"MI TIERRA PROMETIDA" (Debate 2014) é un libro de amor e de dor. De amor a Israel e de dor pola traxedia que encarna. Ari Shavit, o seu autor, de 57 anos, trata de coñecer a un pobo, o seu, que para sobrevivir tivo que esmagar a outro; xente que veu da morte e, rodeada de morte, foi quen de montar "un fenomenal espectáculo de vida"; unha nación con medo sen un futuro seguro.
"Síntome moi orgulloso de Israel. Nacín israelí, vivo coma israelí e morrerei coma israelí", afirma Shavit en New York, onde atopase de paso. Percorreu EE.UU explicando o seu libro, unha obra importante que pretende chegar á esencia do drama israelí sen hipocrisía. É un texto sionista que molestará a moitos sionistas, aos maniqueos e aos simples. É o testemuño dun soñador moi realista.
Israel, di Shavit, é unha nación asustada na que as vítimas se converteron en verdugos, e os desprazados, en conquistadores. É a única nación occidental que ocupa a outra. Pero ao mesmo tempo, non hai ningún pobo tan intimidado como o israelí. Moitas son as súas ameazas: 1.500 millóns de musulmáns, os países árabes, os palestinos, a cegueira dos israelís, o racismo e a xenofobia crecentes. "Ningunha nación pode vivir sostendo unha lanza durante 100 anos. Canto tempo resistiremos? Unha xeración, dúas?", pregúntase este columnista e membro do Consello de Redacción do xornal HAARETZ.
Pregunta. O seu libro é "a odisea persoal dun israelí desconcertado polo drama que vive a súa terra"?...
Resposta. É unha viaxe persoal. Expúxenme tres preguntas: por que Israel, que é Israel e que será Israel. Moita xente pensa que os israelís somos anxos ou diaños. Non somos anxos, e describo por que, pero tampouco somos demos. Somos humanos cunha extraordinaria historia humana.
P. Por que Israel?
R. Os xudeus son a xente sen fogar, os orfos. Foron os "outros" de Europa durante máis de 1.000 anos, algo moi claro en España. Os xudeus convertéronse nas últimas vítimas de Europa. Tiveron que construír un Estado fóra de Europa para fuxir de Europa. Esta é a necesidade, o porqué de Israel.
P. Que é Israel?
R. Un incrible fenómeno de vitalidade. É unha nación que xurdiu da morte e está ameazada pola morte. Ningunha democracia ten unha ameaza tan tremendamente definida. A pesar diso, Israel é unha celebración permanente da vida ante a inminencia da morte.
P. Que será Israel?
R. Non sei. Os primeiros israelís estaban cegos. Non viron aos palestinos, non viron o conflito que viría. Empezo o meu libro coa chegada do meu bisavó [Herbert Bentwich, un dos fundadores do sionismo] a Jaffa desde Londres en 1897. Se o meu bisavó soubese que os seus bisnietos sentarían en refuxios antiaéreos polos foguetes que caerían sobre Tel Aviv, daría media volta. A xente tiña que construír o seu fogar e non vía que a morte ía formar parte da nosa vida.
P. O sionismo era un proxecto de liberación, pero tamén un movemento colonial.
R. Estou totalmente en contra da ocupación e dos asentamentos. Pero pídolle aos meus amigos liberais e amantes da paz en Europa, EE UU e Israel que lembren que hai dous elementos: a ocupación, que é inaceptable, e tamén a intimidación. Os israelís viven ao límite. Non somos China, non somos EE UU, somos un pobo moi pequeno.
P. Teme un Israel en mans da dereita e dos ultras relixiosos?
R. En primeiro lugar, celebremos que Israel sexa unha democracia vital. É extraordinario. Os xudeus que chegaron a Israel non tiñan unha tradición democrática e chegaron a unha rexión na que non existe a democracia. O movemento sionista antes da creación do Estado foi moi democrático e Israel agora é unha democracia moi vibrante e activa, cos seus problemas, case anarquista, difícil de gobernar.
P. Pero está en risco esa democracia?
R. A democracia en Israel está a mudar porque as presións que existen non son as que poida ter España nin as de Holanda, Austria ou Dinamarca. Vivimos nunha contorna intimidatoria. A guerra en Gaza deste verán creou extremismo tanto en Palestina como en Israel. Cando acabou, non tentamos construír de novo un proceso de paz. Non se fixo nada. Non hai nada máis perigoso en Oriente Próximo que o baleiro. En canto hai un baleiro, xorden as forzas escuras, palestinas ou israelís. Todo empeorou.
P. Sen democracia non hai esperanza?
R. Estamos en mans do extremismo. O Estado Islámico está a empezar a penetrar nas mentes dos palestinos. E no bando israelí, os extremistas están a facerse máis fortes e provocadores. Hai máis asentamentos e máis provocacións en Xerusalén.
P. Israel construíuse sen miramientos, con urxencia. "Israel era unha frecha disparada desde un pasado sen esperanza a un futuro esperanzador", di no seu libro. Bota de menos ese voluntarismo?
R. Son un sionista orgulloso, pero crítico. Moita xente ten unha dicotomía sobre Israel: o ben ou o mal. Eu expoño un enfoque complexo. Son israelí, xudeu e sionista. Non pretendo ser obxectivo. Creo que Israel é un milagre. Temos defectos e fixemos cousas desagradables. É un drama. Si, boto de menos ese espírito e esa grandeza.
P. E agora?
R. Hoxe en día somos máis fortes económica e politicamente, pero perdeuse algo dese espírito. Para sobrevivir temos que recuperar algo. Hai unha batalla constante pola alma de Israel. Vostedes tiveron unha guerra civil en España. Grazas a deus, a xente xa non se mata como entón. En Israel está a librarse unha guerra civil espiritual e non se quen gañará.
P. É leste o Israel que soñaron os primeiros sionistas?
R. No que se refire a garantir un futuro seguro, foi un fracaso. Miro aos meus fillos de 10 e 5 anos e viven como xente privilexiada, igual que outros como eles en Europa ou en EE UU, pero enfróntanse a ameazas ás que a xente en Europa non se enfronta desde hai máis de 70 anos e ás que a xente en EE UU nunca se enfrontou. Non hai forma de que o Israel democrático gañe a batalla pola alma do país se non coopera con Europa e EE UU. Europa ten un deber moral. Non pode correr o risco doutra catástrofe xudía.
P. Sobrevivirá Israel?
R. Non hai unha resposta clara. Agora estou en EE UU. Este país ten moitos problemas, pero ninguén dubida sobre a existencia de EE UU dentro de 50 anos. En Israel non é así. Non se sabe que pasará. A maioría dos israelís non fala diso. Pero, ao mesmo tempo, a beleza deste drama é que xerou vitalidade, non pesimismo.
P. A maior ameaza é externa ou interna?
R. Ambas. Algunhas persoas pensan que Israel é un Goliat, pero somos moi pequenos. Esa imaxe de superpotencia é grotesca. As ameazas existen. No pasado eran diferentes. Agora están Hezbolláh e Irán... Boto de menos o noso pasado socialdemócrata, porque combinaba o crecemento coa solidariedade. Pero perdémolo.
P. É optimista?
R. Somos xente como os demais, pero ninguén tratou e menos conseguiu, recuperar unha nación 2.000 anos despois de esmagada. E construímola sobre un volcán. É único. Con todas esas dificultades, seguimos facendo grandes milagres. Moitas persoas pensan que é un fenómeno relixioso, pero non é así, é un fenómeno humano. É un compromiso para os israelís e os europeos facer que ese drama acabe ben e non sexa outra catástrofe xudía.
Comentarios