POR QUÉ HAI QUE LEMBRAR A SHOAH?

Por Adolfo García Ortega

Público - 27.01.10

.

Hai máis dun millón e medio de nenos xudeus que, de non existir a Shoah, nin a Solución Final, nin ser asasinados industrialmente, hoxe terían entre 65 e 80 anos. As súas vidas estarían cheas de cousas boas ou de cousas malas, non se pode saber, porque é absurdo pretender saber como sería a historia do que nunca ocorreu. O que si é certo é que as vidas que non viviron, os fillos que non tiveron, as ensinanzas que non adquiriron, os amores que se perderon, todo iso é vida que lles foi impedida, arrebatada e eliminada por ser única e exclusivamente xudeus. Si incluímos aos adultos, podemos elevar o número até os seis millóns.
Este é un feito sen paliativos. É un feito atroz. Cada 27 de xaneiro, en boa parte do mundo, lémbrase a Shoah como a extrema barbarie conscientemente xenocida. E é xusto que se lembre, e que se faga con toda a lucidez e toda a posta en presente da memoria, para evitar por encima de todo o esquecemento, e por tanto a condena á posible repetición no futuro. E, o que é peor, a desnaturalización da súa realidade, rebaixándolle intensidade á Shoah, despachándoa á distancia da noite dos tempos como unha parte máis do sanguenta pero allea Historia, é dicir, banalizándola.

Nos últimos anos as aberrantes teorías do negacionismo cobraron un peso demasiado grande, até o punto de dárselles un rango intelectual plausible. Súmanse a outra corrente, moito máis común por ser considerada "mera opinión benintencionada", segundo a cal se abusa da exhibición do Holocausto, considérase que deveu nunha mestura de negocio e espectáculo, coma se se magnificara con fins involutivos e non evolutivos, de maneira que, cal cortina de fume, permitise xustificar un tráxico e permanente inmovilismo. Coma se a Shoah dese xustificación aos xudeus - como non! -, pola vía da compensación moral, para levar a cabo, con total impunidade, as súas aspiracións de autoafirmación política. Dito doutro xeito: coma se o Holocausto fose unha traxedia tras da que se amparan os horrores do actual Israel. De novo vólvese a censurar a un pobo, o xudeu, polo mero feito de selo. De novo trátase de minimizar o seu asasinato colectivo por facer de ser xudías as vítimas.

É obvio que estas correntes, máis ou menos estendidas, totalmente simplistas pero nada inocentes, de minimizar o Holocausto tratando de restarlle vixencia e razón ao seu recordo, hai que consideralas dentro do actual contexto socio-político, marcado por un crecemento do antisemitismo en todo o mundo baixo capa de antiisraelismo. Isto é motivo de debate, obviamente, e non significa que responda a unha xeneralización sen matices. Os intelectuais non deixan de escribir sobre isto en xornais, foros e ámbitos onde, por desgraza, sempre se acaba colixendo un desafecto cara ao mundo xudeu, reproducíndose os clichés máis bastos que, precisamente, conduciron á Shoah.

Ocórrenseme tres razoes para lembrar a Shoah. A primeira de todas é a de lembrala en si mesma polo feito terrible que foi. Non é xusto comparala con ningún outro feito, anterior ou posterior. Talvez non se atopen iguais. E non debería haber nada que reprochar ao feito de que os seus agonistas principais, o pobo xudeu, esgriman o seu dereito ao recordo. E esgrímano con enerxía, en voz moi alta, empregando todas as canles institucionais e culturais que considere necesarios, pedindo aos países que basean a súa democracia no Estado de dereito que se unan ao seu acto de recordo. Que o pidan coa forza da vida porque é un pobo que foi, durante séculos, empuxado na porta da morte. E a iso dixo no seu momento, basta!.

A súa vontade de lembrar a Shoah debe verse, sobre todo, como unha magnífica afirmación de vida e de existencia no concerto dos pobos e das nacións. E aínda que algúns, incluídos políticos e intelectuais xudeus, israelís ou non, utilicen o Holocausto como argumento da súa propia necedade, iso non invalida en absoluto a forza moral que o pobo xudeu, como colectivo supranacional, ten para que non se esqueza nin un só dos nomes dos asasinados. En honra dese recordo creouse o Yad Vashem, premio Príncipe de Asturias da Concordia.

A segunda razón para lembrar a Shoah é que é un feito que excede aos xudeus. O Holocausto, como tamén as matanzas do estalinismo, ou as do xenocidio camboiano ou o ruandés ou calquera outro de características similares en canto a planificación de eliminación dun pobo, son responsabilidade de toda a humanidade. Son verdadeiro patrimonio da historia planetaria. E debemos lembralo porque nos implica como cómplices.

E isto lévame á terceira razón para o recordo: evitar a ignorancia e a simplicidade coa que se analizan os asuntos relativos a unha das consecuencias derivadas xustamente da Shoah, a existencia do Estado de Israel, unha existencia que, aínda que tivo que conquistarse polo sangue e o fogo como toda independencia, naceu lexitimada pola vontade xudía de non tolerar xamais a repetición do Holocausto. Hoxe en día a ignorancia procede do descoñecemento. E o descoñecemento nace da confusión.

Nun mundo e un momento histórico de cambio, cando a lei da historia dita a mestizaxe e a convivencia de razas e culturas, é necesario que se evite custe o que custe a deshumanización de pobos enteiros, a anulación de razas e relixións polo mero feito de ser o que son e de ser outros. Pero non hai que esquecer que aínda, por incrible que pareza, en moitos, moitos países do mundo a palabra xudeu segue significando o que significaba para quen perpetraron a Shoah. Por iso, lembremos hoxe e sempre a Shoah.

* Adolfo García Ortega é escritor. A súa última novela é "O mapa da vida" (Seix Barral)