Elhanan Yakira, profesor de filosofía na Universidade Hebrea de Xerusalén, ten todas as credenciais dun home da esquerda israelí: naceu e criouse en Tel Aviv como sionista e socialista, toda a súa vida considerouse un xudeu laico, sempre foi un opositor aos asentamentos en Cisxordania e é un defensor da intervención estatal na política económica. Con todo, moitos dos seus colegas da esquerda denúnciano como dereitista e traidor
Porque el sostén que Israel non naceu en pecado, a expensas dos árabes palestinos e ten dereito a existir como estado xudeu. A crítica de Yakira aos seus colegas na esquerda, plasmada no seu libro "Post-sionismo, Post-Holocausto" ( subtitulado: "Tres ensaios sobre a negación, o rexeitamento e a deslexitimación de Israel"), foi rexeitada por cinco editoriais israelís antes de ser finalmente publicada en 2007, e soamente deulla acuse de recibo por parte da prensa hebrea tras un longo silencio de meses. A controversia, cando por fin entrou en erupción, foi feroz; Yakir, un filósofo que non se propuxo ser un polemista, comezara un debate sobre a esquerda.
En abril, Elhanan Yakira falará nos Estados Unidos acerca da edición en inglés desta obra iconoclasta que só será publicada pola Cambridge University Press, e levará comentarios, entre outros, de Michael Walzer e Fouad Ajami. Falamos no salón da súa casa de Xerusalén.
-En Post-sionismo, Post-Holocausto, vostede acuña unha frase, "a comunidade do oprobio." Os membros desta comunidade afirman que Israel explota o Holocausto para xustificar a súa existencia ilexítima, e ademais afirman que os xudeus estiveron facendo aos árabes palestinos o que os nazis fixeron aos xudeus. En resumo: culpar a Israel e aos xudeus en primeiro lugar.
-Ben, debo explicar que os ensaios en hebreo, os cales só máis tarde se converteron en libro, foron concibidos como unha polémica contra a "comunidade do oprobio israelí". Mentres traballaba na edición en inglés, fixoseme evidente que os israelís se nutren da existente a nivel internacional dunha ampla subcultura dedicada á deslexitimación de Israel, da idea sionista e da nación xudía. O que fixen no libro foi esencialmente tomar un elemento desta campaña, a manipulación do Holocausto, e mostrar como era moral e intelectualmente equivocada.
-Quen son os grandes nomes da comunidade do oprobio israelí?
-Hai tantos, e sen dúbida a maioría deles son descoñecidos para os lectores en inglés. Nacido en Haifa, Ilan Pappe, quen agora ensina en Inglaterra, abraza completamente a narrativa palestina. Tamén está Yehuda Shenhav, quen publicou un novo libro cuestionando o dereito de Israel a existir, mesmo dentro da liña verde de 1967. Dedico parte do meu libro a Adi Ofir, ex editora da revista hebrea post-modernista Theory and Criticism, e académica da Universidade de Tel Aviv e do Instituto Shalom Hartman. Tamén temos a Oren Yiftachel, da Universidade Ben Gurión, quen fala do sionismo como dun "colonialismo dos refuxiados" e dun "apartheid de réptiles". Logo está a multitude que escribe no Haaretz, incluíndo Amira Hass e Gideon Levy. Fóra de Israel, un nome crave é o historiador Tony Judt cos súa defensa dun estado bi-nacional.
-Esa comunidade refírese á presenza de Israel en Judea e Samaria, nas súas propias palabras, como "ocupación cunha capital O".
-Para ser franco, eu tamén acepto a maior parte da súa criticismo a situación dos asentamentos é catastrófica. Pero o que defenden os defensores da "multitude con capital O" é a solución que agora está de moda, "un único Estado". Pero esta solución é completamente inviable. É estúpida e ridícula. Tamén fan referencia ao sionismo como culpable dun "pecado orixinal". A súa oposición ás políticas israelís é tan visceral que levalles ao momento de apoiar unhas políticas que son, en efecto, aniquilacionistas.
-Vostede escribe que "non ten moito sentido falar cos antisionistas". Non ten sentido.?
-Eles non poden deixarse levar ou influenciar polos feitos e as realidades. O seu antisionismo ten unha afinidade estrutural co antisemitismo. É irracional. Eu non quero especular ou gozar con explicacións psicoanalíticas. No seu lugar, o que fago no libro é falar sobre o antisionismo.
-É unha condición que parece impregnar á esquerda de Israel.
-En realidade, o cadro é complexo. Estou convencido de que a maioría silenciosa da esquerda israelí non é en absoluto antisionista. Iso é o que sucede no meu departamento na universidade. Pero os antisionistas están altamente mobilizados. Combinan o celo ideolóxico con pretensións académicas, ou, mellor dito, o seu traballo académico colócase ao servizo da súa ideoloxía. Estes ensinantes e profesores crearon un clima incómodo nas aulas. Eu nunca uso as miñas clases como unha escusa para expor os meus puntos de vista políticos. Co tempo, non só os antisionistas académicos tiveron unha influencia devastadora nas universidades, senón que ademais todo o que din é alimentado e amplificado polos medios de comunicación e pola comunidade internacional do oprobio. É un círculo vicioso. Os antisionistas non israelís apuntan e utilizan aos antisionistas israelís para así xustificar a súa propia liña antisionista. Pola súa banda, os antisionistas israelís, basicamente, dirixen os seus esforzos cara ao mundo exterior para que lles premie, convídelles a viaxar e a falar, e publiquen o seu lixo académico.
-Falemos agora acerca de Hannah Arendt (1906-1975), a quen lle dedica un capítulo enteiro no seu libro.
-Por coincidencia, a primeira tradución ao hebreo da súa obra magna "As orixes do totalitarismo" (1951), acaba de saír en hebreo.
-Na súa revisión do libro, Shlomo Avineri dixo que ela non estaba contaminada polo auto-odio xudeu, senón que se mostraba "orgullosa de ser xudía".
-Estou de acordo, ela estaba orgullosa de ser xudía. Pero tamén era unha xudía moi complexa, extremadamente ambivalente sobre a súa propia identidade xudía. Aínda que ás veces a súa vida tivo lugar e desenvolveuse nun medio moi xudeu, sabía moi pouco sobre o xudaísmo. Ela forcexeaba con todo, por unha banda a necesidade dunha expresión política a través dun estado xudeu, e doutra banda, a súa oposición a un particularismo xudeu. Con todo, e até a súa morte - e non podemos máis que especular sobre isto-, non creo que cuestionase o dereito á autodeterminación xudía ou realizase chamamentos a desmantelar o estado de Israel.
-Vostede refírese ao seu "Eichmann en Xerusalén" (1963) como a un libro "malo e moralmente escandaloso".
-Ben, ela fala de cousas que non entende. O seu retrato de Adolf Eichmann foi aproveitado co obxectivo de incrementar a polémica. O concepto de "banalidade do mal", ao cal fixo famoso, nin sequera era seu. Foi orixinal do filósofo alemán Karl Jaspers, quen por certo permaneceu con valentía coa súa esposa xudía fronte os nazis. Jaspers desexaba escribir un libro sobre a culpabilidade alemá, e Arendt leu parte del. O termo "banalidade" aparece nunha das súas cartas dirixida a ela. Por outra banda, o libro sobre Eichmann non expón unha verdadeira teoría. O que ela dixo sobre a "banalidade do mal" foi mera ximnasia intelectual, un patético sen sentido.
-Na controversia sobre "Eichmann en Xerusalén" Arendt foi acusada o seu amigo Gershom Scholem de falta de "Ahavat Yisrael", é dicir, de falta de fidelidade e de amor polo seu pobo, o pobo xudeu.
-Si, existía ese conflito interno acerca do seu xudaísmo e con respecto a Israel. Ela enfrontouse co lugar do xudeu dentro da cultura europea. Os seus escritos son frecuentemente interpretados como relativos ao lugar dos xudeus e de Israel dentro do escenario global, pero en realidade estaba a dirixirse ao dilema de todos os demais, especialmente os occidentais, os seus problemas á hora de entender aos xudeus e á identidade xudía. A súa vida foi a encarnación deste dilema, o cal agora se trasladou a Israel e dentro do propio Israel.
-Entón, cal foi a súa resposta á cuestión xudía?
-Integración. Pero non estou seguro de que ela tivese unha posición coherente. Sobre o sionismo, como digo, sempre foi ambivalente. Esa ambivalencia era propia de Hannah Arendt.
-En suma, unha pensadora ambivalente cunha posición incoherente, pero que con todo é un icono cuxos escritos son constantemente invocados pola comunidade do oprobio.
-Exactamente. Desenvolveuse toda unha completa hagiografía de Arendt. A miña sensación é que non agradecería que lla utilizase, pero é alucinante a cantidade de xudeus e israelís antisionistas que, reutilizando parte do seu traballo, desempeñan un papel tan importante na campaña contra Israel.
-Que é o que impulsa a algúns xudeus da diáspora para liderar os ataques contra Israel? Se vostede o contrasta coa diáspora chinesa, esta parece reaccionar con maior ecuanimidade ás verdadeiramente atroces violacións dos dereitos humanos de Pequín.
-Si, os xudeus, a diferenza dos chineses, dalgunha maneira senten presionados a desvincularse e disociarse da súa patria ancestral. Habería que preguntar ao autor da proposta dun único Estado, Tony Judt, ou á filósofa Judith Butler, que impulsa o boicot anti-Israel, que nos explicarán os motivos para iso e que lles impulsa emocionalmente a ir en contra de Israel dun xeito tan pouco saudable.
Vía Safed-Tzfat
Comentarios