Por Jordi Soler
El Pais - 15/02/2009
O éxodo de republicanos que, fuxindo da cólera vingativa do xeneral Franco, cruzou a fronteira francesa en febreiro de 1939, foi repartido en varios campos de concentración que, en xeral, non eran máis que grandes extensións de terreo cercado con arame, unha especie de curral, vixiado por gardas senegaleses, onde os republicanos españois vivían, durmían, defecaban e con frecuencia morían á intemperie. O máis grande e emblemático destes campos era o de Argelès-sur-Mer, unha longa praia onde morreron centos de españois que hoxe foi reconvertida en lugar de veraneo; nesa mesma area onde os republicanos loitaban por sobrevivir, ou morían de fame, doenza ou desesperación, agora os turistas beben cervexa nun chiringuito con D. J. ou expoñen, sobre unha toalla mullida, os seus corpos ao sol.
.
O meu avó, ao perder a guerra, purgou varios meses nesa praia e nese tempo, un tempo indecente para vivir á intemperie, experimentou unha serie de cambios que foron transformando o signo do campo de concentración: ao principio era unha prisión exclusiva para republicanos pero conforme a Segunda Guerra Mundial foi consolidándose comezaron a chegar xudeus e xitanos, dous pobos que, xunto co éxodo republicano, constituían entón un tribo errante que non tiña lugar en Europa, e que na España franquista contaba incluso cun eslogan, cunha idea machacona que dicía, moi á maneira de Bush e o seu Eixe do Mal, que todas as mundo do mundo se debían a un complot de roxos, xudeus e masóns. Logo veu o arrepiante capítulo dos campos de concentración e de exterminio nazis onde volveron a coincidir xudeus e republicanos, nunha proporción, e a partir dun proceso de selección, que desde logo convérteos en traxedias que non poden compararse. Sen embargo, aquel é un capítulo, o dos roxos e dos xudeus no mesmo campo de concentración, que por saúde mental, e para non perder a perspectiva histórica, non deberiamos esquecer; sobre todo nesta temporada en que España acaba de ser declarada, polo prestixioso Pew Research Center de Washington, o país máis antisemita de Europa; unha deshonra maior que é a suma da clásica, e aliena, animadversión do mundo católico fronte á xudeu, e da educación franquista que durante décadas reforzou esta animadversión. Mentres Europa, despois da Guerra Mundial, lidiaba co xenocidio nazi, trataba de dixerilo e facía un exame de conciencia a nivel colectivo e persoal, en España os xudeus seguían pertencendo a ese eixe do mal que Franco con tanto empeño e desenvoltura promocionara.
.
Alejandro Baer, nun estupendo artigo publicado nestas mesmas páxinas, contábanos como na Noite dos Cristais, ese pogrom antisemita que organizaron os nazis en 1938, foi condenado pola República española e xustificado, e incluso aplaudido, polo bando franquista. Corenta anos de discurso oficial antisemita é tem
po suficiente para contaminar a varias xeracións, para deformar a visión que ten o país do pobo xudeu e dos individuos que o compoñen. Que España é o país máis antisemita de Europa? Segundo o Pew Research Center si, pero tamén é o país que ten a curia máis poderosa, vociferante e arcaica do planeta, dúas anomalías complementarias que deberían revisarse seriamente como iso que son, anomalías nun país europeo, na oitava economía do mundo, anomalías como eses ósos dos combatentes republicanos que as súas familias non poden desenterrar. Quero dicir que o antisemitismo español ten moito de tara, ten que ver con esa zona de burricie que a ditador estendeu durante décadas para perfilar un ambiente que servise aos seus propósitos, e así como é necesario que cada cidadán poida desenterrar aos seus mortos da Guerra Civil (para que despois poida enterralos en santa paz), tamén é imperativo unha análise persoal sobre esa pulsión antisemita que, segundo ese centro de investigadores de Washington, posúe a metade de España. A guerra entre Israel e Palestina puxo esta pulsión ao roxo vivo, nas manifestacións de Madrid e Barcelona escoitamos consignas e limos pancartas que teñen que ver moito máis co antisemitismo puro e duro que coa guerra mesma. Na de Barcelona, por exemplo, vimos fotografías de respectables cidadáns catalans aos que, exclusivamente polo feito de ser xudeus, pintáranlles un branco na fronte, e, hai uns días, foi vandalizada unha das sinagogas da cidade por un grupo de exaltados que pensan que con ese acto apoian a causa palestina. E isto acaba de acontecer en Barcelona, unha das cidades, non está de máis lembralo, que se cita a miúdo como exemplo de urbe civilizada e tolerante. Empecei estas liñas no campo de concentración de Argelès-sur-Mer porque aquel episodio, case esquecido, ilustra o flanco bárbaro de España, e en xeral de Europa. Naquela praia, exposta aos catro ventos, españois e franceses vivían encerrados por ser roxos e xudeus, os dous sen un país ao cal regresar, sen un recuncho que lles servise de refuxio e cun futuro inmediato rigorosamente negro, ambos vítimas dun prexuízo que, no caso dos xudeus, segue operando con alarmante virulencia, un prexuízo que en España débelle moito ao eixe do mal que albiscaba a ditador, que ten moito de tara e, con bastante frecuencia, é unha forma da ignorancia e a sandez.
po suficiente para contaminar a varias xeracións, para deformar a visión que ten o país do pobo xudeu e dos individuos que o compoñen. Que España é o país máis antisemita de Europa? Segundo o Pew Research Center si, pero tamén é o país que ten a curia máis poderosa, vociferante e arcaica do planeta, dúas anomalías complementarias que deberían revisarse seriamente como iso que son, anomalías nun país europeo, na oitava economía do mundo, anomalías como eses ósos dos combatentes republicanos que as súas familias non poden desenterrar. Quero dicir que o antisemitismo español ten moito de tara, ten que ver con esa zona de burricie que a ditador estendeu durante décadas para perfilar un ambiente que servise aos seus propósitos, e así como é necesario que cada cidadán poida desenterrar aos seus mortos da Guerra Civil (para que despois poida enterralos en santa paz), tamén é imperativo unha análise persoal sobre esa pulsión antisemita que, segundo ese centro de investigadores de Washington, posúe a metade de España. A guerra entre Israel e Palestina puxo esta pulsión ao roxo vivo, nas manifestacións de Madrid e Barcelona escoitamos consignas e limos pancartas que teñen que ver moito máis co antisemitismo puro e duro que coa guerra mesma. Na de Barcelona, por exemplo, vimos fotografías de respectables cidadáns catalans aos que, exclusivamente polo feito de ser xudeus, pintáranlles un branco na fronte, e, hai uns días, foi vandalizada unha das sinagogas da cidade por un grupo de exaltados que pensan que con ese acto apoian a causa palestina. E isto acaba de acontecer en Barcelona, unha das cidades, non está de máis lembralo, que se cita a miúdo como exemplo de urbe civilizada e tolerante. Empecei estas liñas no campo de concentración de Argelès-sur-Mer porque aquel episodio, case esquecido, ilustra o flanco bárbaro de España, e en xeral de Europa. Naquela praia, exposta aos catro ventos, españois e franceses vivían encerrados por ser roxos e xudeus, os dous sen un país ao cal regresar, sen un recuncho que lles servise de refuxio e cun futuro inmediato rigorosamente negro, ambos vítimas dun prexuízo que, no caso dos xudeus, segue operando con alarmante virulencia, un prexuízo que en España débelle moito ao eixe do mal que albiscaba a ditador, que ten moito de tara e, con bastante frecuencia, é unha forma da ignorancia e a sandez. .
Todos coincidimos en que a resposta do exército israelí ao terrorismo de Hamas foi desproporcionada e en que a morte de civis palestinos, con énfase nas criaturas, non ten nin nome nin, se me permíteno, perdón de Deus. Pero, a partir de aquí, habería que formularse que culpa ten un pacífico xudeu de Barcelona, ou de París ou da Cidade de México, do que fai un exército?; por que o apoio ao pobo palestino, apoio que, por certo, moitos xudeus comparten, ten que derivar na barbarie antisemita? Así como foron importantes as manifestacións na rúa para deter aquela guerra, con esa mesma enerxía habería que facer un esforzo por separar aos dirixentes e ao exército do Estado de Israel das persoas que, por puro azar, naceron xudías, e viven entre nós. Porque o antisemitismo se dirime a ese nivel, nunha cea, nunha mesa onde, entre os invitados, hai un xudeu e en canto brinca o tema da guerra entre Israel e Palestina, instálase entre o pan e o viño unha incómoda tensión. A cousa empeza aí, nesa cea hipotética onde, estes días, botan un pulso a civilización e a barbarie.
Comentarios