O soño do figo chumbo

Yitzhak Rabin: Jerusalem 1922 - Tel Aviv 1995


Por Txema Montero

O vindeiro luns, 4 de novembro, cúmprese o 18º cabodano do asasinato en Tel Aviv de Yitzhak Rabin, tenente xeneral retirado do Tsahal (Forza de Defensa de Israel) e premio Nobel da Paz en 1994, precisamente un ano antes de morrer a mans dun estudante universitario da dereita radical xudía oposto á estratexia de entrega de territorios por paz impulsada por Rabin.

Rabin foi tamén o primeiro ministro sabra do Estado xudeu. En Israel chaman sabras aos xudeus nados en Palestina. Exclúese por tanto desa denominación aos inmigrantes que foron chegando desde o resto do mundo. A palabra sabra significa en hebreo figo chumbo. Os xudeus atoparon en tan ríspido froito, espiñento e duro por fóra, doce e zumento no seu interior, un bo nome para designar aos fillos dos pioneiros agricultores que, a finais do século XIX e principios do XX, establecéronse nos kibbutz (granxas colectivas) da Palestina otomá, logo colonial británica. Palestina colonial británica. A dureza, espiñas incluídas, constitúe condición necesaria para a pervivencia naquelas ásperas terras de secaño e deserto. Pero ao mesmo tempo que as espiñas protexen ao froito dos depredadores externos, captan a necesaria humidade que xera unha saborosa pulpa baixo a dura peladura. A metáfora converteuse en realidade e o imaxinario colectivo hebreo comezou a dar por sentado que as mesmas calidades que posibilitan a existencia dos figos chumbos e que atribuían aos sabras, dureza externa e froito interior, constituíron a matriz a partir da cal foise moldeando o carácter nacional israelí, até entón unha mestura dos modos e maneiras existentes nas diversas procedencias dos chegados desde o leste de Europa até Marrocos, desde a EE.UU. até Arxentina.

Yitzhak Rabin, iso é incuestionable, foi un guerreiro. Non tiña 20 anos cando ingresou no Palmaj, grupo de choque que en Euskadi se chamou Komando Berezia, da Haganah, o exército clandestino xudeu que operaba contra os ingleses durante a fase final da ocupación colonial de Palestina. O seu compromiso levoulle á detención e encarceramento polos británicos en xuño de 1946. Tras a guerra da independencia de Israel, a Haganah transformouse no exército do novo Estado xudeu. Con todo, un "bo terrorista" non se transforma sen máis nun "bo soldado". O novo exército precisaba profesionais da guerra, así que enviou a Rabin a unha academia para xefes militares en Camberley (Inglaterra), onde foi recibido polo director, que non era outro que o comandante británico responsable da súa detención en 1946. Tales chiscadelas da historia non son cousa estraña naquela parte do mundo. Agora hai dez anos, a Fundación Sabino Arana organizou unha conferencia sobre a situación do conflito palestino-israelí. O máis optimista resultou ser o título do seminario: "As razóns dos razoables", porque poucos razoables identificamos entre os participantes e o debate acabou converténdose nun larguísimo día de reproches cruzados, sobre todo, entre os xudeus presentes. O inesperado resultou que un dos conferenciantes, Jonathan Tzoreff, profesor universitario, excoronel do Tsahal, fóra tamén responsable da prisión onde permanecera recluído o tamén participante Sufran Abuzayda, naquelas datas viceministro de Relacións Exteriores da Autoridade Palestina. Non é de estrañar que a rexión do mundo con máis historia teña tantas historias para contar.

Txema Montero

Rabin alcanzou aos 31 anos o grao de xeneral, o máis novo até o presente na historia de Israel. Tras a Guerra do Seis Días (1967) retirouse das súas funcións e seguindo a mesma traxectoria que outros comandantes como Moshe Dayan, Ariel Sharon e Ehud Barak, comezou a súa carreira política, no seu caso no Partido Laborista, que lle levou en dúas ocasións a ser designado ministro de Defensa e noutras dúas a ser elixido primeiro ministro de Israel. 

A guerra sen fin é unha calamidade. Case tanto como a vitoria que pretende a submisión total do vencido, pois a historia ensina que o vencido encadeado de hoxe é insurrecto desencadeado mañá

Pero Yitzhak Rabin foi tamén un home de paz e iso supúxolle a morte. O 4 de novembro de 1995 falou desde un estrado a unha grande multitude, lembrando a súa traxectoria vital da seguinte maneira: "Fun home de armas durante 27 anos. Mentres non había oportunidade para a paz, desenvolvéronse múltiples guerras. Hoxe estou convencido da oportunidade que temos de realizar a paz, grande oportunidade. A paz leva intrínseca dores e dificultades para ser conseguida. Pero non hai camiño sen esas dores". Minutos despois, cando baixaba do estrado, foi asasinado.

Dous anos antes, en 1993, con motivo do aniversario do Acordo de Paz de Oslo entre xudeus e palestinos, dirixiuse ao seu pobo con estas palabras: "Señoras e señores, viñemos para dicirlles que é paz o que nós soñamos. É paz o que desexamos. Vin aquí desde Xerusalén en nome destes miles de familias desconsoladas, aínda que non lles pedín o seu permiso. Atópome aquí en nome dos pais que enterraron aos seus fillos; e dos fillos que non teñen pai; e destes fillos e fillas que marcharán pero que regresarán nos nosos soños. E eu, con número de identidade 30743, tenente xeneral retirado Yitzhak Rabin, un soldado do Exército de Defensa de Israel e un soldado no exército da paz. Eu, que enviei rexementos á liña de fogo e soldados á súa morte, eu dígovos que hoxe nos estamos embarcando nunha batalla que non ten mortos nin feridos, sangue nin angustia. Esta é a única batalla que é un pracer librar, a batalla da paz. Quen dá forma á historia? Os líderes ou as circunstancias? A miña resposta para vós é: todos damos forma á historia. Nós, as persoas. Os agricultores detrás dos nosos arados, os profesores nas nosas clases, os médicos salvando vidas, os científicos cos seus computadores, os traballadores nas súas cadeas de montaxe, os albaneis nas súas estadas. Nós. Nós, as persoas, damos forma á historia".

Esta convocatoria personalizada de Rabin, dirixida a todos e cada un, resulta en grao sumo pertinente. Cantas veces reitérase, dálle e dálle bóla, entre nós, en Euskadi, a necesidade da intervención dos "axentes sociais", para consolidar a paz? O termo resúltame pedante e a chamada, paradoxal, pois eses "axentes sociais" non son outros que os partidos, sindicatos e grupos de interese que de oficio teñen a obriga de conseguir a paz. En certa ocasión, no seu mellor momento, dixo Aleksander Solzhenitsyn: "Se quixeses cambiar o mundo, por onde empezarías? Por ti ou polos demais?".

Se concluímos que Rabin tiña razón cando nos interpelaba a todos para dar forma á historia, para dar forma á paz, para contribuír cada un na construción dunha sociedade libre do medo, da vinganza e da resignación, é que estamos a usar a cabeza.

Era o soño do figo chumbo, a epifanía do sabra coñecedor de que a guerra sen fin é unha calamidade. Case tan calamitosa como a vitoria que pretende a submisión total, ideolóxica e política, do vencido, pois a historia ensínanos que o vencido encadeado de hoxe é o insurrecto desencadeado de mañá. Repasemos a historia do noso país, usemos a cabeza.

Comentarios