Os Protocolos de Sión (A mentira que prendeu a mecha)
Por Luisa Corradini
Hai un século, na corte do zar Nicolás II nacía unha das maiores falsificacións que os impulsores de teorías conspirativas produciron xamais, provocando unha onda de antisemitismo que aínda de feito non desapareceu.
PARIS.- Tamén hai un século algunhas librarías de San Petersburgo recibiron un libro que, en verdade, estaba destinado a un só lector: o zar de Rusia Nicolás II. Unha versión reducida dese texto aparecera por primeira vez no diario Znamia, en 1903, mais non conseguira o seu obxectivo de conmocionar á corte imperial. En cambio, o libro publicado en 1905 presentaba o aspecto dun documento irrefutábel: incluía todas as "actas" das 24 sesións secretas realizadas no marco dun Congreso Sionista reunido en Basilea, en 1896. Durante ese cónclave a porta pechada, un suposto Sabio de Sion expuxera aos xefes do pobo xudeu un plan para destruír a civilización cristiá e as monarquías a fin de converterse en "donos do universo". Para instalar ese "poder xudeu", ese plan maquiavélico prevía apelar a todos os recursos posibeis: astucia, revolucións, guerras, a modernización industrial e o capitalismo.
Cen anos após a primeira edición dos Protocolos dos Sabios de Sion, que apareceu acompañada do inquietante subtítulo "Programa xudeu de conquista da humanidade", varias investigacións históricas rigorosas publicadas recentemente comezaron a aportar respostas precisas sobre a orixe dese libro que constitúe unha das maiores manipulacións da era moderna. A paternidade desa diabólica falsificación, que desatou unha tempestade histórica de incontrolábel violencia, pertence a Ivan Goremykin. Ese ambicioso ex ministro de Interior, que perdera a confianza do zar Nicolás II, representaba aos políticos e industriais máis conservadores de Rusia, ferozmente antisemitas, alarmados polo avance dun sector liberal -liderado polo conde Serguei Witte- que propiciaba a modernización da economía e dunha tímida apertura política. Goremykin quería aproveitar as intrigas que sacudían a corte imperial para inducir ao Zar a afastar do poder a Witte. Os principais artífices desa manobra foron Pierre Ratchkovski, que dirixía os servizos da policía política rusa (Okhrana) en Paris, e Mathieu Golovinski, un aristócrata vido a menos que adoitaba colocar a súa pluma ao servizo do mellor postor. En dous tomos que totalizan máis de 1200 páxinas, o historiador ruso Mikhail Lepekhin demostrou recentemente que, para acelerar ese traballo a medida, Golovinski recuperou un texto esquecido:
Diálogo nos infernos entre Maquiavelo e Montesquieu, publicado en Bruxelas en 1864 por Maurice Joly. Ese avogado antibonapartista quería demostrar que o emperador Napoleón III e os seus principais colaboradores confabulaban para apropiarse de todos os poderes da sociedade francesa.
Golovinski limitouse a reemprazar "Francia" por "o mundo" e "Napoleón III" por "os xudeus".
Superpondo ambos libros, Lepekhin demostra que trátase dunha copia inescrupulosa. Lepekhin sospeita que o libro nunca alcanzou o seu obxectivo inicial pois o Zar ao parecer nunca chegou a lelo. Pero o alcance mundial que tiveron esas 230 páxinas foi colosal. Quen tomando en serio ese texto creu topar unha confirmación das profecías co estalido da Primeira Guerra Mundial, o caos en Alemaña e a Revolución Rusa de 1917. Logo da matanza da familia imperial, perpetrada o 16 de xullo de 1918 en Lekaterinburgo, na alcoba da zarina achouse un exemplar dos Protocolos. Ese indicio permitiu aos rusos brancos afirmar que se trataba dun crime "xudeobolchevique". Coma Golovinski se sumou á revolución e o réxime bolchevique asumiu rapidamente un marcado carácter antisemita, a URSS mantivo durante anos o segredo da súa participación na redacción dos Protocolos.
O historiador Lepekhin recentemente puido obter as probas das súas sospeitas cando se abriron os arquivos soviéticos, en 1992. "Para Golovinski, escribir ese falso documento foi só un episodio da súa vida, rapidamente esquecido. Creo que nunca chegou a comprender o alcance que podería ter o seu traballo", estima Lepekhin. A expansión da mentira Cando morreu, en 1920, recén comezaban a aparecer as primeiras traducións en inglés, alemán e francés. Ese ano, precisamente, os Protocolos foron lexitimados polo xornal que estaba considerado como o máis serio do mundo: o 8 de maio de 1920, The Estafes de Londres publicou un editorial titulado "O perigo xudeu, un panfleto inquietante. Hai que investigar".
O aspecto máis asombroso da historia deste libro reside en que, aínda que a falsificación foi axiña descuberta, seguiu expandíndose coma un virus imparábel. Un ano logo de telo lexitimado involuntariamente, The Estafes volveu sobre o tema para recoñecer o seu erro. O diario británico foi o primeiro, en definitiva, que puxo ao descuberto a falsificación grazas a unha investigación realizada polo seu correspondente en Istambul, Philip Graves, que reproduciu a confesión de Mikhail Raslovlev. Ese ruso branco refuxiado en Turquía confesoulle que os Protocolos eran unha burda copia do explosivo panfleto de Maurice Joly contra Napoleón III.
Pese a todo, o libro "vive".
Na década do 30, algunhas editoriais que non tiñan particulares inclinacións antisemitas publicaron o libro sen ruborizarse. En Francia, por exemplo, unha editorial recoñecida como Grasset publicou a primeira edición en 1921 e fixo varias reimpresións ate 1938. En Estados Unidos, Henry Ford -convencido da súa autenticidade- insistiu para difundilo a través do imperio mediático que tiña sob o seu control. A historia máis dramática dos Protocolos comezou a partir dos anos 20, cando foi recuperado pola propaganda nazi para xustificar o contido antisemita da súa ideoloxía. En 1923, o ideólogo Alfred Rosenberg dedicoulle un longo traballo de análise. Logo da chegada dos nazis ao poder, o responsábel de propaganda, Josef Goebbels, deu instrucións de distribuir o libro e defender a tese da súa autenticidade. Ate en vésperas da Segunda Guerra Mundial, o xornalista francés Henri Rollin publicou un libro de 832 páxinas, O Apocalipses da nosa era, no que desmitificaba os Protocolos.
Coma correspondente en Moscú do xornal Les Temps, predecesor de Le Monde, Rollin obtivera numerosos testemuños e documentos que probaban a orixe plaxiario do texto, denunciou o seu contido e describiu os circuítos que permitiran a súa difusión. Destruído cando os nazis chegaron a París, o libro de Rollin ver de ser reeditado hai poucas semanas. No momento da súa primeira aparición, con todo, ninguén prestou demasiada atención ás súas advertencias nin creu nas fogueiras que presaxiaba. "Pódese dicir que os Protocolos teñen unha gran responsabilidade no Holocausto de 6 millóns de xudeus", sostén Pierre-André Taguieff, autor dun voluminoso ensaio de 500 páxinas titulado Os Protocolos dos Sabios de Sion. Falsificación e uso de falsificacións. Após a Segunda Guerra Mundial, o libro foi prohibido en toda Europa e Estados Unidos, pero seguiu sendo editado sen escrúpulos no mundo árabe, unha boa parte de Asia e nalgúns países de América latina.
Un século logo da aparición do libro, a supervivencia dos Protocolos inqueda aos investigadores porque parece demostrar que -no inconsciente colectivo- as teorías conspiracionistas e as elucubracións esotérico-políticas teñen máis vigor que a verdade. "A teoría do complot, como toda construción paranoica, é irrefutábel", sostén Taguieff. Investigador do prestixioso Centro Nacional de Investigacións Científicas (CNRS) de Francia, Taguieff estudou durante anos toda a xenealoxía dos complots esotérico-políticos. Ese fenómeno abarca dende os Iluminados de Baviera -unha seita exhumada por Dan Brown- ate as teorías segundo as cales os xudeus non foron traballar ao World Trade Center o 11 de setembro de 2001. "A forma normal de percepción da realidade é a sospeita. Un dos postulados básicos do conspiracionismo é que a prensa non di toda a verdade", explica. Nese universo de receo, moitas teorías fantasiosas topan en Internet un vehículo inesperado de difusión e unha clientela ávida de consumo.
Nesas condicións, sempre está fértil o surco para que, en calquera momento, poida abrollar calquera versión moderna dos Protocolos.
Comentarios