Por Jon Juaristi
.
A tumba de Maimónides, en Tiberíades, álzase sobre un dos numerosos promontorios que dominan o lago Kinneret. É un modesto mausoleo de pedra parda, semicilíndrico, de pouco máis dun metro de alto, en metade dunha praza circular coroada por unha especie de cúpula feita de vigas de ferro á vista. Nada espectacular, si se considera que alberga os restos do máis grande dos pensadores xudeus da Idade Media (nado, por certo, en Córdoba, cara a 1135). O xudaísmo recela dos cultos sepulcrais, nos que ve un indicio de idolatría, e iso explica que o lugar non sexa frecuentado salvo por algún turista ocasional, como é o meu caso. Ao abandonar a plraza, por un dos accesos laterais, véxoo, de súpeto, alén da calzada. Un edificio de dúas plantas, vello e deteriorado, enteiramente realizado en cemento, o que moitos chamarían despectivamente unha caixa de zapatos. Sorpréndeme atopalo tan ao norte, ou sexa, tan lonxe de Tel-Aviv, en cuxo paisaxe urbana encaixaría á perfección, pero dígome que a Maimónides, un filósofo aristotélico que amaba a razón, non lle desgustaría saber que un escuro arquitecto do século XX construira nas inmediacións da súa casa para a eternidade, unha casa temporal axustada a pautas racionalistas e a xeometrías rectilíneas.
.
Volvín a Israel nos días finais do ano do centenario da fundación de Tel-Aviv, cidade que sempre me lembra que non toda a cultura do pasado século consistiu en feísmo, horror e desconcerto. Agora está de moda emprendela coa modernidade agonizante por calquera motivo. O medievalista Michel Pastoreau, un dos ensaístas máis lidos en Francia, arremeteu recentemente contra a Bauhaus, argüindo que esta subvertiu todos os códigos tradicionais da cor, dos que non entendería nada, pero, a min, ese racionalismo aínda humanizado ségueme conmovendo, porque quixo ofrecer solucións ás necesidades da xente e non como o racionalismo pleno, que viría despois a exaltar a xenialidade dos autores de casas carísimas e inhabitables, as máquinas para (mal) vivir de Le Corbusier, por exemplo.
.
O período heroico e inventivo da Bauhaus abarca os anos da república de Weimar. Tras o ascenso ao poder de Hitler, que odiaba aquela arquitectura democrática e «xudía», os membros da escola e os seus discípulos marcharon ao exilio. Moitos deles -non só alemáns, senón tamén polacos e rusos- emigraron á antiga Palestina, entón baixo o mandato británico, onde os pioneiros sionistas trataban de sentar as bases dunha sociedade libre e igualitaria. Construíron por todo o país, pero a súa obra fundamental foi o nova Tel-Aviv que levantaron desde 1935, realizando así o proxecto auspiciado dez anos atrás polo alcalde Dizzengof, que encargara a Sir Patrick Geddes elaborar o plan urbanístico para a expansión do enclave xurdido en torno ao pequeno porto de Jaffa. O ideario de Geddes propiciaba a contención e o límite. Pensaba que as cidades, desde as súas fases primitiva (eópolis) e clásica (polis), dexeneraban en megalópolis condenadas a converterse finalmente en necrópoles. Como Maimónides, Geddes era un aristotélico que non cría en repúblicas perfectas e eternas. Os exiliados da Bauhaus crearon unha cidade imperfecta pero fermosa, alegre e acolledora, que alenta aínda baixo o colosalismo posmoderno do skyline do Tel-Aviv actual, dando testemuño de que a razón e a democracia non están rifadas en absoluto coa intensidade da vida comunitaria nin, menos aínda, coa beleza.
ABC - 03.01.2010
.
A tumba de Maimónides, en Tiberíades, álzase sobre un dos numerosos promontorios que dominan o lago Kinneret. É un modesto mausoleo de pedra parda, semicilíndrico, de pouco máis dun metro de alto, en metade dunha praza circular coroada por unha especie de cúpula feita de vigas de ferro á vista. Nada espectacular, si se considera que alberga os restos do máis grande dos pensadores xudeus da Idade Media (nado, por certo, en Córdoba, cara a 1135). O xudaísmo recela dos cultos sepulcrais, nos que ve un indicio de idolatría, e iso explica que o lugar non sexa frecuentado salvo por algún turista ocasional, como é o meu caso. Ao abandonar a plraza, por un dos accesos laterais, véxoo, de súpeto, alén da calzada. Un edificio de dúas plantas, vello e deteriorado, enteiramente realizado en cemento, o que moitos chamarían despectivamente unha caixa de zapatos. Sorpréndeme atopalo tan ao norte, ou sexa, tan lonxe de Tel-Aviv, en cuxo paisaxe urbana encaixaría á perfección, pero dígome que a Maimónides, un filósofo aristotélico que amaba a razón, non lle desgustaría saber que un escuro arquitecto do século XX construira nas inmediacións da súa casa para a eternidade, unha casa temporal axustada a pautas racionalistas e a xeometrías rectilíneas.
.
Volvín a Israel nos días finais do ano do centenario da fundación de Tel-Aviv, cidade que sempre me lembra que non toda a cultura do pasado século consistiu en feísmo, horror e desconcerto. Agora está de moda emprendela coa modernidade agonizante por calquera motivo. O medievalista Michel Pastoreau, un dos ensaístas máis lidos en Francia, arremeteu recentemente contra a Bauhaus, argüindo que esta subvertiu todos os códigos tradicionais da cor, dos que non entendería nada, pero, a min, ese racionalismo aínda humanizado ségueme conmovendo, porque quixo ofrecer solucións ás necesidades da xente e non como o racionalismo pleno, que viría despois a exaltar a xenialidade dos autores de casas carísimas e inhabitables, as máquinas para (mal) vivir de Le Corbusier, por exemplo.
.
O período heroico e inventivo da Bauhaus abarca os anos da república de Weimar. Tras o ascenso ao poder de Hitler, que odiaba aquela arquitectura democrática e «xudía», os membros da escola e os seus discípulos marcharon ao exilio. Moitos deles -non só alemáns, senón tamén polacos e rusos- emigraron á antiga Palestina, entón baixo o mandato británico, onde os pioneiros sionistas trataban de sentar as bases dunha sociedade libre e igualitaria. Construíron por todo o país, pero a súa obra fundamental foi o nova Tel-Aviv que levantaron desde 1935, realizando así o proxecto auspiciado dez anos atrás polo alcalde Dizzengof, que encargara a Sir Patrick Geddes elaborar o plan urbanístico para a expansión do enclave xurdido en torno ao pequeno porto de Jaffa. O ideario de Geddes propiciaba a contención e o límite. Pensaba que as cidades, desde as súas fases primitiva (eópolis) e clásica (polis), dexeneraban en megalópolis condenadas a converterse finalmente en necrópoles. Como Maimónides, Geddes era un aristotélico que non cría en repúblicas perfectas e eternas. Os exiliados da Bauhaus crearon unha cidade imperfecta pero fermosa, alegre e acolledora, que alenta aínda baixo o colosalismo posmoderno do skyline do Tel-Aviv actual, dando testemuño de que a razón e a democracia non están rifadas en absoluto coa intensidade da vida comunitaria nin, menos aínda, coa beleza.
ABC - 03.01.2010
Comentarios