Unha "indignada" con metas claras

Unha entrevista de Jana Beris

20 de Novembro de 2011

A súa característica máis notoria, antes de que comece a falar, é o seu longo cabelo pelirroxo, que destaca a súa presenza a pesar do miúdo da súa figura. Pero cando Stav Shafir comeza a falar, o evidente é a claridade das súas ideas, a forza do seu pensamento e a enorme forza emocional que ten esta moza israelí de 26 anos, decidida a levarse o mundo por diante, se é necesario, para cambiar o que considera urxente na sociedade israelí. Reunímonos con Stav nun café de Tel Aviv. Viña dunha noite sen durmir; o cal non é moi raro desde que comezou en xullo a protesta social en Israel, da que é considerada unha das figuras principais. Adoita non durmir máis de catro horas por noite, no mellor dos casos, pola simple razón de que o día segue tendo 24 horas e ela sente que hai demasiado por facer. Este é un resumo da conversa cunha moza decidida a cambiar para ben a súa sociedade.

- Estou sentada agora xunto a unha Stav diferente da que eras até hai catro meses?

- (Sorrí) Non; son a mesma, aínda que con menos horas de sono. Sigo sendo Stav a xornalista, música, activista social, que tivo a sorte de que ao fin unha manifestación importante que axudei a organizar, tivo éxito. Agora estudo segundo de Filosofía e Historia das Ideas e Ciencia.
- Como avalías a protesta social dos últimos meses? É que aínda que todo parece tranquilo agora, aquí sucedeu algo grande...

- O que está a pasar agora é un fito na historia de Israel e a verdade é que non estou segura aínda de ter dixerido o que está a suceder. Parece incrible. É tan difícil lograr cambios aquí; a sensación é de tantas cousas que requiren arranxo; moitas divisións internas aínda antes de chegar ao tema das ameazas de fóra; do feito que todos vivimos aquí con medo aos palestinos, a Irán, nun gran trauma; que non é fácil. Cando parece que o central é a seguridade, é moi difícil crear unha protesta social. Cando en Tel Aviv escoitamos que empezaron a caer mísiles no sur, sentínme moi mal. Pero ao mesmo tempo creo que é unha especie de ilusión, de engano; porque non se pode separar as cousas en forma absoluta. Ao meu criterio, se o sistema de saúde pública non funciona debidamente, se hai fallas no sistema educativo e non podo ter a miña vivenda, non teño seguridade. Hai que mirar cara a fóra e cara a dentro e creo que durante moitos anos miramos só cara fóra. Creo que se a sociedade se desmorona, se aumentan as diferenzas sociais, iso tamén é unha ameaza existencial, aínda que no día a día non o percibamos porque é lenta, todo un proceso. Creo que en 2011 a sociedade israelí xa debería estar noutro lado e que é urxente, realmente urxente, lograr os cambios para ben.
- Paréceche que é relevante ser consciente de que a pesar dos problemas, en Israel a situación é incomparablemente mellor que noutros países?

- Xa o sei, pero o que outros estean peor non e consolo e non quere dicir nada. Hai moitas diferenzas na sociedade israelí e non teño que chegar a situación de fame noutros países para empezar a traballar aquí a fin de mellorar as cousas.
- E non dependerá só da vosa protesta senón da disposición do goberno a facer cambios...

- Indubidablemente, o que debe cambiar a política é o primeiro ministro. El deberá dar un paso valente e facer un xiro. Pero o problema é que iso vai totalmente contra a súa ideoloxía. O problema é que aquí os xefes de goberno non son electos pola súa ideoloxía social ou socio-económica, senón pola parte política e de seguridade. Poida que moitos estean de acordo con el en temas políticos, pero a súa política en asuntos socio-económicos é terrible; toda a súa énfase nas privatizacións. El ten a culpa. Pero en realidade, os verdadeiros culpables somos nós, que non saímos antes a protestar hai 30 anos; que non estamos unidos; que hai demasiadas fragmentacions internas; tanta desconfianza mutua. Temos a culpa de ter medo. É que o primeiro ministro non está no seu lugar porque o puxo alí a esposa, senón nós. Ou sexa que somos nós os que temos que cambiar.
- E iso é posíbel, mentres se manteñen os grandes problemas de seguridade?

- Creo que a xente comeza a entender. Creo que a xente comprende que a nosa seguridade non depende só da situación relacionada coa defensa senón tamén coa sociedade.
- E como atopar o equilibrio entre cambios que permitan que quen realmente necesita axuda poida subsistir e a necesidade de manter ao mesmo tempo unha economía que permita libre mercado para que haxa competencia e desenvolvemento? Ao socialismo puro está claro que xa non se vai a volver.

- Non pretendemos o socialismo. Non queremos volver a ideas vellas do pasado. Tampouco queremos comunismo. Moitas cousas foron probadas e non tiveron éxito. Se o kibbutz tampouco é o que era antes, por algo será.
- O ser humano cambia, o individuo na sociedade...

- Así é. Hoxe vívese nunha sociedade abundante e a xente quere outra cousa. Por tanto, tamén os métodos deben ser outros. É difícil describir o que non existe, pero supoño que sería unha combinación entre unha economía libre e o aumento do gasto público. Hoxe en día o gasto público reduciuse tanto que hai zonas na periferia que dependen, na educación, de filantropía. Iso é intolerábel. Tamén en temas de saúde. A situación deteriorouse bastante.
- Cales son os obxectivos da protesta?

- O primeiro é o aumento do gasto público para dedicar máis a educación, saúde pública. Hoxe en día, por exemplo, hai unha gran diferenza entre a educación no centro e na periferia e iso hai que reducilo. Todos deben recibir unha base digna, unha educación moderna. Douche un exemplo: Antes de facer o servizo militar traballei como mestra en forma voluntaria, en Tiberíades. Tiña mozos que xa en 6º de primaria decidiran por eles que irían a escola de barbaría, porque non eran suficientemente bos nos estudos e consideraban que terminara o seu período na educación formal. E non é que barbaría teña algo de malo, pero que en 6º grao xa decidan iso por eles, é un crime cruel; é fixar o seu destino que quizais podería ser moito máis destacado. O que eu espero do sistema educativo é que aproveite o máximo potencial do neno, pero non só en Tel Aviv, Xerusalén e Haifa senón en todo o país. Hai que pór fin ás privatizacións. Tamén hai que permitir empregos directos en institucións públicas, non a través de contratistas en malas condicións. Iso é irrespetuoso para co traballador. O sistema de vivenda pública estase desmoronando e debe arranxarse. Hai xente que queda na rúa. E hai que fortalecer á periferia, por exemplo desenvolvendo un sistema de transporte público rápido, que permita realmente unha comunicación fluída.
- É a protesta da clase media tal cal lla presentou?

- Non; ou mellor dito, non só da clase media. Novamente divídese, sepárase, fragmentase. Creo que ten ser da clase media, pero tamén das clases populares. Dos xudeus e dos árabes.
- Como ves a combinación entre xudeus e árabes nesta protesta?

- Ultimamente fun moito a aldeas e localidades árabes, cos expertos, para elaborar propostas, e pásame moito que os árabes me din "é unha protesta dos xudeus"; ao cal eu respondo que non, que é de todos, que os xudeus non terán éxito aquí sen os árabes e os árabes tampouco o terán sen os xudeus. Temos que traballar xuntos.
- E pode funcionar?

- Por suposto que si. Están a pasar cousas impresionantes. En Yaffo por exemplo, as tendas de campaña, as carpas son de xudeus e árabes que viven nos barrios. Entre os xudeus hai inclusive moita xente que vota Likud, de posicións políticas moi de dereita, pero que están alí cos árabes e pensan xuntos como se pode conseguir vivendas públicas para todos.
- Cres realmente que as cousas poden cambiar de fondo?

- Creo que a proba está en non rendernos á desesperación. Antes do comezo da protesta había aquí unha gran desesperación. E chegou a euforia, a alegría. Nas manifestacións vimos xente cos ollos brillantes de esperanza e alegría.
- O participar no esforzo fai algo; xa axuda.

- Claro; pero é que aquí o tema non é só os resultados prácticos, senón que logremos cambiar a conciencia da xente, a mentalidade. Se a xente está concienzada doutra forma, tamén o sistema cambiará.