Entrevista de Mariana Sued coa escritora israelí Shaní Boianjiu
Que sente ao ser un soldado nas Forzas de Defensa de Israel (FDI)? A resposta, en forma de novela, xa é un «best-seller» en 23 países.
Ao rematar a escola secundaria, Shaní Boianjiu (26 nos agora), que naceu en Xerusalén e creceu en Kfrar Vradim, na Alta Galilea, cumpriu co seu servizo militar, obrigatorio en Israel para ambos sexos. Despois viaxou a EE.UU a estudar á Universidade de Harvard e, mentres se readaptaba á vida civil, licenciouse en Filoloxía Inglesa e escribiu, case sen querer, unha novela.
«The People of Forever Are Not Afraid» («Xente coma nós non ten medo») é a historia de Yael, Avishag e Lea, tres amigas que toman por turno a palabra para espir as súas almas antes, durante e despois do seu paso polas FDI. O público e a crítica de 23 países xa se renderon estas voces xuvenís e angustiadas, que se enfrontan aos ritos de paso da madurez e á beira escuro do ser humano.
«Elas non son eu», asegura Shaní, aínda que moitos lectores asumiron que é así e a nova escritora xa foi catalogada como inimiga de Israel e portavoz das FDI ao mesma tempo.
Neste próximo outono, a novela publicarase en hebreo (Boianjiu escribiu o orixinal en inglés) e descubriremos que pensan en realidade os israelís desta historia que toca a «vaca máis sacra» do Estado xudeu.
- Cales eran os teus sentimentos cando recibiches a orde de recrutamento, algo natural que todo mozo de 17 anos espera en Israel?
- Pasei o verán anterior nunha fábrica, facendo un traballo aburridísimo, así que só quería empezar xa o servizo militar para terminalo canto antes. Creo que non pensei o suficiente acerca diso, ou non da forma máis adecuada, sobre o que suporía para a miña vida. Cría que non viviría en paz comigo mesma se me negaba a alistarme.
- Consideraches seica a obxección de conciencia ou outro medio para evitar o servizo militar?
- Creo que os que eluden o servizo militar porque non lles resulta conveniente son persoas sen principios. En canto aos obxetores, espero que, a cambio, achegar no servizo social. É preferible vivir sendo politicamente activo para tentar cambiar as condicións sociais que poden levar a evitar o servizo. Se non, lógrase o contrario, que outra persoa vaia á guerra en lugar dun.
- Lembras esa etapa con agarimo, rancor...?
- Teño a sensación de que atesourei moitas anécdotas e que sempre as estou contando. Os meus amigos israelís en Harvard, que serviron nas FDI en oficinas, sempre me dicían que me calase; e así que o fixen. Non podía falar diso co non israelís, supuña dar demasiadas explicacións. Recordo o meu paso polas FDI como unha época con moitas risas, pero non me divertín moito. Contaba os días e as horas que me quedaban para terminar.
- Pero no teu libro si hai pasaxes moi divertidas, como o tres manifestantes que suplican aos soldados que carguen contra a súa «manifestación» para saír nos medios.
- Esa pasaxe está baseado totalmente nun feito real, si. Rin, e lembro momentos moi divertidos, pero só agora, cando miro cara atrás. No seu momento, odiaba estar alí.
- Na túa novela descríbense moitas situacións políticas, pero o teu punto de vista político non queda precisamente claro.
- É demasiado complicado. Non podería contalo en menos de 5.000 palabras. Creo que todo é político nalgún sentido. Ser muller, hoxe en día, é algo político.
- Lin en «Times» que che inspiraches en «As cousas que levaban», de Tim O´Brien. En que sentido?
- Confirmoume algo que xa sabía: que unha historia bélica contada de maneira realista nunca poderá describir a guerra de forma realista. Porque, en moitos sentidos, un conflito bélico é algo surrealista.
- O´Brien asegura que «unha verdadeira historia bélica nunca é moralista». Que opinas sobre a guerra?
- Creo que é natural que exista e que non terminará no trascurso da miña vida ou da vida dos meus fillos. Tampouco creo que exista a opción de non tomar parte nelas. Calquera persoa que di que non participa nun conflito bélico quere dicir que prefire que o fagan outros no seu lugar; probablemente xente menos afortunada. Dito isto, non creo que a guerra sexa boa.
- Os lectores doutros países entenden as viviencias de tres mozas israelís nas FDI?
- Non sei se un israelí pode entender mellor que calquera outro a estes personaxes. Son as miñas creacións, non símbolos para os meus compatriotas. Moitos entenderon que quería facer co meu libro. De feito, entendérono principalmente lectores alleos ao mundo anglosaxón, e a EE.UU. en particular.
- O tres mozas protagonistas lidan con moitos sentimentos, pero o aburrimento e a angustia predominan. É pola idade?
- Non, é porque pasan dous anos facendo as cousas máis aburridas que che poidas imaxinar. Calquera sentiría así.
- Elas crecen nun asentamento en Cisxordania. Ti tamén procedes dunha pequena localidade.
- Si, pero Kfar Vradim non é o asentamientoo que se describe na novela. É máis grande e está mellor establecido. Crecín moi preto da fronteira con Líbano. Con moitos mísiles e moi pouco transporte público; só un autobús, unha vez ao día, moi cedo. Os fins de semana saïamos pola noite, até moi tarde, e pasabamos o tempo nun parque. A vida xuvenil alí é vibrante, aínda que non temos pubs, nin un shopping nin nada polo estilo.
- Crees que o servizo militar é unha experiencia diferente para as mulleres?
- Claro. Só facemos dous anos. A gran maioría non combatimo. Pero, ademais, somos mulleres, o que cambia calquera situación na que se poida atopar unha persoa.
- Suecia plantexouse hai pouco establecer un servizo militar obrigatorio para as mulleres, alegando razóns de igualdade. Consideras que Israel é un país igualitario?
- Só falo desde a miña experiencia, pero, cando estou en EE.UU, Reino Unido ou outro país, sinto un tipo de sexismo que en Israel percibese nun grao moito menor.
- Esténdese moito tamén no relato da amizade entre as mozas, coas súas loitas de poder e as súas pelexas.
- Si, creo que a amizade doutras mulleres é a mellor, aínda que non teño ningunha amiga verdadeira.
- Estamos moi afeitos ver ao conflito israelí-palestino como algo imposible de solucionar. Na túa novela non aparece ese antagonismo. Pero si explicas canto che sorprenden os xudeus ultraortodoxos.
- Non é que me sorprendan, é só que non estou familiarizada en absoluto co seu estilo de vida. Non me molesta en especial, sempre que non tenten impor o seu estilo de vida a outras persoas, algo que en Israel fan a miúdo, prohibindo o transporte público en Shabat, o comercio aberto e até o uso da violencia contra mozas porque non se visten de forma suficientemente modesta para eles, ou convencendo ás mulleres para que senten na parte traseira dos autobuses. Unha vez, en Xerusalén, unha muller achegóuseme e deume a entender que, como eu era xudía e levaba unha pequena camiseta de tirantes en pleno verán, sobreviríannos terremotos, guerras e enfermidades, o que non supoño que sexa cientificamente posible. Tamén creo que é indignante que se permita aos ultraortodoxos non cumprir co servizo militar. E que moitos vivan de subvencións públicas, sen tentar sequera conseguir un traballo.
- Tería tanta repercusión a túa novela se a escribiras en hebreo?
- Probablemente non. Pero, en calquera caso, non crin que se fose a publicar nunca, así que non o escribín en inglés como parte dun plan financeiro. Fíxeno porque daquela vivía en EE.UU e nin sequera deime de conta do que estaba a facer. De feito, non souben que estaba a escribir un libro ate que o rematei.
- Pasáchela mal en Harvard? Era dous anos maior que os teus compañeiros, estiveches nunha guerra...
- Si. Non disfrutei da miña experiencia universitaria.
- Que che molestou máis?
- Que xente que sabía tan pouco sobre o conflito israelí-palestino sentise con dereito a opinar con tanta rotundidade.
- Sufriches polos prexuízos políticos doutras persoas respecto de tí?
- Non sufrín. Algunhas persoas teñen posturas radicais sobre este conflito, non entenden de que realmente se trata, e son tan estreitos nas súas concepcións e tan arrogantes que escriben textos que tratan sobre as súas ideas coma se fosen verdades absolutas.
- Como influíu o éxito da túa novela na túa vida?
- Convídanme a eventos, fago lecturas da miña novela e até publico artigos. Ademais podo escribir todo o tempo, sen ter que buscar outro traballo.
- Volverías ás FDI?
- Si; se estivese en Israel e me chaman, cumpriría co meu deber de reservista. Fíxeno noutras ocasións.
DESCARGA AQUÍ AS PRIMEIRAS PÁXINAS DO LIBRO:
Comentarios