Por Txema Montero
Nos vindeiros meses asistiremos ao desenlace do duro pulso entre Irán e Israel, co seu vixiante aliado EE.UU. como imprescindíbel cobertura. Entender as características do réxime teocrático iraniano axúdanos a comprender mellor este complexo escenario no que xa se está a escribir para o presidente Ahmadineyad un Libro de Horas. Coñécese por Libro de Horas, Horarium, aos manuscritos do final da Idade Media europea, en realidade breviarios con iluminacións, elaborados para unha persoa concreta, que contiñan rezos e salmos para cada hora litúrxica do día. Posteriormente engadíronse aos textos os hoxe populares calendarios e desta maneira os nobres e seglares incorporaban os elementos da vida monástica, horario de rezos, de lectura, de deitarse, á súa vida cotiá. Un Libro de Horas estaba composto polas Horas Marianas, dedicadas á veneración da Virxe María, a Ladaíña dos Santos e o Oficio dos Mortos, que inclúe o Sete Salmos Penitenciales.
A Chía
Mahmud Ahmadineyad, primeiro ministro de Irán no ano do seu Señor de 1391, profesa a fe musulmá na súa variante chiita. A Chía é o rito predominante entre os desherdados -mustazafim- do Islam. O Corán contén elementos esotéricos cuxa interpretación escapa ao crente sen formación de tal xeito que os ulemas ou imáns adquiren relevancia por ser precisamente os intérpretes do mesmo. Como queira que O Corán pretende a organización da vida espiritual e secular, o clero convértese nunha especie de funcionariado político. Se resulta que o chiísmo nútrese maioritariamente de pobres ou iletrados, a relevancia do seu clero é enorme. A interpretación que fai do Corán o chiísmo acompáñase coas prácticas e o recordo do seu fundador, o imán Alí, xenro do profeta Mahoma, asasinado, e do seu sucesor Husain, mártir xunto cos seus seguidores a mans dos sunitas -a outra grande corrente islámica- na Batalla de Kerbala (Iraq, 680 d.C.). Tal martirio conmemórase con autoflaxelantes procesións das que temos noticia a través de todas as televisións do mundo en cada conmemoración anual do día da Ashura. A Chía é credo minoritario na Umma, que é como se chama á Comunidade de Pobos que practican o Islam desde Filipinas, no Pacífico, até Nixeria, no Atlántico. Con todo, é maioritaria en Irán, Iraq, Acerbaixán e sur do Líbano. A Chía e a democracia liberal son antropolóxica, teolóxica e epistemoloxicamente incompatibles. Antropolóxicamente porque a democracia liberal susténtase no individualismo mentres que o Islam chiita faino na totalidade grupal; teolóxicamente porque a democracia exclúe a Deus da esfera pública mentres que o Islam, que significa "submisión", instala a Deus como centro irremplazábel da vida pública e institucional; e epistemoloxicamente -é dicir, desde a percepción do fundamento do coñecemento- porque a democracia baséase na razón e o Islam na fe.
O "sistema nazam" e Zaratustra
Mahmud Ahmadineyad preside un Goberno que forma parte do que os iranianos chaman sistema nazam. Trátase dun sistema teocrático sometido á Tutela dos Xuristas ou Consello de Aiatolás, xerarquía de mando ideolóxica que comprende desde o mullah ou sacerdote máis baixo até o Guía Supremo, ao momento o ayatolesman Ali Jamenei, representante de Deus na Terra. Trátase dun goberno sustentado na fe compartida, iluminada polo exemplo dos mártires, e nos inimigos exteriores antes Iraq agora Israel, así como nas subvencións aos alimentos e bens básicos -pan, té, zucre, arroz, gasolina barata...-, posibilitadas polos ingresos que xenera a enorme produción petrolífera beneficiada polo actual alto prezo do cru e que outorgan ao réxime unha sólida base social.
Irán, un dos países máis antigos da humanidade e cun 60% da poboación menor de 30 anos, un dos máis novos, fundamenta a súa existencia como un eterno combate entre a Luz e as Tebras, o Ben e o Mal. Até o século VIN de nosa era no que se converteu ao Islam, Irán foi exclusivamente zoroastrista, relixión fundada por Zoroastro ou Zaratustra, que instituía como deus a Ahura Mazda ou Ormuz, príncipe da Luz en constante batalla con Angra Mainyu, príncipe maligno das Tebras. O emperador Shapur II compilou todos os escritos sacros do zoroastrismo. O seu antecesor na dinastía sasánida, Shapur I "o sah de todos os sahs" derrotou ao emperador romano Valeriano (360 d.C), ao que deu morte, feito que se considera polos iranianos a proba certeira de que Occidente é vencíbel. Este pouso histórico-relixioso é fundamental para entender o Irán moderno. O chiísmo, os desherdados do Islam, en confrontación cos máis poderosos sunitas. Obsérvese o que está a ocorrer en Iraq e a relación de Irán cos países que acatan a Sunna como Arabia Saudi, os Emiratos do Golfo, Indonesia.... É un debate teolóxico, cando non guerra, no seo da Ummna entre chiitas e sunitas.
O infiel, o mal, a bomba...
A confrontación alcanza outra dimensión cando se trata do infiel, é o momento do Ben contra o Mal, da Luz dos crentes contra as Tebras dos Cruzados. E a bomba atómica é o Mal que procrea o Ben. A Luz que decide finalmente de que lado cae o Ben. Por conseguila afánase Irán, un país sen armas nucleares flanqueado pola maior concentración mundial de países que si a posúen: China, India, Paquistán, Rusia... e Israel. De tal fatal maneira, todos os vectores levan á confrontación Irán-Israel. Israel, como o Mal. Israel, como peón de Occidente. Israel, ocupante de Palestina e de Xerusalén, terceiro lugar sacro para os chiitas tras Qom e A Meca. Israel, potencia rexional atómica. O paradoxal é que hoxe en día en Israel está a vivirse unha situación de relativa seguridade nas súas fronteiras, pero ao mesmo tempo de grande expectación polo que poida deparar un enfrontamento cara a cara con Irán. Digo cara a cara porque o enfrontamento indirecto está a producirse día a día e desde hai xa un tempo longo até o momento presente. A guerra do Líbano con Hezbolláh foi en realidade unha medición de forzas con Irán. O enfrontamento político con Hamás e a guerra de Gaza tamén foi un pulso, por persoa interposta, con Irán. Os continuos actos de sabotaxe en territorio de Irán deben ser explicados como actos do Mossad ou subcontratos do Mossad e da CIA americana.
Con todo, o que os israelís esperan, sen saber realmente a que aterse, é un posíbel ataque aéreo contra os laboratorios nucleares de Irán, coa represalia iraniana que se traduciría en mísiles de Hezbolláh sobre Tel Aviv. Todo isto representaría un conflito rexional dunhas características que non se viviron até o momento. Tanto é así que moitos cidadáns israelies contémplano como unha continuación da Guerra da Independencia de 1948, tamén no sentido da cantidade de poboación que podería morrer.
A decisión: Israel
Noutras palabras, trataríase dun enfrontamento existencial, pola existencia do Estado de Israel, no cal ningún territorio do mesmo veríase protexido da represalia iraniana. Isto equivale a dicir que quen tome a decisión de ordenar un ataque aéreo sobre Irán farao coa convicción de que tal acto implica un golpe definitivo. Unha guerra na cal o golpe preventivo ten un carácter de todo ou nada e decidir tal situación é sumamente problemática para un líder político. Hoxe, Netanyahu conta cunha maioría parlamentar sólida, pero isto non quere dicir que esa maioría parlamentaria acceda a dar luz verde a un conflito de tal categoría.
Nin Benjamin Netanyahu nin Ehud Barak contan coa aprobación do estamento militar nin co apoio dos asesores militares máis renomeados, incluíndo a Meir Dagan, exjefe do Mossad cuxa credibilidade pública é enorme en Israel. Netanyahu e Barak deberán nadar contra corrente se desexan correr tal aventura e asegurarse a cobertura política e militar de EE.UU. Do mesmo xeito que Ben Gurion durante a Guerra de Independencia contra os británicos e árabes, deberán procurar non involucrarse nun conflito de tal dimensión sen o visto e prace e o apoio loxístico e militar dos aliados norteamericanos, quen até o momento están a facer o imposible para que Netanyahu desista dos seus plans. O desenlace verase nos próximos meses.
No Ano do seu Señor de 1391, en algures, está a escribirse un Libro de Horas, Oficio dos Mortos incluído, para Ahmadineyad, quen á maneira medieval europea pretender vivir como monxe sendo laico e como guerreiro sendo político. A EE.UU. xa lanzaron a súa primeira advertencia ante un eventual peche iraniano do estreito de Ormuz, estratéxico paso de petroleiros que transportan grande parte do cru que se consome no mundo. Que o Todopoderoso, o Misericordioso, o Compasivo, desvíe do seu curso os acontecementos en cernes. Inshallah!
Comentarios