Por Laura L. Caro
Se Anna Frank vivise agora tería 79 anos. A idade outonal que cumpriron hoxe moitos perseguidos da súa xeración, que tiveron máis fortaleza, máis oportunidade ou máis sorte que ela para escapar ao xenocidio, e que aínda poden contalo. Da nena de Ámsterdam queda o diario desgarrador dunha barbarie e dunha morte prematura. Dos seus irmáns no horror, as súas voces e imaxes capturadas xa en miles e miles de horas de gravación, a tempo de ser conservadas como os últimos testemuños directos do pesadelo dos campos de concentración e as cámaras de gas. Voces que lles sobrevivirán como un berro perpetuo contra o esquecemento, nun mundo que se prepara para un futuro sen sobreviventes do Holocausto. Até o Museo da Memoria do Holocausto de Xerusalén, o Yad Vashem, chegaba a finais de setembro o maior arquivo audiovisual reunido nunca ao redor das vítimas do nazismo: o proxecto de Steven Spielberg. Máis de 200.000 horas de imaxes, incluídas 52.000 entrevistas con sobreviventes, que o director xudeu empezou a filmar en 1994, tras a rodaxe da «Lista de Schindler», a través do Instituto Fundación da Shoa, -nome que en hebreo designa a «catástrofe»-, creado para ese efecto na Universidade de California do Sur, con colaboración, entre outros, de Time-Warner e a NBC. Segundo explicaría no seu momento Spielberg, durante as sesións de traballo para a película en Polonia tivo oportunidade de ver como moitos sobreviventes, entrados nos seus anos 70 e 80, enfrontábanse ao seu pesadelo debullando recordos únicos, que logo pediulles repetir un a un ante cámaras. Washington, Israel, Toronto e capitais europeas como París foron só algúns dos lugares onde se abriron oficinas para localizar máis e máis testemuñas e poder inmortalizar os seus valiosos epílogos, se é posible, retratándolles nas súas propias casas. Traxedias persoais «Os sobreviventes están a envellecer e morrendo... moitos están dispostos a contar as súas historias. Somos os últimos, despois non quedará ninguén», narraba Mary Stern, membro do corpo de entrevistadores, -avogados, psiquiatras, rabinos, estudantes, profesores, tamén as propias vítimas da caza antisemita-, que se empregaron en documentar esta inmensa memoria. Non é o primeiro
intento por atrapar as vivencias que marcaron o século XX antes de que se extingan. A Biblioteca do Congreso e o Imperial War Museum británicos xa marcaron o paso, recollendo as «Voces da Segunda Guerra Mundial» na súa serie «Veteranos da Historia Oral». O repaso das traxedias persoais evocadas en primeira persoa é desgarrador. O de Eliahu Rosenberg, deportado a Teblinka onde masacraron a 870.000 xudeus, narrando fase a fase o proceso de exterminio. «Cando abrimos a porta da cámara de gas, -relata nun vídeo, roto de emoción-, había alí 350 ó 400 mortos, incluídos nenos, todos de pé... os primeiros caeron e ao sacalos, teño que dicir, Deus todopoderoso, que cada un daqueles gaseados suspirou, exhalou o seu último alento. Porque non era gas velenoso, era simplemente fume». O pasado de Zanne Farbstein, recluída en Auschwitz, esperando a morte «cada día» entre cinco crematorios «que traballaban día e noite». O de Yaakov Hollander, que contaba dez anos cando ingresou no primeiro campo de concentración, onde o comandante disparaba de lonxe aos presos como o que dispara aos patos da feira. No material recibido agora en Israel, a carga emocional é tan elevada que, unida á diversidade de linguas, dificulta a tradución dos testemuños para a súa dixitalización a partir do sistema analóxico orixinal. Serán máis de 204.800 gigas de acceso instantáneo grazas á maxia das novas tecnoloxías. «En liña» deberá esperar O seu destino, de momento, é a sofisticada biblioteca fílmica do Yad Vashem inaugurada en 2005, onde xa figuran 10.000 relatos dos que foron nenos nos guettos e matadoiros de Hitler, a máis diso 5.000 películas sobre o Holocausto producidas en todo o mundo. O centro asegura así non só o achegamento ao crime máis grande da Historia desde un punto de vista colectivo, senón tamén desde a perspectiva humana e moral que entraña a cara e a voz de cada sobrevivente. Internet, a gran xanela á difusión global, mostrará por agora só fragmentos das entrevistas e outros documentos a través da web oficial do Museo. Problemas de índole tecnolóxica, legal e financeira impiden a exhibición «en liña» de todo o material, aínda que si é posible visualizar unha pequena parte dos testemuños en Youtube, unha canle apetecible polo seu gran predicamento entre os máis novos, pero que algunhas autoridades do Yad Vashem atoparon demasiado frívolo. á fin e ao cabo, en cada cinta, cada sobrevivente quixo -como Anna Frank- «seguir vivindo, aínda despois de morta!».ABC - 20.10.08
Comentarios