Por Pilar Rahola
.
O termo, acuñado en alemán, provén do famoso chanceler prusiano Otto von Bismarck, artífice da reunificación alemá e home dotado dun gran instinto pragmático. Algúns historiadores considérano o cerebro da diplomacia europea e non dubidan en confrontar a súa Realpolitik -que tentaba evitar a opción armamentística- coa posterior Weltpolitik alemá, que conduciría ao século XX cara a dúas terroríficas guerras mundiais. Desde esta perspectiva, a Realpolitik considérase un achegue positivo á xeopolítica, non en balde escapa das accións armamentísticas grandilocuentes para secundar a vía da negociación e a diplomacia.
.
En termos modernos, poderiamos dicir que George W. Bush foi Weltpolitiky Barack Obama opta pola Realpolitik bismarckiana. O caso de Irán é, neste sentido, emblemático. Despois de anos de enfrontamento entre as dúas administracións, Obama virou a estratexia e optou por abrir algúns tímidos pero inequívocas canles de diálogo. A recente reunión informal, en Bruxelas, de membros do Goberno iraniano con funcionarios da OTAN abona este "novo día" de relacións, en expresión de Joseph Biden. A secretaria de Estado Clinton -contraria, en campaña electoral, a esta opción- comeríase, así, o seu segundo marrón diplomático, despois da súa viaxe triunfal por China sen acordarse da causa de Tíbet, que tan efusivamente defendera. O cal só nos lembra o que xa sabiamos: que os despachos oficiais teñen unha tendencia a metamorfosear as conviccións. Así pois, Estados Unidos e Europa se aprestan para un novo clima co Goberno dos aiatolás, o cal se permite mostrarse altivo e orgulloso. As bondades diplomáticas da Realpolitik, pois, impóñense para tranquilidade do planeta. Tranquilidade? Como todo concepto complexo, a Realpolitik ten dobre cara, e se Bismarck elevouna á categoría de ben diplomático, os ensinos e prácticas dos seus antecesores Maquiavelo e Richelieu lémbrannos que a imposición da raison d'État non foi máis que un eufemismo para antepor os intereses de poder ás conviccións éticas. é dicir, dito en boca de Maquiavelo, para reter o poder, é necesario actuar contra os propios principios morais. Barack Obama, entre lecturas de Lincoln ou Roosevelt, debe de ler a Maquiavelo ou ao seu homólogo chinés, o teórico militar Sun Tzu, quen legou á humanidade unha sabia reflexión: "A suprema arte da guerra é dobregar ao inimigo sen loitar".
.
Con todo, estamos nesa tesitura respecto de Irán? Estamos a vencer ao inimigo con sabedoría? Ou estamos a impor a raison d'État ás conviccións éticas? Ou as dúas cousas?, que ambas son menos contraditorias do que parecen. Debe de ser todo á vez, e todo lévanos a unha dura conclusión: que Irán venceu, de momento, no seu demoniaco pulso con Estados Unidos, o cal, a pesar do vociferante sentimento antiamericano, é un desastre para a liberdade. E con iso non digo o que non digo, que a vía militar fora a boa, porque esa vía sería desastrosa. Pero tamén é evidente que o mundo actual non ten capacidade para frear os embates dunha brutal ditadura cuxa capacidade militar asusta a propios e estraños. Nin a tan cacarexada e inútil ONU nin a presión norteamericana serviron para que Irán frease a súa carreira nuclear, para que non financiase a grupos terroristas ou, mesmo, para que entregase á Interpol aos culpables do atentado terrorista que matou a decenas de persoas en Buenos Aires. Irán ri na nosa cara, e mentres o fai, permítese condenar á morte a homosexuais, aterrorizar a mulleres e perseguir a disidentes. Esa é a real Realpolitik que aplicamos, aceptar algunhas monstruosidades políticas, para ben da nosa tranquilidade. A cuestión é saber se, con Irán, Obama emulará a Bismarck ou fará de Chamberlain...
Comentarios