QUEN MATA, QUEN MORRE

Por Joan B.Culla i Clará

En agosto de 1977 -hai case 30 anos-, o semanal cairota El Usbuh el Arab publicou unha caricatura política cuxa lucidez e cuxa vixencia son especialmente notorias a día de hoxe. Tratábase de dúas viñetas dispostas verticalmente. Na de arriba, sobre un horizonte de bombardeos, foguetes e explosións, dous combatentes atrincheirados intercambiaban fogo de metralleta; un lucía no seu casco a estrela de David, mentres que o outro cubríase cun tocado tipicamente árabe. O título da escena era: "Guerra en Oriente Medio". Na viñeta inferior, o panorama de mísiles, avións e bombazos era idéntico, pero os dous combatentes que se tiroteaban con saña lucían, ambos, o tocado árabe. O pe do debuxo rezaba: "Paz en Oriente Medio". Os coques interpalestinos na franxa de Gaza deron pé a outro alarde de trato mediático desigual. Esta vez ninguén falou de matanza nin acusou ao exército libanés de crimes de guerra. En efecto: entón como agora, aquilo que determina a maior parte das actitudes mediáticas e políticas externas respecto da conflictividade nesa rexión do mundo, o que fixa o raseiro a aplicar, non é quen morre, senón quen mata, e as loitas interárabes ou intermusulmanas son obxecto dun tratamento moi distinto a aqueloutras nas que un dos bandos é o israelí. A actualidade nos acaba de proporcionar algúns exemplos perfectos desa dualidade de pesos e medidas. Por unha banda, temos os combates do campo de refuxiados de Naher el Bared, perto da cidade de Trípoli, entre o grupúsculo fundamentalista palestino Fatah al Islam e o exército regular libanés. Lendo as crónicas xornalísticas sobre esa crise aínda non concluída, soubemos que había milleiros de civís atrapados no fogo cruzado -e incluso usados coma escudos humanos por parte dos guerrilleiros- e que non se respectaba aos convois humanitarios; decatámonos do carácter laberíntico do campo ("calexóns estreitos, recovecos e vestíbulos, casas que non se sabe onde comezan e onde rematan") e de que, por esa razón, non é sinxelo derrotar aos islamistas "sen un custo en vidas moi elevado"; fomos informados de que "os militares ian a entrar a sangue e fogo" e de que, entretanto, a súa artillería está reducindo o recinto a "unha morea de entullo", mentres o impreciso balance de mortos ascende xa a máis dun cento. Ou sexa, un escenario e unhas condutas extraordinariamente semellantes aos que se viron durante a fase álxida da segunda Intifada, en abril de 2002, cando o exército israelí tomou por asalto o campo de refuxiados de Yenin, en Cisxordania, cun custe (segundo Human Rights Watch e a ONU) de 52 mortos palestinos e 23 israelís. Sen embargo, esta vez ninguén falou de matanza nin acusou ao exército libanés de crimes de guerra, ningún representante de Nacións Unidas expresou a súa "repugnancia moral" polo que ocorre aos arredores de Trípoli, e a ningún Premio Nobel se lle ocorreu comparar Naher el Bared con Auschwitz ou Stalingrado. Ben ao contrario, a prensa europea procurou despalestinizar aos combatentes de Fatah al Islam -descritos como yihadistas ou como estranxeiros, sen máis precisións-, ao tempo que o cómputo de vítimas dos choques permanecía misteriosamente conxelado nos 100 mortos desde o 23 de maio. Isto, no que atinxe aos feitos. Porque, no terreo do dereito e a luz do do pacto de 1969 que deu aos campos palestinos de Líbano un estatuto de extraterritorialidade, a actuación dos militares libaneses en Naher el Bared é tan discutíbel como a dos israelís en Yenin no 2002. Os choques interpalestinos das pasadas semanas na franxa de Gaza deron pé a outro alarde de trato mediático desigual, segundo a quen caiba opoñer as vítimas. Non é xa que o reconto destas -bastantes máis de 100, segundo todos os indicios- sexa discretamente soslaiado, que non teñamos visto imaxes de cadáveres, eses tan frecuentes cando quen os mata é Israel, menos aínda imaxes das execucións sumarias perpetradas por Hamás contra oficiais de Al Fatah. É máis grave: o correspondente na zona dunha televisión pública moi nosa tivo a desfachatez de presentar nas súas crónicas os sucesos de Gaza como a improvisada resposta defensiva de Hamás ás provocacións de Al Fatah, cando todos os datos dispoñibles apuntan a un golpe de man islamista longamente planeado, implacablemente executado e xenerosamente financiado por Teherán. Si, por suposto que Hamás gañou as eleccións lexislativas palestinas de xaneiro de 2006. Pero, acaso un ano antes Mahmud Abbas -de Al Fatah- non gañara as eleccións presidenciais cun 62 % dos votos? Non lle da iso -iso, e o carácter fortemente presidencialista do sistema político palestino- unha lexitimidade polo menos tan sólida como a do Executivo islamista de Ismail Haniya? Entón, a que criterio informativo responde o empeño do antedito correspondente, nos últimos días, por presentar a Abbas como un monicreque de Estados Unidos e de Israel, mentres el e outros colegas fanse linguas da orde exemplar que raíña en Gaza baixo o control de Hamás? Non só no caso de Palestina, xa vai sendo hora de que os nosos medios xornalísticos de filiación democrática clarifiquen as súas posturas con respecto ao fundamentalismo islámico, igual que as teñen claras con respecto á extrema dereita xenófoba e racista. Si, o islamismo político se alimenta en parte de agravios reais -tamén Hitler o fixo- e pode gañar limpamente nas urnas -tamén Hitler gañou-, pero se acada o poder xa non hai máis eleccións libres, nin mulleres iguais en dereitos, nin liberdade relixiosa, nin sexual, nin de prensa, nin... Iso é así en Irán e vai selo tamén en Gaza como seríao en Arxelia, Marrocos ou Exipto; e é unha mágoa que, cegados polo espírito crítico unidireccional só contra Washington e contra Tel Aviv, algúns profesionais da información o perdan de vista.