Por Jaume Renyer
.
Pau Casals i Defilló (El Vendrell, 29 de decembro de 1876 - San Juan de Porto Rico, 22 de outubro de 1973) foi un exemplo de catalanidade e un artista universalmente recoñecido. O ano 1971, o patricio Lluís Carulla e Canles, distribuíu trece mil exemplares da panxoliña "Homenaxe a Pau Casals no seu noventa e cinco aniversario", con textos de Joan Alavedra.
De entre as páxinas do libro paréceme adecuado lembrar, nuns tempos nos cales o antisionismo campa nunha Catalunya desorientada e falta de referentes nacionais da altura de Pau Casals, como lle foi outorgada a condición de Cidadán de Honra de Israel. No prefacio da panxoliña enviada pola familia Carulla consta o seguinte: "Cando o Estado de Israel daba a máis alta condecoración nacional -o título de "Cidadán de Honra"- a Pau Casals con ocasión de ser interpretado "O Pesebre", en 1969, en Xerusalén e a Cesarea, "o seu escenario natural", o pergamiño que lle entregaba a Primeira Ministra, Golda Meir, e catro ministros, dicía así: "Que vos sexa dado de ver e vivir cos vosos propios ollos, durante a vosa vida e a nosa, a realización dos elevados ideais que tedes arraigados ao corazón e que irradían do voso violoncelo. Amén, Amén". Non hai que dicir que como compatriotas fagamos noso, en forma entrañable, o voto de Israel, especialmente neste Nadal de 1971. E dicimos ao Mestre: Por moitos anos!".
De entre as páxinas do libro paréceme adecuado lembrar, nuns tempos nos cales o antisionismo campa nunha Catalunya desorientada e falta de referentes nacionais da altura de Pau Casals, como lle foi outorgada a condición de Cidadán de Honra de Israel. No prefacio da panxoliña enviada pola familia Carulla consta o seguinte: "Cando o Estado de Israel daba a máis alta condecoración nacional -o título de "Cidadán de Honra"- a Pau Casals con ocasión de ser interpretado "O Pesebre", en 1969, en Xerusalén e a Cesarea, "o seu escenario natural", o pergamiño que lle entregaba a Primeira Ministra, Golda Meir, e catro ministros, dicía así: "Que vos sexa dado de ver e vivir cos vosos propios ollos, durante a vosa vida e a nosa, a realización dos elevados ideais que tedes arraigados ao corazón e que irradían do voso violoncelo. Amén, Amén". Non hai que dicir que como compatriotas fagamos noso, en forma entrañable, o voto de Israel, especialmente neste Nadal de 1971. E dicimos ao Mestre: Por moitos anos!".
E na páxina 43, Joan Alavedra fai estes relato do concerto de Pau Casals en Xerusalén: "O día da audición do "Pesebre", produciuse o incendio da mesquita Al Aqsa. Desde a ancha ventá da cámara do Mestre domínase o vello Xerusalén, construído sobre o cerro ancho, cercado de muralla. De dentro a cidade sobe lentamente a fumareda, espesa e negra, que vai aclarándose e disolvéndose no ceo soleado da tarde. Os árabes pecharon as tendas e declaráronse en folga. Golda Meir, ningúen máis do Goberno, que visitou persoalmente o lugar, fixo declaracións de cara á axitación internacional e deu as instrucións necesarias, entra á cámara do Mestre, abrázao, bícao, e, tomándolle afectuosamente unha man, que garda entre as súas durante toda a conversación, senta ao seu lado e fálalle do Pesebre. Son dúas horas de afecto, de sorrisos, de intercambio de ideas, de proxectos, de afinidade e de cordialidade íntimas. Cando se levanta para irse, volve bicar ao Mestre e dille: "Até este anoitecer".
Á porta, no interior da sala e polos arredores do edificio, tomouse precaucións contra un posible atentado dos árabes. Golda Meir, a primeira ministra, entra risueña, dando a man a cada un dos seus dous netos. Dentro hai tres mil persoas nun ambiente de entusiasmo. A primeira parte, dirixida por Sacha Schneider, é moi aplaudida. Cando aparece Pau Casals para dirixir a segunda, todo o mundo levántase e ovaciónao de pé ate que sobe á tarima. Ovación de admiración ao artista, de afecto ao home. Benvida ao amigo das duras horas de proba. Saúdo ao "Cidadán de Honra" israelí, honorado co Bosque Pau Casals e a institución benéfica Paz e Marta Casals. Casals senta e colle a batuta. Apenas empeza a obra, pero, levántase, dá a entrada e fai as indicacións con enerxía. Aquel home de noventa e dous anos que atravesou a escena lentamente, que aceptou a man de Elvira para subir ao estrado, agora é o gran director de sempre. E a obra, impulsada polo Mestre, vai crecendo a medida que avanza. E cando, despois daquel horrible "Glòria !". Casals, brazos no alto, sostivo con forza aquel berro de "Pau!" nun país en guerra, nunha cidade onde había, vivente, un conflito que podía desencadear unha catástrofe, a sala, trastornada, estalou nunha ovación grandiosa, nunha aclamación unánime que se levantou, poderosa, como unha soa voz inacabable...."Casals!!, Casals!!", chamaba a xente. E centenares de persoas precipitáronse cara ao pé do estrado alargándolle as mans.
Á porta, no interior da sala e polos arredores do edificio, tomouse precaucións contra un posible atentado dos árabes. Golda Meir, a primeira ministra, entra risueña, dando a man a cada un dos seus dous netos. Dentro hai tres mil persoas nun ambiente de entusiasmo. A primeira parte, dirixida por Sacha Schneider, é moi aplaudida. Cando aparece Pau Casals para dirixir a segunda, todo o mundo levántase e ovaciónao de pé ate que sobe á tarima. Ovación de admiración ao artista, de afecto ao home. Benvida ao amigo das duras horas de proba. Saúdo ao "Cidadán de Honra" israelí, honorado co Bosque Pau Casals e a institución benéfica Paz e Marta Casals. Casals senta e colle a batuta. Apenas empeza a obra, pero, levántase, dá a entrada e fai as indicacións con enerxía. Aquel home de noventa e dous anos que atravesou a escena lentamente, que aceptou a man de Elvira para subir ao estrado, agora é o gran director de sempre. E a obra, impulsada polo Mestre, vai crecendo a medida que avanza. E cando, despois daquel horrible "Glòria !". Casals, brazos no alto, sostivo con forza aquel berro de "Pau!" nun país en guerra, nunha cidade onde había, vivente, un conflito que podía desencadear unha catástrofe, a sala, trastornada, estalou nunha ovación grandiosa, nunha aclamación unánime que se levantou, poderosa, como unha soa voz inacabable...."Casals!!, Casals!!", chamaba a xente. E centenares de persoas precipitáronse cara ao pé do estrado alargándolle as mans.
O Mestre inclinouse para corresponder. Eu aguantábao do brazo. Estaba empapado de suor e a cara, mollada, estaba extraordinariamente pálida. Marta, entre bastidores, mirábanos con ansia. "Voulles falar". Era a audición corenta e sete do Pesebre e non o fixera nunca. Levantou un brazo pedindo silencio, e todo o mundo enmudeceu ao acto. A xente ficou inmóbil no lugar onde se atopaba. Da sala chegaba a intensidade de emoción daquel silencio. Casals tardou en empezar. Falou de Israel e de Catalunya e, nun momento dado, tivo que deterse. Non podía continuar. Diante nosa, eu podía ver os ollos da xente brillantes de bágoas. Entón, por tres veces, enviou un bico ao xentío mentres dicía: "I love you !, I love you !, I love you". Todo vai desbordarse. E, todo dunha, no medio daquel paroxismo, levantouse a voz do corazón, dos grupos de homes e mulleres dos kibbutz que cantaran "O Pesebre". Todo o mundo calou. Cantaban "O Canto dos Paxaros", a nosa canción catalá !. E cantábana en hebreo, nunha armonización a tres voces!. Agora eramos o Mestre e eu quen chorabamos. Dereitos encima a escena, escoitabamos a melodía que Pau Casals fixo popular no mundo enteiro, tocándoa sempre despois de cada concerto como o seu Canto de Añoranza. Os músicos da orquestra, dereitos, estaban todos coa cabeza baixa. Mirei a sala. Golda Meir, os ministros que a acompañaban e os diplomáticos estranxeiros, como todo o xentío, escoitaban a canción de pé, inmóbiles e silenciosos, coma se escoitasen un himno. Cando acabou, díxenlle ao Mestre: "De todos os que recibiu polo mundo, esta é a máis emocionante das homenaxes...".
Comentarios