Por Abraham B.Yehoshua
HAARETZ - 21.05.2013
"Sionista" é un concepto que é basicamente simple, claro, fácil de definir e comprender, e non debe ter ningunha dificultade para defender a súa definición. Mais nos últimos 20 a 30 anos, este simple concepto converteuse nunha das nocións máis confusas e complicadas de identidade, e o seu uso excesivo ten feito imposíbel chegar a un acordo sobre o que significa.
Á dereita gústalle usalo como un tipo de crema batida para mellorar o sabor dos pratos dubidosos, mentres que a esquerda trátao con medo, coma se fose unha mina que pode explotar nas súas mans -é por iso que sempre sente a necesidade de neutralizalo cun estraño adxectivo, como "sionismo san" ou "sionismo humano" No conflito entre o "campo nacional" e o "campo da paz", o sionismo é utilizado como unha arma ofensiva que é bateada dun lado a outro.
No estranxeiro, os críticos de Israel utilizan ao sionismo como unha especie de poción velenosa para exacerbar toda acusación contra o Estado. Moitos críticos cren que a solución para o futuro de Israel atópase na de-sionización da súa identidade. Entre os inimigos xurados de Israel, "sionista" é un epíteto demoníaco, un termo de denuncia que substitúe á palabra "Israel" ou "xudeu." Os membros de Hamas falan do soldado sionista capturado, e Hezbollah e Irán falan da entidade sionista criminal, non sobre Israel.
Así que é hora de que tratemos de definir a palabra "sionista" realísticamente. En primeiro lugar, hai que lembrar que, desde unha perspectiva histórica, o concepto xurdiu só ao final do século 19. Non ten sentido tratar de describir a Yehuda Halevi como sionista, ou calquera outro xudeu que emigrou á Terra Santa nos séculos pasados. Do mesmo xeito, non podemos usar os termos "socialismo" ou "socialista" para os períodos anteriores á metade do século 19, e describir a Robespierre, por exemplo, como o "socialista" da Revolución Francesa, que tivo lugar nos finais do século 18. Estes conceptos só teñen importancia desde o momento en que xurdiron nun contexto histórico concreto e lanzalos libremente como etiquetas para calquera cousa que elixamos é un acto claramente anacrónico.
Se é así, como poderiamos definir quen é un sionista, a partir da aparición do movemento sionista inspirado por Theodor Herzl e os seus seguidores. Aquí está a definición: Un sionista é unha persoa que desexa ou apoia o establecemento dun estado independente xudeu na Terra de Israel, que no futuro converterase no Estado do pobo xudeu. Isto baséase no que Herzl dixo: "En Basilea fundei o Estado xudeu."
A palabra crave nesta definición é "Estado" e a súa localización natural é a Terra de Israel a causa do vencello histórico do pobo xudeu á mesma. Así, o avó do meu avó, por exemplo, que veu á Terra de Israel de Salónica na metade do século 19, non pode ser considerado como un sionista. El veu establecerse na Terra de Israel, non para establecer un Estado aquí. Esta é tamén a regra para os antepasados, de Neturei Karta e outros grupos jasídicos que viñeron á Terra de Israel nos séculos 17 e 18, e que seguen sendo leais a el. Non só eran estes xudeus que non estaban interesados no establecemento dun Estado xudeu, senón que se inclúen algúns que viron -e aínda ven- o Estado de Israel como unha abominación e unha profanación do nome de Deus.
Un sionista, por tanto, é un nacionalista xudeu que apoia o establecemento dun Estado xudeu na Terra de Israel, e non necesariamente aquel que estea actualmente establecido na terra. Herzl mesmo e moitos líderes sionistas nunca se estableceron na terra, con todo, vostede non dubidaría en chamalos sionistas. Mesmo hoxe en día, os membros das federacións sionistas en todo o mundo son considerados sionistas por nós e por eles mesmos, a pesar de que non viven en Israel.
Calquera persoa que cre que só unha persoa que vive en Israel pode ser un sionista está a dicir esencialmente que na actualidade, non hai sionistas fora do Estado de Israel, e ese non é o caso. E que pasa cos nados na Terra de Israel -son considerados sionistas baseados só no seu lugar de nacemento.
Un sionista é unha persoa que quere ou apoiou o establecemento dun Estado xudeu na Terra de Israel. Que tipo de Estado? Ben, cada sionista tiña a súa propia visión e o seu propio plan.
O sionismo non é unha ideoloxía. Se a definición de ideoloxía, dacordo coa Enciclopedia Hebrea, é o seguinte -"Unha cohesiva, sistemática combinación de ideas, coñecementos, principios e imperativos que atopa expresión na particular visión do mundo dunha seita, un partido ou unha clase social"-entón o sionismo non pode ser considerado como unha ideoloxía, senón simplemente unha plataforma moi ampla de diferentes ideoloxías que poden mesmo contradicirse entre si.
Desde que o Estado de Israel fundouse en 1948, a definición de "sionista" foi revisada, xa que non é necesario establecer outro estado. Por tanto, a súa definición é a seguinte: Un sionista é unha persoa que acepta o principio de que o Estado de Israel non pertence exclusivamente aos seus cidadáns, senón a todo o pobo xudeu. A expresión práctica deste compromiso é a Lei do Retorno.
Os asuntos do estado están efectivamente manexados soamente polos seus cidadáns -as persoas que teñen unha cédula de identidade israelí, dos cales 80 por cento son xudeus, mentres que o 20 por cento son palestinos de Israel e outros. Pero só unha persoa que apoia e reafirma a Lei do Retorno é un sionista, e calquera persoa que rexeita a Lei de Retorno non é un sionista. Con todo, os xudeus israelís que rexeitan a Lei do Retorno e decláranse non sionistas ou post-sionistas (xa sexan de dereitas ou de esquerdas) seguen sendo bos cidadáns que son leais ao Estado de Israel, e conservan todos os seus dereitos civís .
Disto despréndese que todas as grandes cuestións ideolóxicas, políticas, de seguridade e sociais sobre as que batallamos día e noite non teñen nada que ver co sionismo. Son similares ás cuestións con que moitos outros pobos, pasados, e presentes, tiveron que loitar, e aínda loitan. Por outra banda, o sionismo non é unha palabra que pretende substituír ao patriotismo, o pionerismo, o humanismo ou o amor á patria, conceptos que se atopan noutros idiomas. O hebreo é o suficientemente rico como para dotar a cada posición ou acción coa palabra acaída. Un oficial das Forzas de Defensa de Israel, que serve no exército permanente durante moitos anos despois do seu servizo militar obrigatorio, por exemplo, non é máis sionista que o propietario dun quiosco que se gaña a vida, aínda que sen dúbida veriámolo como máis patriota. Unha persoa que se ofrece a axudar aos nenos necesitados non é máis sionista que un corredor de bolsa, aínda que pode ser máis humanitaria.
Ser un sionista non é unha insignia de honra, ou unha medalla que unha persoa leva no seu peito. As medallas están conectadas coas accións, non con apoiar a Lei do Retorno. Tampouco hai ningunha relación entre o tamaño do país e o sionismo. Se os árabes aceptasen o plan de partición de 1947, o Estado de Israel dentro das fronteiras de partición sería igual de sionista, como o é dentro de fronteiras diferentes.
Se o Estado de Israel conquistase e anexionase a beira oriental do Xordán, e derrogado a Lei do Retorno, deixaría de ser sionista, a pesar de que sería de tres ou catro veces o tamaño. O Estado foi sionista cando controlou a Franxa de Gaza, e foi así tan sionista despois que se retirou da mesma. Moitos países viron cambios no tamaño do seu territorio soberano, pero as súas identidades básicas permaneceron intactas. Con respecto á Lei do Retorno, que algúns consideran como discriminatoria contra os cidadáns árabes de Israel, esta é a resposta: A Lei do Retorno é esencialmente a condición moral fixada polos países do mundo para o establecemento do Estado de Israel. A partición polas Nacións Unidas en 1947 de Palestina-Eretz Israel, nun estado xudeu e un estado palestino, foi a condición de que o Estado xudeu non sería só un estado para os 600.000 xudeus que vivían alí nese momento, senón en cambio ser un estado que podería resolver a angustia dos xudeus de todo o mundo, e permitir a cada xudeu no mundo consideralo o seu fogar nacional. Sería moral para os centos de miles de xudeus que emigraron a Israel sobre a base da Lei de Retorno pechar a porta pola que entraron, detrás deles?
Por outra banda, é seguro que haberá unha lei similar no futuro estado palestino, que espero que se estableza con rapidez e nos nosos días. Tocaríalle a ese estado lexislar unha lei de retorno que permita a todos os palestinos exiliados regresar ao Estado palestino e obter asilo e cidadanía.
Pero nin a Lei do retorno israelí, nin unha lei similar no futuro Estado palestino, contradin as leis xerais de inmigración que establecen criterios específicos de entrada, como é habitual en todos os países do mundo. Liberar ao concepto de sionismo de todos os apéndices e anexos que se lle encostaron podería non só aclarar os argumentos ideolóxicos e políticos que temos entre nós, e así evitar que estes conflitos sexan mitificados, senón que tamén obrigaría aos críticos no estranxeiro a aclarar e centrar as súas posicións.
Comentarios