A mostra, na que tamén se poderá escoitar de fondo a música da virtuosa violinista Alma Rosé -que dirixiu unha orquestra feminina no campo de concentración de Auschwitz-, e na que se exhiben dezasete proxeccións multimedia de Yad Vashem, e unha vídeocreación da prestixiosa fotógrafa israelí Michal Rover, tenta revelar a dimensión humana que subxace ao relato histórico. Da narrativa total do Holocausto, a exposición céntrase na singular voz das mulleres.
Estratexias para vivir
Manchas de luz non aborda a temática da muller como vítima dos campos de concentración, senón que trata de evidenciar as estratexias destas mulleres para vivir e para conservar a súa dignidade como seres humanos, ofrecendo unha perspectiva de cuestións como a feminidade, a alimentación, a amizade, a fe, a maternidade, o amor, a creatividade, a vida cotiá ou a resistencia e partisanos. Ofrece, así, o impresionante testemuño de preto de cincuenta mulleres que, con nome e apelido, ofreceron o seu relato sobre a maneira en que viviron o Holocausto. O Holocausto foi un proceso histórico de brutal violencia e de aniquilación do pobo xudeu, polos nazis e os seus colaboradores. Ao final dun camiño infestado de crueldade indescritible, a morte agardaba a todos os xudeus, mesmo a moitos que deixaran de selo e aos que tiñan algún antepasado xudeu. Pero, nalgúns aspectos, ese mesmo tétrico camiño foi diferente si se trataba de mulleres, homes ou nenos. Máis de tres millóns de mulleres, adolescentes e nenas foron masacradas durante o Holocausto. A ideoloxía nazi propúxose a aniquilación total da 'raza' xudía. As mulleres, como procreadoras, foron un obxectivo esencial da destrución. A maioría das mulleres xudías desenvolvíanse no seo dunha sociedade patriarcal conservadora, na cal o home era o xefe da familia e a muller consagrábase aos labores tradicionais do fogar ou contribuía parcialmente ao sustento familiar. Debido a esta inserción social, non atopamos mulleres dentro do liderado ou a condución comunitaria. Durante o Holocausto, as mulleres xudías asumiron o rol esencial dentro da familia, que ben pode definirse como 'aferrarse á vida' e tentar sobrevivir a calquera prezo. Salvo o mínimo indispensable, nesta exposición, non se relata como os nazis e os seus colaboradores se ensañaron con elas, senón que se salientan as actitudes e reaccións das mulleres xudías ante as tráxicas situacións que deberon afrontar. O espectador debe ser consciente de que o Holocausto levou a maldade humana a extremos xamais coñecidos. Por tanto, as reaccións das mulleres xudías ante tan violenta perversidade foron moi amplas e diversas. As reaccións aparecen ordenadas por temas. Ás veces trátase de respostas individuais, e noutras ocasións pódense apreciar actitudes que involucran a colectivos de mulleres.
Estratexias para vivir
Manchas de luz non aborda a temática da muller como vítima dos campos de concentración, senón que trata de evidenciar as estratexias destas mulleres para vivir e para conservar a súa dignidade como seres humanos, ofrecendo unha perspectiva de cuestións como a feminidade, a alimentación, a amizade, a fe, a maternidade, o amor, a creatividade, a vida cotiá ou a resistencia e partisanos. Ofrece, así, o impresionante testemuño de preto de cincuenta mulleres que, con nome e apelido, ofreceron o seu relato sobre a maneira en que viviron o Holocausto. O Holocausto foi un proceso histórico de brutal violencia e de aniquilación do pobo xudeu, polos nazis e os seus colaboradores. Ao final dun camiño infestado de crueldade indescritible, a morte agardaba a todos os xudeus, mesmo a moitos que deixaran de selo e aos que tiñan algún antepasado xudeu. Pero, nalgúns aspectos, ese mesmo tétrico camiño foi diferente si se trataba de mulleres, homes ou nenos. Máis de tres millóns de mulleres, adolescentes e nenas foron masacradas durante o Holocausto. A ideoloxía nazi propúxose a aniquilación total da 'raza' xudía. As mulleres, como procreadoras, foron un obxectivo esencial da destrución. A maioría das mulleres xudías desenvolvíanse no seo dunha sociedade patriarcal conservadora, na cal o home era o xefe da familia e a muller consagrábase aos labores tradicionais do fogar ou contribuía parcialmente ao sustento familiar. Debido a esta inserción social, non atopamos mulleres dentro do liderado ou a condución comunitaria. Durante o Holocausto, as mulleres xudías asumiron o rol esencial dentro da familia, que ben pode definirse como 'aferrarse á vida' e tentar sobrevivir a calquera prezo. Salvo o mínimo indispensable, nesta exposición, non se relata como os nazis e os seus colaboradores se ensañaron con elas, senón que se salientan as actitudes e reaccións das mulleres xudías ante as tráxicas situacións que deberon afrontar. O espectador debe ser consciente de que o Holocausto levou a maldade humana a extremos xamais coñecidos. Por tanto, as reaccións das mulleres xudías ante tan violenta perversidade foron moi amplas e diversas. As reaccións aparecen ordenadas por temas. Ás veces trátase de respostas individuais, e noutras ocasións pódense apreciar actitudes que involucran a colectivos de mulleres.
O papel da muller adulta
A madurez chegaba rapidamente durante o Holocausto. As novas raparigas asumían roles de mulleres adultas. Moitos dos anciáns morreron nos guetos e os sobrevivientes foron asasinados durante a liquidación destes. Por tanto, a énfase na exposición ponse sobre a muller adulta: aquela que pola súa idade podía tomar decisións e que sentía comprometida co grupo que a rodeaba. Esas mulleres debatíanse entre o compromiso cara á súa familia -o esposo e os fillos- e a responsabilidade debida aos pais anciáns. En moitos casos, fixéronse cargo doutros grupos de necesitados. A maioría delas ocupáronse de si mesmas só en casos extremos, actuando instintivamente e non acorde coas súas respectivas personalidades. Unha das situacións típicas nas fases iniciais da guerra, especialmente en Europa oriental, era a captura de homes para ser empregados en traballos forzados ou ben a fuxida destes cara ao Leste. A fuga era consecuencia da opinión xeneralizada segundo a cal a ocupación nazi era perigosa para os homes, pero que non afectaría as mulleres e nenos. En ambas situacións e noutras que tiveron lugar, moitas mulleres quedaron abandonadas á súa sorte xunto cos nenos e os anciáns, e todos eles pasaron a ser maioría dentro da poboación dos guetos. Tamén nos casos en que os homes permaneceron xunto ás súas familias, a súa impotencia ao non poder seguir sendo os encargados do sustento, conmocionounos psicoloxicamente e o seu rol de xefes de familia viuse profundamente afectado. Consecuentemente, e a pesar da difícil situación, as mulleres asumiron o rol de provedoras de alimentos e de encargadas do mínimo e normal funcionamento da familia.
Emmanuel Ringelblum, o historiador que compilou os documentos do gueto de Varsovia, escribiu acerca da muller no seu diario: '...o futuro historiador deberá dedicar unha páxina singular á muller xudía durante a guerra. Ela ocupará un lugar especial pola súa valentía e enteireza. Grazas a ela, miles de familias lograron sobreporse ao horror destes tempos.'
A madurez chegaba rapidamente durante o Holocausto. As novas raparigas asumían roles de mulleres adultas. Moitos dos anciáns morreron nos guetos e os sobrevivientes foron asasinados durante a liquidación destes. Por tanto, a énfase na exposición ponse sobre a muller adulta: aquela que pola súa idade podía tomar decisións e que sentía comprometida co grupo que a rodeaba. Esas mulleres debatíanse entre o compromiso cara á súa familia -o esposo e os fillos- e a responsabilidade debida aos pais anciáns. En moitos casos, fixéronse cargo doutros grupos de necesitados. A maioría delas ocupáronse de si mesmas só en casos extremos, actuando instintivamente e non acorde coas súas respectivas personalidades. Unha das situacións típicas nas fases iniciais da guerra, especialmente en Europa oriental, era a captura de homes para ser empregados en traballos forzados ou ben a fuxida destes cara ao Leste. A fuga era consecuencia da opinión xeneralizada segundo a cal a ocupación nazi era perigosa para os homes, pero que non afectaría as mulleres e nenos. En ambas situacións e noutras que tiveron lugar, moitas mulleres quedaron abandonadas á súa sorte xunto cos nenos e os anciáns, e todos eles pasaron a ser maioría dentro da poboación dos guetos. Tamén nos casos en que os homes permaneceron xunto ás súas familias, a súa impotencia ao non poder seguir sendo os encargados do sustento, conmocionounos psicoloxicamente e o seu rol de xefes de familia viuse profundamente afectado. Consecuentemente, e a pesar da difícil situación, as mulleres asumiron o rol de provedoras de alimentos e de encargadas do mínimo e normal funcionamento da familia.
Emmanuel Ringelblum, o historiador que compilou os documentos do gueto de Varsovia, escribiu acerca da muller no seu diario: '...o futuro historiador deberá dedicar unha páxina singular á muller xudía durante a guerra. Ela ocupará un lugar especial pola súa valentía e enteireza. Grazas a ela, miles de familias lograron sobreporse ao horror destes tempos.'
A identificación das mulleres cos nenos por parte do medio social, pero tamén por parte das mulleres mesmas, operou como forza motivadora, aínda que moitas veces tamén as conduciu á morte xunto aos seus nenos. A muller que sobrevivía ao exterminio masivo pasaba a formar parte da forza laboral escrava dos nazis e ingresaba ao mundo dos campos de concentración. Alí, sobre todo nos campos exclusivos para mulleres, nos que a expectativa de vida non pasaba de tres meses, a muller tentou restaurar a súa identidade psicolóxica, despois de que fose desposuída de todos os compoñentes da súa individualidade, da súa familia e da concepción de vida que compuñan a súa subjetividad anterior. Neste contexto de suprema adversidade, as mulleres procuraron sobrevivir relacionándose con outras mulleres, no que se denominaron 'familias alternativas', unidas polas ansias de vivir, pase o que pase. Nun lugar que as privou de todo raciocinio, as mulleres no Holocausto aprenderon a ser sabias. Alí onde non tiveron forzas, achegaron enteireza. E alí onde nin elas e tampouco as súas familias tiveron dereito a vivir; as mulleres foron á morte, dando significado a cada minuto adicional de vida. Son as voces desas mulleres, o que a exposición Manchas de luz pretende facer escoitar, exhibindo as súas historias persoais.
Comentarios