O MOZO QUE VOLVEU DO INFERNO


Por Juan G.Bedoya


Estréase "Sen destino", sobre as vivencias do Nobel Imre Kertész en Auschwitz .
Como pedir unha descrición do indescritíbel? É obsceno, ou case, preguntar a un sobrevivente do Holocausto, atrapado en Budapest polos nazis con apenas 13 anos, sobre como sobreviviu a semellante traxedia, e ate como a viviu. O silencio é a única pregunta. Deixar falar, a ver se polo camiño da memoria cabe algunha interrogación. E a esa memoria dedicou a súa vida Enrique Valdor quen o venres asistirá á entrega do Premio Príncipe de Asturias da Concordia ao Museo da Memoria do Holocausto de Xerusalén. Onde se acaba a lóxica. Tampouco é fácil facer preguntas aos que saíron con vida de Auschwitz. Esa é a evidencia que subxace baixo a película "Sen destino", do director húngaro Lajos Koltai, ao redor da estremecedora experiencia persoal do escritor e premio Nobel de Literatura Imre Kertész. O filme estréase este venres nas pantallas españolas. Enrique Valdor tiña 13 anos en 1944 e vivía en Budapest (Hungría) coa súa familia, cando, sen saber por que, como o Joseph K. do proceso de Kafka, foi detido unha mañá para facer traballos forzados ou instrución militar nos tempos libres. O seu destino máis probable, a morte; na súa chaqueta de neno, mal cosida, a estrela de David que lle sinalaba como vítima irremediable. Tiña un ano menos que Imre Kertész, hoxe premio Nobel de Literatura, tamén habitante de Budapest. Pero tivo mellor sorte. Un día, o diplomático Angel Sanz Briz, o Schindler español, librouno da súa propia man un salvoconduto para a nai e o seu irmán Jaime. Lograron chegar a Barcelona sans e salvos. Alí segue, vigoroso aos seus 76 anos, cos recordos intactos. Valdor é un sobrevivente, pero sobre todo un combatente para que siga viva esa memoria. En Oviedo estará acompañado polo seu irmán Jaime, tamén salvado por Sanz Briz. Enrique Valdor ensinou onte aos xornalistas, na Casa-Sefarad de Madrid, a fotocopia do milagroso salvoconduto.
O Nobel Imre Kertész non tivo a sorte de Valdor aquel outono de 1944.
Unha tarde, o autobús en que viaxaba o adolescente Kertész, no canto de regresar ao centro de Budapest, tomou o camiño de Auschwitz, onde aquel neno fraco e larguirucho viviu o que non se pode contar salvo que sexas un superdotado das palabras, como Primo Levi, Jean Améry, poucos máis. Imre Kertész é hoxe un dos grandes novelistas europeos, un home dunha autoridade moral inmarcesible. escribiu moito sobre o Holocausto, a Shoáh, e sobre a súa vida logo de Auschwitz, porque "escribir salvoume a vida", dixo varias veces. E tamén porque "que sucedese [Auschwitz] unha vez, significa que hai a posibilidade de que se repita". Con esta frase presentou o pasado 26 de setembro en Barcelona o seu último libro, "Dossier K", de evidentes resonancias kafkianas como a propia vida de Europa no século pasado, o máis criminal da historia.

Comentarios