O premio Godó de Periodismo ven de ser outorgado a Henrique Cymerman por unha serie de artígos sobre os 40 anos da guerra dos Seis Días. Artigos que foron publicaros en xuño de 2007 encabezados polo artígo que reproducimos íntegramente de seguido, tal e como apareceu publicado no xornal La Vanguardia. Esta serie reflectía cómo aquela guerra mudou de xeito decisivo o mapa de Medio Oriente. Cymerman, profundo coñecedor da xeopolítica da zona, é correspondente de La Vanguardia en Israel desde 1991, e tamén de Antena 3 TV. Na súa dilatada traxectoria Cymerman fixo entrevistas a figuras políticas como Golda Meir, Jimmy Carter, Yitzhak Rabin, Ariel Sharon, o rei Husein, Yasir Arafat, Tzipi Livni, Mahmud Abas e Shimon Peres.
Por Henrique Cymerman
A guerra de 1967 segue marcando o pulso entre os países árabes e Occidente
Na madrugada de mañá martes, cúmprense 40 anos do inicio da guerra dos Seis Días entre Israel e os países árabes, que cambiou a situación xeopolítica mundial e cuxas consecuencias seguen vivas. Un conflito latente que dexenerou nunha guerra entre relixións e en fonte de tensións entre Occidente e o islam
Algúns consideran a guerra dos Seis Días -que estalou o 5 de xuño de 1967- como unha pírrica vitoria militar israelí, na que o Estado xudeu se convirtiu da noite para a mañá nunha nación ocupante. Outros opinan que a fulminante conquista de Gaza e o Sinaí (a Exipto), Cisxordania e Xerusalén Este (a Xordania) e os altos do Golán (a Siria) son o seguro de vida para lograr o recoñecemento de todo o mundo árabe. A fórmula terra a cambio de paz. Tres semanas antes da guerra, un catedrático da Universidade Hebrea de Xerusalén -que prefire manter o anonimato- foi mobilizado polo reserva militar. Antes de partir cara á súa base no sur, entregou á súa esposa, Geula, bibliotecaria, unha pílula de cianuro. Non facía falta que lle explicase o motivo: moitos israelís fixeron o mesmo no período de espera de tres semanas, a partir do 15 de maio. Temían un segundo holocausto, coa conquista do Estado xudeu polas tropas de Exipto, Xordania e Siria. Mentres se construían en todo o país (nacido tan só 19 anos antes) enormes cementerios, falábase da "caída do terceiro templo". O presidente exipcio Gamal Naser introduciu o seu exército na península do Sinaí, expulsou á forza de paz da ONU e bloqueou o tráfico marítimo israelí pola canle de Suez. O exército hebreo, empezando pola forza aérea, que destruíu en terra aos cazas árabes nun ataque lóstrego, esmagou a todas as forzas árabes en menos dunha semana, o que provocou unha onda de xúbilo en Israel e aldraxou profundamente ao mundo árabe. Poucos saben que, no terceiro día de guerra, Israel enviou un telegrama ao rei xordano Husein que podería ter cambiado a historia: unha proposta de cesamento do fogo. "A cidade vella de Je rusalén quedará nas vosas mas se aceptades negociar a paz", escribiu o primeiro ministro Levy Eshkol. O monarca non contestou e o Tsahal ocupou Jerusalém oriental. Algúns no Estado xudeu viron a man divina no triunfo, lanzándose a colonizar a Judea e Samaria bíblicas (Cisxordania) para crear a Gran Terra de Israel. Sever Plotzker, comentarista do influente diario Yediot Ahronot, calcula que Israel inverteu 120.000 millóns de dólares nos asentamentos.
.
Sexa como fora, tras a guerra de 1967 os xudeus estaban embriagados pola magnitude da súa vitoria e, os árabes, paralizados pola vergoña das botas dos seus soldados, abandonadas na fuxida. Uri Dromi, un novo tenente israelí en 1967, conta que ao sétimo día el e un grupo de amigos viaxaron rapidamente a Cisxordania porque estaban convencidos de que as zonas ocupadas serían devoltas en poucos días a cambio de paz. En Jericó, un ancián díxolle: "Vin aos turcos, aos británicos e aos xordanos gobernarnos, e agora tocavos a vós". Segundo Dromi, foi necesaria outra guerra, a de 1973, para que o mundo árabe entendese que Israel non será derrotada. Exipto foi o único país que aceptou a fórmula terra a cambio de paz, recuperando a partir de 1978 todo o Sinaí a cambio dunha paz (fría) con Israel. A guerra dos Seis Días cambiou tamén a os palestinos. Tras a creación de Israel en 1948, uns vivían na Gaza exipcia, outros na Cisxordania Hoxe case todos os políticos e cidadáns israelís ven que é necesaria a creación dun Estado palestino.. Na aldea de Barta, por exemplo, había familias separadas por un enreixado: os da parte occidental eran cidadáns israelís, os da oriental, xordanos. Durante 19 anos faláronse a berros a través da fronteira. A guerra de 1967 permitiu a súa reunificación baixo a ocupación israelí e reforzou a súa loita por lograr a soberanía e unha identidade común.
.
As enquisas sinalan que, nestes 40 anos, polo menos un membro de cada familia palestina ten pasado polo cárcere israelí, convertendo as súas celas en escolas de adoutrinamiento. Os palestinos sempre dixeron que non aceptarán a paz sen recuperar non só Gaza (evacuada por orde de Sharon hai dous anos) senón tamén Cisxordania e Xerusalén Este. O problema é que o grupo palestino dominante no último ano e medio, Hamas, non parece disposto a aceptar a paz con Israel, nin sequera se se retirase totalmente e evacuase a os 260.000 colonos. En Israel, o desgaste da ocupación transformou á sociedade. O servizo militar como potencia ocupante creou un Israel máis violento. Dentro do propio exército xurdiron moi pequenos pero significativos movementos de protesta contra a ocupación, como os pilotos que exixen unha retirada e se negan a participar en bombardeos contra zonas palestinas. En os anos setenta, a primeira ministra Golda Meir dicía que os palestinos non son un pobo; hoxe case todos os políticos e cidadáns israelís abandonaron o soño da gran terra do Israel bíblico e entenden que é necesaria a creación dun Estado palestino. A pregunta é se algún goberno israelí terá forza para evacuar aos colonos.
.
Os palestinos, en cambio, deben olvidar os seus soños de enterrar o Estado xudeu, logrando así o retorno de millóns de refuxiados ás casas das súas familias, en Israel, Gaza e Cisxordania. Deberían lembrar que o que comezou como un conflito territorial entre dous pobos estase transformando co tempo nunha guerra de relixións que contribue a envelenar as relacións entre Occidente e o islam. Xa en 1937, a Peel Commission (británica) determinou que se trataba dun conflito "irrefrenable" e que a solución era "dividir o territorio entre xudeus e árabes". O 40. º aniversario podería servir a ambos os pobos para reflexionar se queren seguir coa actual situación, e chegar a un status similar ao de Kósovo que esixiría a intervención internacional, ou aceptan o principio da partición, aprobado pola ONU hai 60 anos: a fórmula de dous estados para dous pobos en paz.
Comentarios