Por Josep-Lluis Carod-Rovira *
Arrincando da avenida Jaffa empeza Ben Iehuda, a zona de peóns máis céntrica de Xerusalén. Leva o nome de Eliezer Itzak Perelman, en hebreo Ben Iehuda, nacido o xaneiro do 1858 no pobo lituano de Luzhki. Pregúntome se toda esta xente que agora se move atarefada, entrando e saínte das numerosas tendas da zona, a maioría turistas, saben que Ben Iehuda é o protagonista dun milagre. Non se me acorre unha palabra mellor para explicar o que o seu patriotismo tenaz conseguiu, remando contra o vento do derrotismo pesimista que o rodeaba: converter o hebreo de lingua morta para a cotidianidade en idioma nacional dun pobo.
.
A partir dos 3 anos empezou a estudar hebreo como medida indispensábel para a súa formación relixiosa, posto que este idioma sobrevivira reducido só ao uso litúrxico, como lingua escrita, de interese para os eruditos e os cabalistes. Cunha saúde sempre fráxil, o pai do hebreo moderno foi a estudar medicina en París e en Francia, aos 21 anos, nun café do bulevar Montmartre, protagonizou a primeira conversa íntegra nesta lingua, sobre temas contemporáneos, cun amigo tamén xudeu.
Embarcouse, entón, nunha ofensiva persoal para a resurrección da lingua, ás veces con medidas drásticas que xeraban incomodidade, malestar e, sobre todo, incomprensión, na súa contorna. Convencido de que os xudeus non serían nunca un pobo vivo se non falaban hebreo no seu propio país, en 1881 volveu á terra dos seus antepasados para facer realidade o seu soño. Xusto desembarcado ao porto de Jaffa, dirixiuse en hebreo ao canvista de diñeiro, ao fondista e a un estivador, constatando todos xuntos que a conversa si era posíbel. Desde entón, o seu entusiasmo xa non tivo freo.
.
Só coa base das 7.704 palabras que forman o vocabulario da Biblia, dedicouse en corpo e alma a dar vida a unha lingua morta e xa nunca máis abandonou nin a tarefa nin a esperanza. incorporou neoloxismos para designar unha realidade que non tiña cabida no repertorio bíblico limitado, a partir da influencia de diferentes idiomas. Fundou o Consello da Lingua Hebrea (1890), precursor da Academia de lingua Hebrea actual, e deixou un legado impresionante nos dezasete volumes do Dicionario completo do hebreo antigo e moderno . Ideou todo un sistema de aprendizaxe e mellora do idioma pensado para os nenos, para os residentes no país e os que acababan de chegar para facer do hebreo a lingua pública común de cohesión social e identidade civil.
.
O seu fillo, Itamar Ben Avó, nacido o 1882 en Xerusalén, converteuse no primeiro neno de lingua materna hebrea da historia moderna, despois de case dous mil anos de diáspora. Ben Iehuda morreu o decembro do 1922, poucos días despois do recoñecemento, por parte dos británicos, do hebreo como lingua oficial dos xudeus na súa terra ancestral.
.
Hoxe é a lingua pública común en Israel, idioma oficial do estado, como tamén o é o árabe, e que ven acompañados polo inglés nos letreiros oficiais das rúas e lugares públicos. Josep Pla resumía a función cohesionadora do hebreo na frase "O hebreo contra Babel", ante o perigo dunha dispersión lingüística capaz de provocar a incomprensión e a ausencia dun referente lingüístico público, común, nacional, entre unha cidadanía procedente dunha septuaxésima longa de países, de todos os continentes. O ruso é hoxe a terceira lingua máis falada de Israel nun calidoscopio idiomático en que tamén está o español, o ladino, o polaco, o lituano, o ucraíno, o portugués e o francés, entre outros, xunto ao mítico ídish.
A diferenza de Irlanda, pero como Albania, Bulgaria e Finlandia, a independencia e a creación do estado propio aseguraron a plenitude da súa lingua nacional. As ulpanim -escolas de inmersión á lingua, a cultura e o país para a poboación adulta- garanten a continuidade. Pénsoo mentres cae a tarde na fermosa Xerusalén e un grupo de mozos, entre os cales dous soldados de uniforme, bailan danzas populares no medio de Ben Iehuda. Soa moi ben, a música.
* http://www.ara.cat/ara_premium/debat/Ben-Iehuda_0_415158493.html
A partir dos 3 anos empezou a estudar hebreo como medida indispensábel para a súa formación relixiosa, posto que este idioma sobrevivira reducido só ao uso litúrxico, como lingua escrita, de interese para os eruditos e os cabalistes. Cunha saúde sempre fráxil, o pai do hebreo moderno foi a estudar medicina en París e en Francia, aos 21 anos, nun café do bulevar Montmartre, protagonizou a primeira conversa íntegra nesta lingua, sobre temas contemporáneos, cun amigo tamén xudeu.
Embarcouse, entón, nunha ofensiva persoal para a resurrección da lingua, ás veces con medidas drásticas que xeraban incomodidade, malestar e, sobre todo, incomprensión, na súa contorna. Convencido de que os xudeus non serían nunca un pobo vivo se non falaban hebreo no seu propio país, en 1881 volveu á terra dos seus antepasados para facer realidade o seu soño. Xusto desembarcado ao porto de Jaffa, dirixiuse en hebreo ao canvista de diñeiro, ao fondista e a un estivador, constatando todos xuntos que a conversa si era posíbel. Desde entón, o seu entusiasmo xa non tivo freo.
.
Só coa base das 7.704 palabras que forman o vocabulario da Biblia, dedicouse en corpo e alma a dar vida a unha lingua morta e xa nunca máis abandonou nin a tarefa nin a esperanza. incorporou neoloxismos para designar unha realidade que non tiña cabida no repertorio bíblico limitado, a partir da influencia de diferentes idiomas. Fundou o Consello da Lingua Hebrea (1890), precursor da Academia de lingua Hebrea actual, e deixou un legado impresionante nos dezasete volumes do Dicionario completo do hebreo antigo e moderno . Ideou todo un sistema de aprendizaxe e mellora do idioma pensado para os nenos, para os residentes no país e os que acababan de chegar para facer do hebreo a lingua pública común de cohesión social e identidade civil.
.
O seu fillo, Itamar Ben Avó, nacido o 1882 en Xerusalén, converteuse no primeiro neno de lingua materna hebrea da historia moderna, despois de case dous mil anos de diáspora. Ben Iehuda morreu o decembro do 1922, poucos días despois do recoñecemento, por parte dos británicos, do hebreo como lingua oficial dos xudeus na súa terra ancestral.
.
Hoxe é a lingua pública común en Israel, idioma oficial do estado, como tamén o é o árabe, e que ven acompañados polo inglés nos letreiros oficiais das rúas e lugares públicos. Josep Pla resumía a función cohesionadora do hebreo na frase "O hebreo contra Babel", ante o perigo dunha dispersión lingüística capaz de provocar a incomprensión e a ausencia dun referente lingüístico público, común, nacional, entre unha cidadanía procedente dunha septuaxésima longa de países, de todos os continentes. O ruso é hoxe a terceira lingua máis falada de Israel nun calidoscopio idiomático en que tamén está o español, o ladino, o polaco, o lituano, o ucraíno, o portugués e o francés, entre outros, xunto ao mítico ídish.
A diferenza de Irlanda, pero como Albania, Bulgaria e Finlandia, a independencia e a creación do estado propio aseguraron a plenitude da súa lingua nacional. As ulpanim -escolas de inmersión á lingua, a cultura e o país para a poboación adulta- garanten a continuidade. Pénsoo mentres cae a tarde na fermosa Xerusalén e un grupo de mozos, entre os cales dous soldados de uniforme, bailan danzas populares no medio de Ben Iehuda. Soa moi ben, a música.
* http://www.ara.cat/ara_premium/debat/Ben-Iehuda_0_415158493.html
Comentarios