Por Victor F.Freixanes
Foi entre setembro e outubro de 1993, Carlos Casares e máis eu visitamos a vila de Vansee, invitados polo Instituto Literario de Berlín. Á beira do lago, nas aforas da capital alemana, álzanse algunhas das máis vistosas residencias de lecer da alta burguesía de principios de século XX, banqueiros e comerciantes, antigas familias da nobreza... Nunha delas asinouse a chamada «solución final»: o exterminio programado de pobo xudeu, a quen o réxime do III Reich facía responsable de todas as desgracias e calamidades. Os xerarcas da Alemaña nazi reuníronse para tratar o asunto e, logo de concretar a criminal estratexia, disque pasaron a noite escoitando música, recitando poemas e lendo os clásicos. Carlos contouno nalgunha outra ocasión. Enriba da mesa aínda había algunhas follas, con textos escritos polos protagonistas, e diante de cada cadeira o nome dos asistentes: ministros e xenerais de Hitler. Arrepiaba o contraste entre a aparente sensibilidade cultural daqueles individuos, emocionados coa música de Schubert, e a brutalidade das súas determinacións.
Cumpríronse xa 68 anos da liberación do campo de exterminio de Auschwitz-Birkenau. Ao norte de Vansee, non lonxe de Berlín, está Spandau. A xeografía da morte é estarrecedora: Maïdaneck, Stutthof, Dachau, Buchenwald, Sachsenhausen, Dora, Theresienstadt, Bergen-Belson, Mauthausen... Arredor de seis millóns de xudeus foron asasinados naqueles anos, nunha acción de exterminio masivo (científicamente programado) que espanta o corazón e a intelixencia do ser humano. Tamén xitanos, latinos (non arios), comunistas, díscolos, homosexuais... Aínda hai pouco que coñecimos cifras e nomes de galegos (e españois) republicanos que, despois da guerra civil, foron recluídos tamén nestes campos. Non só os xudeus sucumbiron en semellante barbarie. Rosa María López González, entre outros investigadores, estudou este capítulo da vergonza contemporánea.
Non correu tanto tempo dende daquela. ¡Apenas sesenta anos! No discurso da Historia, desgraciadamente tan inzada de casos parecidos, seis décadas non son nada. A significación dos actos que o pasado xoves se celebraron en Auschwitz é a significación da memoria, que as novas xeracións deberían facer tamén súa. A mente humana tende a esquecer, en parte coma un mecanismo de defensa psicolóxica, pero o esquecemento non sempre é positivo, nin sempre axuda. Aquila fotografía do principiño inglés disfrazado de oficial nazi nunha festa de amigos, por inconsciencia ou inmadureza, que dera a volta ao mundo hai un tempo, non é tanto un insulto ás vítimas e ás xentes que padeceron a Historia coma a denuncia do noso propio abandono. Educar aos fillos non é doado. Pero hai que educalos.
Unha parte relativamente importante da sociedade europea (a Europa da opulencia) prefire ás veces cerrar os ollos, hoxe coma hai sesenta anos, pois as masacres das que falamos non foron tan ignoradas, nin se fixeron tan ás escondidas como algúns pretenden. As ideoloxías non son neutras. Os discursos non se emiten inocentemente. Diante das nosas democráticas consciencias, mesmo na Europa do século XXI, estas cousas, dun xeito ou doutro, seguen ocurrindo: hai pouco na ex Iugoslavia, antes nos gulags soviéticos, en Camboia, no continente africano, en Guantánamo... O ser humano non é unha illa, dicía o poeta John Donne. Cada home é un anaco de continente, unha porción de Humanidade... Todos somos Auschwitz. Vítimas e verdugos.
La Voz de Galicia
Comentarios