, suxeriu: "Unha vez que logremos resolver o asunto das fronteiras, será posíbel resolver todos os demais". Polo tanto, é unha sorte contar xa cunha fórmula mutuamente aceptable. Os meus colegas e eu -tanto israelís como palestinos- comprometémonos a traballar xuntos e dentro das nosas respectivas comunidades para facer realidade o Acordo de Xenebra. Esperamos que as persoas de boa vontade en todo o mundo únanse a nós na nosa procura dunha paz xusta e duradeira entre os nosos dous pobos, de modo tal que sexamos capaces de vivir lado a lado en liberdade e seguridade, como próximos e veciños.