Por Yossi Beilin *
A onda de antioccidentalismo no mundo musulmán, que culminou co asasinato de diplomáticos estadounidenses en Libia, devolveu a Oriente Medio ao centro da escena. Oriente Medio segue sendo unha área inestable cuxa realidade imponse mesmo a quen preferiría centrar a súa atención noutras zonas do planeta. Cabe comprobalo nos discursos dos dirixentes políticos de Estados Unidos, Francia, Exipto e moitos outros países na recente Asemblea Xeral das Nacións Unidas. Quen queira que resulte elixido presidente de Estados Unidos o próximo 6 de novembro deberá de dedicar non pouco tempo e esforzos a esta cuestión e, preferentemente, necesitará investir as súas enerxías en resolver o conflito en lugar de limitarse a xestionalo.
Para Mitt Romney non constituirá un inconveniente: xa dixo que non hai posibilidade algunha de que poida porse en práctica unha solución baseada na existencia de dous estados e engadiu que nas materias relativas a Oriente Medio, chamará ao seu amigo, Beniamin Netanyahu, e preguntaralle que hai que facer. Barack Obama non ten a ninguén a quen chamar, razón da proposta que se indica máis abaixo, unha proposta dun premio Nobel que, segundo parece, necesita un mandato adicional para xustificar o premio concedido. A proposta consiste en realizar un intenso esforzo -durante un período de meses, non de anos- a fin de lograr o cumprimento da iniciativa árabe do 2002: a firma de acordos de paz entre Israel e os seus veciños, así como o recoñecemento de Israel por todo o mundo musulmán, co envío de embaixadores a Xerusalén. Non se trata dunha proposta imaxinaria ou baseada na fantasía e esixe unha determinación firme e resolta, así como un liderado convencido da súa importancia para alcanzar a paz mundial e reducir de modo significativo a inestabilidade desta rexión, que se caracteriza por ter permanentemente o motor aceso para disputar unha nova carreira.
O primeiro esforzo consiste nun intento para alcanzar unha solución integral, o que implica un diálogo a fondo coa liga Árabe e coa Organización de Cooperación Islámica para coordinar as distintas expectativas así como para garantir a súa achega a unha paz integral na rexión, tanto desde un punto de vista financeiro (como parte da axuda internacional aos refuxiados palestinos) como desde un punto de vista político (a súa participación na solución relativa aos santos lugares na cidade antiga de Xerusalén e a especificación do sentido da normalización nas súas relacións con Israel).
O acordo palestino-israelí foi establecido, en principio, segundo os parámetros de Clinton no 2000 e o acordo de Xenebra do 2003; con todo, é necesario efectuar determinados cambios que Estados Unidos se achará na necesidade de propor (por exemplo: reducir as modificacións da liña verde fronteiriza, deixando aos israelís que desexen permanecer alí en Cisxordania, conservando a súa cidadanía israelí e converténdose en residentes permanentes en chan palestino co compromiso de acatar a lexislación palestina. Esta solución salvaría parte dos fondos de compensación e evitaría un enfrontamento que non desexa ningún goberno israelí).
É probable que o cambio político en Siria achande o camiño en relación cunha iniciativa espectacular de paz sirio-israelí, baseada nunha retirada israelí dos altos do Golán e a súa desmilitarización e na axuda internacional destinada ao novo réxime que se estableza en Siria. É unha iniciativa que non pode porse en práctica mentres prosiga a guerra civil en Siria nin debe ser un prerrequisito doutras iniciativas de paz na rexión. Unha iniciativa palestino-israelí e, a non dubidar, se se ve acompañada dunha iniciativa sirio-israelí, fortalecería notablemente a paz entre Israel e Exipto e Xordania, e dificultaría o emprego da cuestión árabe-israelí como escusa para lesionar os obxectivos xudeus e estadounidenses. É probable que a iniciativa reforce os puntos de vista pragmáticos tanto entre os palestinos como tamén no mundo musulmán fronte ás forzas islámicas extremistas e Irán. É probable que favoreza a retirada de Iraq e Afganistán. E será posible asociala á cuestión nuclear iraniana, xa sexa como parte dos acordos do Goberno israelí ou para eliminar a escusa principal empregada polo réxime dos aiatolás para a súa campaña de incitamiento contra Estados Unidos e Israel.
Os extremistas de ambas partes triunfaron, durante os últimos anos, no seu empeño en describir tal iniciativa como un imposible e en presentar aos defensores da mesma iniciativa como uns soñadores. A realidade é que, agora máis que nunca, esta iniciativa ten un sentido práctico, debido tanto á iniciativa árabe como ao feito de que as solucións son ben coñecidas e claras para todos. Aínda que poida traducirse aquí que me mostro excesivamente optimista e que por unha ou outra razón non é posible abrir a senda dunha iniciativa tan importante, o certo é que Estados Unidos haberá de pór toda a carne no asador para a aplicación da segunda fase da folla de ruta na que se achan comprometidos Israel e a OLP: un Estado palestino con fronteiras provisionais en relación co cal a perspectiva dun acordo de status permanente e o calendario correspondente sexan achegados por Estados Unidos. Constituiría unha iniciativa de alcance histórico, máis sinxela do que parece.
Sería aconsellable a súa rápida posta en práctica para impedir que resulte frustrada debido ás forzas extremistas. Podería aplicarse mediante a intervención dos dignatarios estadounidenses expertos nos asuntos de Oriente Medio e coñecedores das figuras relevantes da rexión respectadas por ambas partes pero que non foron convidadas a desempeñar ningún papel durante o primeiro mandato do presidente Obama. Trátase de personalidades que aínda non caeron en actitudes cínicas no concernente ás posibilidades de paz e que posúen a capacidade e competencia para facer o que non se fixo no últimos catro anos.
* Yossi Beilin, exministro de Xustiza israelí, negociador no proceso de paz de Oslo e membro do partido Meretz da esquerda israelí
Comentarios