Alberto Neuwirth z’l ia

Por Afonso Vázquez-Monxardín

-Son guapas, eh? – díxome chiscando un ollo e sinalándome as mozas sentadas no chan. Estaban, si, todas tres, sentadas cos pés cruzados, baixo o porche lateral da escola do Yad Vashen e eran fermosiñas. A verdade é que xa eu lles botara o ollo e, seica, de xeito menos discreto do que pensara. Chamaban, si, a atención. Debían ter dezanove ou vinte anos. Unha era negra como o betume, delgadiña, con inmensos ollos escuros e trenciñas no pelo. Outra, loira case branca, de ollos azulísimos, grande ela coma un mundo. A terceira, a elegancia arábiga feita moza, tiña a pel canela, ollos de ébano e marfín, e pelo brillante e liso. As tres vestían de caqui, comían os seus bocatas sen moito apetito -máis lles ía nas risas que se botaban- e non perdían ollo de cadanseu fusil ametrallador, pousado ao seu lado. 

E é que Alberto Neuwirth z’l acudía solicito desde a súa casa de Eilat, nese curruncho de Israel que dá ao Mar Verello, todas as veces que o chamaban desde o centro da memoria que é o Yad Vashen para comunicar a súa memoria –e o seu exemplo vital- aos bolseiros españois ou hispanoamericanos. Erguíase no medio da noite e apañaba o primeiro bus para Xerusalem. Tiña moito que contar e gustáballe contalo, próximo e afable. Daquela, debía andar nos 87 anos pero non se lle botaban máis de 65. Un vellote grande, rufo e optimista. Dicía que tivera sorte na vida. Estaba vivo. Tiña familia. Tiña unha terra. Tiña memoria.

Nacera en Budapest nunha familia xudía nos incios dos trinta. Mala época. As cousas axiña se complicaron. Seu pai preparaba en Chile a ida de toda a familia, cando estalou a Guerra. Recordaba, claro, o seu inicio, aínda que era moi un neno. Pero moito máis lembraba como as cousas se foran ensarillando ata que concentraron no ghetto minúsculo de Budapest os xudeus de Hungría, daquela 800.000, para ilos enviando en trens de gando, aos campos de exterminio. Os nazis ocuparon Hungría en marzo de 1944. Coa guerra agonizando, entre os estouridos das bombas rusas, empezaron eles a última das grandes campañas de exterminio. O inverno do 44 ao 45 foi terrible. A xente enlouquecía e morría de fame e frío. El trataba de manter viva a súa irmá pequena Erika e a súa avoa. Ocupábase, con outros da súa idade, en carrexar os leviáns cadáveres conxelados dos que morreran esfamiados ata a foxa onde os botaban. Nunca houbo tempo de pechala. Si. El coñecera a fame, o frío e a morte. Cando chegaron os rusos acababa de cumprir 13 anos e pesaba 19 quilos. No 1947, a través da Cruz Vermella, reencontrouse con seu pai en Chile. Andando o tempo coñeceu a Shoshana, unha arxentina coa que viviu o mellor da súa vida. Casou, deulle tres fillos varóns e azos para visitaren xuntos, nunha catarse durísima, as rúas e casas de Budapest onde vivira. Desde aquel instante, converteuse nun apóstolo da memoria e do optimismo. Sabía que había vida máis alá do inferno dun inmenso crime colectivo que non se podía esquecer. Morreu a mediados de xullo en Eilat. Era, sen dúbida, un bo home. Pouso na distancia unha pedra, símbolo da eternidade, sobre a súa lousa.