Avións checos no deserto israelí

Por Andrea Fajkusová
Radio Praga

O 1 de decembro de 1947 foi asinado un acordo entre a Checoslovaquia socialista e a organización militar xudía Haganah polo cal Checoslovaquia comprometeuse a apoiar na ONU a división de Palestina e o establecemento do Estado independente de Israel. Os israelís declararon a súa independencia o 14 de maio de 1948. Na primavera dese mesmo ano foi iniciada a operación "Confidencial-Israel", no marco da cal foron adestrados no territorio checo pilotos israelís e formouse unha brigada de voluntarios xudeus. O primeiro ministro do goberno checoslovaco tras a Segunda Guerra Mundial, Jan Masaryk, foi un firme partidario do establecemento do Estado independente de Israel. Igualmente apoiaba as ondas migratorias de Europa do Leste cara a Palestina. Tras o golpe de estado comunista en febreiro de 1948 e a tráxica morte de Jan Masaryk, o novo primeiro ministro, Vlado Clementis, así como o presidente Klement Gottwald mantiveron a mesma política de apoio, aínda que os seus motivos foron un tanto diferentes, segundo explica o historiador Michal Burian. "O Partido Comunista Checoslovaco e os representantes da Unión Soviética supuñan que os emigrantes de orixe xudía de Europa do Leste, na súa maioría de orientación esquerdista, crearían despois do establecemento do Estado independente israelí un satélite soviético, que sería un aliado do bloque soviético contra a hexemonía británica en Oriente Próximo. Desde o ano 1950, ao manifestarse que a realidade era distinta, produciuse un cambio dramático nas relacións de Checoslovaquia cara a Israel. Con todo, a axuda militar, particularmente nos anos 1948 e 1949, desempeñou un papel esencial na historia de Israel". Segundo documentos dispoñibles, Checoslovaquia proporcionou ás Forzas Armadas de Israel 50 avións caza británicos Spitfire, 24 avións caza checoslovacos Avia S-199, uns 2 500 lanzachamas, miles de metralladoras, pistolas, rifles e outras armas portátiles, municións etc. Os avións caza checoslovacos Avia S-199 detiveron un ataque exipcio a uns 35 quilómetros de Tel Aviv. "Unha vintena dos recentemente comprados avións caza británicos Spitfire foron trasladados de Checoslovaquia a Israel no marco da operación Velveta, incorporándose inmediatamente aos combates. Era unha operación moi complicada e moi perigosa, posto que a ONU impuxo un embargo á subministración de armas a Israel. O traslado realizábase a través da Iugoslavia socialista que tamén tiña un acordo con Israel para facilitar unha vía aberta para a subministración de armas checas. Procedíase co máximo secreto. Ao principio aparentábase que se trataba de armas para Abisinia. Os axentes dos países árabes empeñábanse en descubrir estes envíos, pero cabe confesar que os soldados israelís eran moito máis exitosos".

Marta Maron e Hugo Maron narráronlle a Michal Burian que no marco da operación "Confidencial-Israel" foron adestrados no territorio checo especialistas israelís de carros de combate, paracaidistas, radiotelegrafistas e máis de cen pilotos. Un deles foi Hugo Maron, xudeu de Praga e membro da familia Maisel. "Nós non pensabamos permanecer en Israel. Fomos a axudar a construír un Estado, decidido a volver aos seis meses. Pero logo sentimos que era necesario quedarnos". En vésperas da Segunda Guerra Mundial, Hugo Maron e o seu irmán foron incorporados ao transporte organizado polo mozo británico Nicholas Winton para salvar a nenos xudeus de Checoslovaquia ante o réxime nazi. A finais da Guerra, Hugo Maron ingresou no Exército británico. No entanto, aprendeu a pilotar en Olomouc, Moravia Central. Na Brigada xudía de voluntarios, que se formaba desde mediados do ano 1948 na localidade de Strelná, coñeceu á súa futura esposa Marta. "Atopámonos o 13 de outubro de 1948, que era o día dos seus aniversarios e á vez o inicio do Yom Kipur. Como en Olomouc non había unha sinagoga fun a buscar ao noso capitán Ocelka dicíndolle que ao día seguinte era o Yom Kipur, que non podiamos voar e que nos dese un camión para poder viaxar á sinagoga en Strelná". A señora Marta Maron naceu no pobo de Velký Sevlus na Rusia Subcarpática, territorio que pertenceu na época de entreguerras a Checoslovaquia. "Primeiro chegaron os húngaros, daquela os ucraínos, e despois os alemáns. En xuño de 1944 trasladáronnos a un campo de concentración. Regresamos a casa a miña nai, a miña irmá e eu. Esperabamos ao meu pai e ao meu irmán, que non apareceron. Mentres tanto os rusos pecharon a fronteira. Non sabiamos que Churchill, Stalin e Roosevelt acordaran en Yalta que en caso de entrar en Praga primeiro os soldados rusos a Unión Soviética recibiría esa parte de Checoslovaquia. A vida volveuse horrorosa, temiamos saír á rúa, pola noite tocábannos á porta espertándonos. A finais de setembro de 1946 decidimos fuxir. Cruzamos a fronteira, pero nada máis pisar terra de ninguén os soldados rusos empezaron a berrar: Alto! E empezaron a dispararnos. Mataron á miña nai, que tiña 39 anos, e ao meu cuñado, de 24 anos. Non o sabiamos porque nos separamos na fuga. Soubemos que os mataron un ano despois".

En Checoslovaquia Marta Maron foi recrutada na Brigada xudía que contou con máis de tres mil voluntarios. Aprendeu a manexar camións e a principios de 1949 trasladouse a Israel. "Inmediatamente despois de baixar do barco, incorporáronnos ao Exército. Como estaba casada, permanecín no Exército só medio ano. Logo tiven fillos ... Ao principio non había alí nada. Eu tiña oito libras esterlinas e pensaba que era a moza máis rica do mundo. Un amigo arranxounos unha habitación nunha casa árabe, debaixo do teito, onde non había nin auga nin retrete. Aos poucos seguiamos adiante". O comandante Alois Mutnanský, hoxe de 85 anos de idade, instruíu aos aspirantes a piloto no centro de aviación de Olomouc nos anos 1947 e 1948. "O adestramento básico durou un tres meses. Seguiu un curso para aprender a pilotar un modelo superior de avións que á súa vez serviu de preparación para pasar aos avións de combate. Nós utilizabamos os avións Arado ´herdados´ dos alemáns. As aeronaves renováronse e axustaron para o adestramento de tiro e bombardeo, os voos nocturnos, etc. Despois enviabamos aos nosos alumnos a Ceské Budejovice onde aprendían a manexar os Messerschmitt e Spitfire, cos que se trasladaban seguidamente a Israel". O coronel Josef Prokopec, que serviu tras a Segunda Guerra Mundial na antiga Escadra 312 en Ceské Budejovice, lembra que os instrutores checos dispuñan só de tres semanas para preparar aos pilotos israelís. "Un día sorprendeunos que se reunisen no aeroporto moitos civís. Os oficiais non sabiamos nada deles. Dixéronnos que os tiñamos que adestrar. Eran mozos moi destros, cunha enorme forza de vontade e capaces de todo para poder sentar ao temón, mesmo de mentir sobre a súa experiencia como piloto. Descubrímolo ao producirse o primeiro accidente dun Messerschmitt. O raparigo instruído díxonos que pasara dous mil horas no aire. Ao aterrar, o avión deu un salto, o piloto acelerou e foise saltando cara a un campo de patacas. Iso significou que non pilotara aeronaves pesadas. Tiña experiencia só cos avións lixeiros nos que se prolonga co acelerador o salto durante a aterraxe. A partir dese accidente primeiro examinabamos a cada aspirante". Michal Burian, do Instituto de Historia Militar de Praga, sinalou que no adestramento en Checoslovaquia participou así mesmo o sétimo presidente de Israel e antigo xefe das Forzas Aéreas israelís, Ezer Weizman."Expresou que o subir por primeira vez en Checoslovaquia a un avión caza, - debido a que o Exército israelí non posuía ningunha aeronave deste tipo -, era para el algo coma se a un sedento nun deserto se lle ofrecese champaña no canto de auga".

Escoitar o audio do programa de Radio Praga: 16kbps 32kbps
Descargar: MP3