Por Gabriel Bacalor*
A medio ano da multitudinaria mobilización dos "indignados" israelís, continúan as demandas por xustiza social. A pesar dos esforzos do economista Manuel Trajtenberg por ofrecer unha solución sistémica á inequidade, a incapacidade do goberno de Netanyahu para reducir o custo de vida atopa a súa columna vertebral no sector inmobiliario. Mentres a cuarta parte dos ingresos familiares en Israel destínanse a cubrir os custos residenciais, os conflitos de intereses dentro da coalición gobernante, converten aos plans públicos de construción de vivendas sociais nunha quimera. Por que o actual goberno israelí é incapaz de reducir os prezos das vivendas? Cales son os verdadeiros intereses que subxacen tras as demandas sociais? Máis aló de enconos e demagoxias, é posible divisar algunhas respostas.
ESCASEZA DE VIVENDAS
A principal razón do déficit habitacional israelí radica na limitada oferta inmobiliaria. Con só 105 unidades habitacionales cada 100 familias, un cociente que se atopa entre os máis baixos do mundo desenvolvido, Israel oferta 30.000 propiedades novas por ano, fronte a unha demanda crecente superior ás 40.000 vivendas anuais. Á escaseza de oferta, súmase a grande cantidade de inmobles adquiridos para investimento e que non se ofrecen como vivendas dispoñibles para aluguer. Na actualidade, segundo a Compañía Eléctrica de Israel, o total de propiedades deshabitadas ascende a 47.000 unidades. A orixe deste fenómeno radica en que, durante a última década, o Estado Xudeu converteuse nun atractivo destino para investidores externos en bens raíces, desexosos por diversificar o risco das súas carteiras inmobiliarias locais. As vantaxes que Israel ofrece ao investidor estranxeiro, entre as que se destacan as exencións impositivas para certas compras, o baixo risco de perda de valor e a alta seguridade xurídica, contribuíron a reforzar unha demanda de propiedades que, como máximo, son utilizadas un par de veces ao ano, pola familia do investidor.
FALTA DE INCENTIVOS
A perspectiva económica neoliberal do Premier Netanyahu, sustentada en promover privatizacións e reducir o tamaño do Estado, queda no tinteiro cando se trata de resignar os zumentos ingresos que o fisco recibe do sector de bens raíces: Os ingresos anuais do goberno en concepto de taxas e impostos inmobiliarios superan, na actualidade, os 1.800 millóns de dólares. A expansión da oferta inmobiliaria mediante construción de vivendas sociais podería minguar os prezos de mercado, que á vez contraería a recadación pública proveniente do sector, nun momento no que o Estado Xudeu require de colchón económico, para afrontar a incerteza que xeran a ameaza nuclear iraniana e a inestable situación política do mundo árabe. Cabe rexistrar que, durante os últimos catro anos, os valores das vivendas israelís aumentaron en media máis do 50% e o custo da construción acompañou a tendencia; de modo que a baixa de prezos tampouco sería ben recibida polo sistema bancario nin polas empresas construtoras, ambos os sectores, socios no financiamiento das obras que actualmente se atopan en marcha. Unha baixa de prezos obrigaría a vender propiedades a estrear por baixo do custo de construción ou ben, que o construtor resigne unha parte da súa rendibilidade, próxima ao 20%. A medida crearía incentivos a frear futuros investimentos, limitando a oferta de propiedades e substituíndo o actual investimento privado por investimento estatal. O interese central dos bancos de soster os actuais valores inmobiliarios radica en garantir o retorno das hipotecas xa outorgadas. O Banco de Israel está atento a que os activos físicos non perdan excesivo valor, de modo de evitar espirales similares ás que provocaron a implosión das burbullas inmobiliarias de Estados Unidos, España e Irlanda. Unha das incógnitas fundamentais é se a baixa de prezos verdadeiramente beneficiaría á maioría dos "indignados" en Israel. Segundo a consultora TrendIT, o 49% dos participantes da "Marcha do Millón" pertencía ao 30% máis rico da sociedade, e o 87%, á metade máis podente do país. Se baixasen os prezos inmobiliarios, estes mesmos estratos sociais que, polo xeral aforran en ladrillo, experimentarían unha redución no valor neto dos seus activos, polo que serían máis pobres.
CAMBIAR O PARADIGMA
As recomendacións da Comisión Trajtenberg de construír 200.000 vivendas durante os próximos 5 anos para diminuír o custo da vivenda, eixo central das demandas sociais, frearían o incremento de prezos do sector a curto prazo pero dificilmente lograrán conter o aumento a longo prazo que, desde o ano 1968 á actualidade, estímase anualmente en 2% máis inflación. A pesar dos estrepitosos reclamos, a case todos os israelís convenlles que os prezos das vivendas mantéñanse ou suban, entre eles o fisco, os bancos, os construtores e os propietarios de inmobles, incluídos os manifestantes de Tel Aviv. En consecuencia, resulta probable que nos próximos meses, observemos a posta en marcha dun conxunto de medidas estatais orientadas a desregular as operacións inmobiliarias que beneficien aos investidores, locais e externos, para a compra de propiedades en Israel. En calquera caso, os maiores desafíos presentaranse na fronte externa. Os posibles defaults europeos restrinxirían o crédito dispoñible e terían efectos recesivos sobre a economía israelí. A demanda de propiedades contraeríase levemente a curto prazo, reforzada por un aumento das restricións para o acceso a novas hipotecas. Quen ao observar as protestas sociais en Israel ilusionáronse coa revolución do proletariado, deberían cambiar de paradigma. Os indignados israelís non pertencen aos sectores máis necesitados, nin reclaman xustiza social desde unha perspectiva solidaria, senón que o fan desde unha lóxica estritamente capitalista e fundada na idea que os que máis impostos achegan, deben ser os que máis reciban. Afastados aqueles xenerosos tempos de ?A cada cal segundo a súa capacidade e a cada quen segundo a súa necesidade?, a actual indignación israelí parécese máis a unha hamburguesa de McDonald?s que ao marxismo lixeiro.
*Director Xeneral de Bacalor Strategic Consulting: www.bacalor.com
Comentarios