Por Alicia Benmergui
Reflexionar sobre a historia do xudaísmo ruso e os acontecementos posteriores á Revolución soviética, é enfrontarse coa gran desilusión que significou para un amplo sector do xudaísmo, e non só para el, como veremos logo, a traizón da máis grande utopía secular que coñeceu a historia. Cando estalou a Revolución, en 1917 a gran maioría dos xudeus de Rusia, uníronse a ela, cheos de esperanzas e ilusións. Na súa longa historia como habitantes da Rusia zarist
a foran sistematicamente perseguidos, humillados e excluídos. Ese gran illamento forzado permitíralles desenvolver unha vida nacional propia. A súa cultura relixiosa impregnara toda a súa existencia, "non había un só xudeu que non soubese ler o ritual de oracións ou tan ignorante como para non poder seguir as disquisicions talmúdicas do rabino local ou do que viña de paso". Paralela a esta vida relixiosa tamén estes xudeus posuían unha ampla cultura secular, que fundamentalmente se expresaba en idish, pero non ignoraban nin desprezaban o hebreo e o ruso. Tiñan unha prensa propia, diarios, semanarios, xornais mensuais, publicacións comerciais e revistas literarias e as súas casas editoriais, teatros, galerías de arte e o seu propio sistema educativo. Tamén posuían unha rede de institucións sociais que determinaban que aínda na aldea xudía máis pobre houbese unha escola gratuíta para indixentes, refuxios para esmoleiros, entidades para para a saúde e coidado de enfermos (Bikur Joilim), para a sepultura ritual (Jevre Kedische) a protección de viúvas e orfos, outorgamento de préstamos gratuítos e a procura de noivos para mozas solteiras coa provisión dos axuares para os casamentos das noivas pobres. Nas cidades habían escolas comerciais, establecementos asistenciais e cooperativas de axuda mutua entre outras institucións. O mesmo ocorría na vida política, con toda a súa diversidade, como pode observarse era un mundo e unha vida xudía completos e autónomos ás costas dunha sociedade que lles negou a súa integración e a súa aceptación. Os xudeus sen proporllo tíñanse constituído nunha nación con cinco millóns de integrantes. Cando moitos mozos comezaron a albiscar a posibilidade da liberación do illamento a que os condenou a súa condición entregáronse fervorosamente á causa revolucionaria, fixérono así entre outros e principalmente novos intelectuais xudeus que estudaban no estranxeiro. Aqueles que podían ían estudar a universidades estranxeiras porque as rusas estaban pechadas baixo sete chaves para eles. Desde alí tomaron contacto co crecente movemento marxista ruso, o que determinou a existencia dun gran número de xudeus nos primeiros cadros dirixentes da Revolución. Até os sionistas cifraron grandes esperanzas na Revolución. O historiador E.H. Carr, no seu libro "De Napoléon a Stalin" afirma que entre os problemas que herdou a Revolución e que prometeu erradicar estaba a ocupar un lugar moi importante o antisemitismo. "... Pero o antisemitismo era algo que estaba profundamente arraigado nos costumes rusos tradicionais, especialmente nas zonar rurais... A historia dos xudeus na Unión Soviética é un ronsel de boas intencións gradualmente afogadas por unha praxe defectuosa e ás veces malintencionada". Carr sostén que os bolcheviques non consideraban aos xudeus coma unha nación. E que as diferencias que os separaban dos xentiles, eran irrelevantes e crían que co tempo os xudeus asimilaríanse co resto da poboación Talvez non puider
on prever o que faría Stalin cos xudeus e como traizoaría todas as esperanzas postas na Revolución de Outubro. O escritor B.Z. Goldberg, xenro de Scholem Aleijem dá conta das profundas diferenzas existentes na conduta cara aos xudeus entre Lenin e Stalin. Segundo el Lenín declarou iguais a todas as nacións que compuñan o ex imperio ruso, rexeitou o chauvinismo porque era un modo de descoñecer a igualdade existente entre todas elas. Condenou toda expresión de antisemitismo como unha das expresións máis perigosas do "chauvinismo" ruso, porque estaba firmemente arraigado na poboación e porque a consideraba unha das manifestacións máis reaccionarias. Prohibiu toda forma de discriminación. Sempre manifestaba gran frustración e ás veces mostrábase profundamente apenado pola imposibilidade de que un xudeu ocupase un importante cargo político, para non suscitar o rexeitamento popular. Foi ese o caso de Trotsky cando a pesar da decisión de Lenin de nomealo Ministro de Interior, rexeitou irrevocablemente ocupar o cargo porque vía a súa condición de xudeu como un impedimento para exercelo, dado o antisemitismo popular existente. O mesmo ocorreu co xudeu Joffe que rexeitou conducir as negociacións de paz cos alemáns en Brest Litovsk. Durante o tempo en que permaneceu no poder, non foron cuestionados os dereitos dos xudeus a posuír unha vida nacional, como non se discutían os seus dereitos a ter o seu propio idioma, o idish. A política do seu sucesor, Stalin foi o abandono total do socialismo proxectado e imposto por Lenin, xa advertira en 1913 que non consideraba aos xudeus como unha Nación. A súa política cara aos xudeus comezou cunha persecución que creceu lentamente durante a década dos trinta, e que culminou cunha orxía asasina pouco antes da súa morte. En 1948 decidiu que había concluído a existencia do xudaísmo soviético, polo que clausurou todas as institucións xudías que aínda quedaban. Logo fixo arrestar a todos os representantes máis notables delas, ademais dos intelectuais xudeus que foron torturados para que confesasen que participaban nun complot para traizoar ao Estado soviético. A noite do 13 de xaneiro de 1948, en Minsk, foi asasinado o gran actor xudeu Solomon Mijoels quen era director do Teatro Xudeu de Moscova e formaba parte do Comité Antifascista Xudeu. Mijoels tamén fora o representante oficial da Comunidade Xudía Soviéti
ca. Tivo un fastuoso e espectacular enterro, como contraste coa miserable e despiado asasinato de que foi obxecto. Unha das acusacións posteriores que lle adxudicaron foi que era o ideólogo dunha vasta conspiración sionista. O asasinato de Solomon Mijoels marcou desta maneira o principio dunha campaña antisemita sen precedentes, cuxo obxectivo era a deportación e o exterminio total dos xudeus soviéticos. O réxime consideraba aos xudeus como os "cosmopolitas desarraigados". Stalin estaba alarmado coa chegada dunha misión diplomática do novo Estado de Israel, en outubro de 1948 encabezada por Golda Meier que foi recibida por unha xubilosa manifestación de cincuenta mil xudeus soviéticos. Stalin temía que a creación do Estado xudeu puidese inducir aspiracións de independencia da poboación xudía soviética. En decembro de 1948 foi liquidado o Comité Antifascista Xudeu, creado durante a guerra e que tan exitosamente desempeñou a súa misión en Estados Unidos, foi acusado de suxerir que Crimea, despoboada dos tártaros, se convertese nunha área destinada á castigada poboación xudía. Por eses días foi arrestada a muller do chanceler, un extremadamente fiel stalinista, Vjacheslav Molotov, a dirixente do comité xudeu Polina Zemcuzina, que foi deportada e liberada só despois da morte de Stalin. Nos meses sucesivos foron asasinadas centenares de personalidades xudías e deportadas decenas de miles de xudeus entre os cales se atopaban todos os membros do comité salvo Illia Ehrenburg. En abril de 1949 foi pechado o Teatro Xudeu de Moscova. Foron lanzadas duras campañas na prensa, contra os "cosmopolitas desarraigados", pero xa en agosto de 1941 o departamento de propaganda do PCUS emitira un comunicado sobre a posición dominante dos xudeus nos ambientes artísticos, literarios e xornalísticos e en defensa da contribución rusa a civilización En xaneiro de 1949, foron arrestados cento corenta e catro escritores xudeus. Entre eles atopábanse Peretz Makish e David Bergelson. A literatura idish foi proscripta ao mes seguinte. Entre os anos transcorridos entre 1948 e 1952 as forzas vivas do xudaísmo ruso pasaron da vida á morte. Os anos 1952-53 viron madurar unha nova gran purga. Xa en outubro de 1951 denunciouse un "complot nacionalista xudeu" atribuído a Viktor Abakumov (intimo de Beria). En xuño de 1952 foron xulgados a portas pechadas os dirixentes do Comité Antifascista Xudeu por un inventado complot sionista apoiado polos imperialistas para quitarlle Crimea á Unión Soviética. A conclusión foi a condena á morte de todos os procesados con excepción da famosa bióloga Lena Stern. O 12 de agosto de 1952, nunha das noites máis negras da historia do Pobo Xudeu, foron asasinados os poetas Dovid Hofstein, Itzik Fefer, Peretz Markish e David Bergelson, xunto a unha ducia doutros escritores en idish. Na nova edición da Enciclopedia Sovíética a palabra "xudeu" fué eliminada drasticamente e desapareceron as referencias aos deportados. Os departamentes universitarios perderon case a metade do persoal pola expulsión dos xudeus Todo parecía posible logo do anuncio en Pravda o 13 de xaneiro, de que foran arrestados os integrantes dunha "banda de médicos envelenadores". Eran nove, que rapidamente se conv
erteron en corenta xudeus, a metade deles, todos acusados de conspirar para asasinar a varios dirixentes soviéticos. Segundo as acusacións entre os seus trofeos figuraba notoriamente Andreï Jdanov, sucesor potencial de Stalin, morto en 1948 á idade de 52 anos. Coñecido polo "complot das batas brancas", ese foi o motivo sobre o cal Stalin ocupouse persoalmente de provocar o escándalo nesa data como unha "Campaña anticosmopolita". O plan de Stalin, só impedido pola súa morte era montar un grandioso espectáculo entre 1952/53 co proceso aos médicos xudeus para acusalos -ademais das obrigadas tentativas de asasinato contra Stalin e outros feitos espantosos como o "asasinato" de Gorki en 1936. Quería montar unha representación antisemita para lograr o apoio popular. Immediatamente en toda a prensa desencadeouse unha sostida campaña antisemita criticando o sistema de seguridade soviética. Producíronse os despedimentos en masa de xudeus, arrestos e execucións. Circulou unha petición da KGB, aparentemente asinada por personalidades xudías como o escritor Vasilij Grossman, o físico Lev Landau e Petr Kapitza, o violinista David Ojstrach, na cal pedíase a deportación en masa dos xudeus soviéticos a Asia para protexelos da violencia antisemita. Despois de que unha bomba estoupara na embaixada soviética de Tel Aviv, a URSS. rompeu relacións diplomáticas con Israel. Stalin declarou no Comité Central do partido que "todo xudeu é un inimigo potencial ao servizo dos Estados Unidos". Un artigo seu publicado no Pravda tiña o obxectivo de xustificar a radicalización dun antisemitismo de Estado que, baixo o eufemismo de "campaña anticosmopolita" lanzaríase a unha persecución desapiadada destinada á eliminación do xudaísmo soviético. En novembro de 1952 decretáronse as condenas á morte dos responsables da industria téxtil ucraína, todos xudeus. En Checoslovaquia Rudolph Slansky presidente do Partido Comunista Checoslovaco, xudeu antisionista e antiisraelí moi ligado a Beria, e outros trece dirixentes do partido, dez dos cales eran xudeus. Por orde directa de Stalin, foron procesados baixo a acusación de organizar un complot sionista para asasinar o presidente da república e restaurar o capitalismo, en complicidade con Israel e Estados Unidos. Once deles foron condenados á morte nos meses sucesivos. Dous meses máis tarde, a morte do ditador pon termo a esta persecución, e as autoridades recoñecen que as acusacións levadas contra os médicos eran falsas
a foran sistematicamente perseguidos, humillados e excluídos. Ese gran illamento forzado permitíralles desenvolver unha vida nacional propia. A súa cultura relixiosa impregnara toda a súa existencia, "non había un só xudeu que non soubese ler o ritual de oracións ou tan ignorante como para non poder seguir as disquisicions talmúdicas do rabino local ou do que viña de paso". Paralela a esta vida relixiosa tamén estes xudeus posuían unha ampla cultura secular, que fundamentalmente se expresaba en idish, pero non ignoraban nin desprezaban o hebreo e o ruso. Tiñan unha prensa propia, diarios, semanarios, xornais mensuais, publicacións comerciais e revistas literarias e as súas casas editoriais, teatros, galerías de arte e o seu propio sistema educativo. Tamén posuían unha rede de institucións sociais que determinaban que aínda na aldea xudía máis pobre houbese unha escola gratuíta para indixentes, refuxios para esmoleiros, entidades para para a saúde e coidado de enfermos (Bikur Joilim), para a sepultura ritual (Jevre Kedische) a protección de viúvas e orfos, outorgamento de préstamos gratuítos e a procura de noivos para mozas solteiras coa provisión dos axuares para os casamentos das noivas pobres. Nas cidades habían escolas comerciais, establecementos asistenciais e cooperativas de axuda mutua entre outras institucións. O mesmo ocorría na vida política, con toda a súa diversidade, como pode observarse era un mundo e unha vida xudía completos e autónomos ás costas dunha sociedade que lles negou a súa integración e a súa aceptación. Os xudeus sen proporllo tíñanse constituído nunha nación con cinco millóns de integrantes. Cando moitos mozos comezaron a albiscar a posibilidade da liberación do illamento a que os condenou a súa condición entregáronse fervorosamente á causa revolucionaria, fixérono así entre outros e principalmente novos intelectuais xudeus que estudaban no estranxeiro. Aqueles que podían ían estudar a universidades estranxeiras porque as rusas estaban pechadas baixo sete chaves para eles. Desde alí tomaron contacto co crecente movemento marxista ruso, o que determinou a existencia dun gran número de xudeus nos primeiros cadros dirixentes da Revolución. Até os sionistas cifraron grandes esperanzas na Revolución. O historiador E.H. Carr, no seu libro "De Napoléon a Stalin" afirma que entre os problemas que herdou a Revolución e que prometeu erradicar estaba a ocupar un lugar moi importante o antisemitismo. "... Pero o antisemitismo era algo que estaba profundamente arraigado nos costumes rusos tradicionais, especialmente nas zonar rurais... A historia dos xudeus na Unión Soviética é un ronsel de boas intencións gradualmente afogadas por unha praxe defectuosa e ás veces malintencionada". Carr sostén que os bolcheviques non consideraban aos xudeus coma unha nación. E que as diferencias que os separaban dos xentiles, eran irrelevantes e crían que co tempo os xudeus asimilaríanse co resto da poboación Talvez non puider
on prever o que faría Stalin cos xudeus e como traizoaría todas as esperanzas postas na Revolución de Outubro. O escritor B.Z. Goldberg, xenro de Scholem Aleijem dá conta das profundas diferenzas existentes na conduta cara aos xudeus entre Lenin e Stalin. Segundo el Lenín declarou iguais a todas as nacións que compuñan o ex imperio ruso, rexeitou o chauvinismo porque era un modo de descoñecer a igualdade existente entre todas elas. Condenou toda expresión de antisemitismo como unha das expresións máis perigosas do "chauvinismo" ruso, porque estaba firmemente arraigado na poboación e porque a consideraba unha das manifestacións máis reaccionarias. Prohibiu toda forma de discriminación. Sempre manifestaba gran frustración e ás veces mostrábase profundamente apenado pola imposibilidade de que un xudeu ocupase un importante cargo político, para non suscitar o rexeitamento popular. Foi ese o caso de Trotsky cando a pesar da decisión de Lenin de nomealo Ministro de Interior, rexeitou irrevocablemente ocupar o cargo porque vía a súa condición de xudeu como un impedimento para exercelo, dado o antisemitismo popular existente. O mesmo ocorreu co xudeu Joffe que rexeitou conducir as negociacións de paz cos alemáns en Brest Litovsk. Durante o tempo en que permaneceu no poder, non foron cuestionados os dereitos dos xudeus a posuír unha vida nacional, como non se discutían os seus dereitos a ter o seu propio idioma, o idish. A política do seu sucesor, Stalin foi o abandono total do socialismo proxectado e imposto por Lenin, xa advertira en 1913 que non consideraba aos xudeus como unha Nación. A súa política cara aos xudeus comezou cunha persecución que creceu lentamente durante a década dos trinta, e que culminou cunha orxía asasina pouco antes da súa morte. En 1948 decidiu que había concluído a existencia do xudaísmo soviético, polo que clausurou todas as institucións xudías que aínda quedaban. Logo fixo arrestar a todos os representantes máis notables delas, ademais dos intelectuais xudeus que foron torturados para que confesasen que participaban nun complot para traizoar ao Estado soviético. A noite do 13 de xaneiro de 1948, en Minsk, foi asasinado o gran actor xudeu Solomon Mijoels quen era director do Teatro Xudeu de Moscova e formaba parte do Comité Antifascista Xudeu. Mijoels tamén fora o representante oficial da Comunidade Xudía Soviéti
ca. Tivo un fastuoso e espectacular enterro, como contraste coa miserable e despiado asasinato de que foi obxecto. Unha das acusacións posteriores que lle adxudicaron foi que era o ideólogo dunha vasta conspiración sionista. O asasinato de Solomon Mijoels marcou desta maneira o principio dunha campaña antisemita sen precedentes, cuxo obxectivo era a deportación e o exterminio total dos xudeus soviéticos. O réxime consideraba aos xudeus como os "cosmopolitas desarraigados". Stalin estaba alarmado coa chegada dunha misión diplomática do novo Estado de Israel, en outubro de 1948 encabezada por Golda Meier que foi recibida por unha xubilosa manifestación de cincuenta mil xudeus soviéticos. Stalin temía que a creación do Estado xudeu puidese inducir aspiracións de independencia da poboación xudía soviética. En decembro de 1948 foi liquidado o Comité Antifascista Xudeu, creado durante a guerra e que tan exitosamente desempeñou a súa misión en Estados Unidos, foi acusado de suxerir que Crimea, despoboada dos tártaros, se convertese nunha área destinada á castigada poboación xudía. Por eses días foi arrestada a muller do chanceler, un extremadamente fiel stalinista, Vjacheslav Molotov, a dirixente do comité xudeu Polina Zemcuzina, que foi deportada e liberada só despois da morte de Stalin. Nos meses sucesivos foron asasinadas centenares de personalidades xudías e deportadas decenas de miles de xudeus entre os cales se atopaban todos os membros do comité salvo Illia Ehrenburg. En abril de 1949 foi pechado o Teatro Xudeu de Moscova. Foron lanzadas duras campañas na prensa, contra os "cosmopolitas desarraigados", pero xa en agosto de 1941 o departamento de propaganda do PCUS emitira un comunicado sobre a posición dominante dos xudeus nos ambientes artísticos, literarios e xornalísticos e en defensa da contribución rusa a civilización En xaneiro de 1949, foron arrestados cento corenta e catro escritores xudeus. Entre eles atopábanse Peretz Makish e David Bergelson. A literatura idish foi proscripta ao mes seguinte. Entre os anos transcorridos entre 1948 e 1952 as forzas vivas do xudaísmo ruso pasaron da vida á morte. Os anos 1952-53 viron madurar unha nova gran purga. Xa en outubro de 1951 denunciouse un "complot nacionalista xudeu" atribuído a Viktor Abakumov (intimo de Beria). En xuño de 1952 foron xulgados a portas pechadas os dirixentes do Comité Antifascista Xudeu por un inventado complot sionista apoiado polos imperialistas para quitarlle Crimea á Unión Soviética. A conclusión foi a condena á morte de todos os procesados con excepción da famosa bióloga Lena Stern. O 12 de agosto de 1952, nunha das noites máis negras da historia do Pobo Xudeu, foron asasinados os poetas Dovid Hofstein, Itzik Fefer, Peretz Markish e David Bergelson, xunto a unha ducia doutros escritores en idish. Na nova edición da Enciclopedia Sovíética a palabra "xudeu" fué eliminada drasticamente e desapareceron as referencias aos deportados. Os departamentes universitarios perderon case a metade do persoal pola expulsión dos xudeus Todo parecía posible logo do anuncio en Pravda o 13 de xaneiro, de que foran arrestados os integrantes dunha "banda de médicos envelenadores". Eran nove, que rapidamente se conv
erteron en corenta xudeus, a metade deles, todos acusados de conspirar para asasinar a varios dirixentes soviéticos. Segundo as acusacións entre os seus trofeos figuraba notoriamente Andreï Jdanov, sucesor potencial de Stalin, morto en 1948 á idade de 52 anos. Coñecido polo "complot das batas brancas", ese foi o motivo sobre o cal Stalin ocupouse persoalmente de provocar o escándalo nesa data como unha "Campaña anticosmopolita". O plan de Stalin, só impedido pola súa morte era montar un grandioso espectáculo entre 1952/53 co proceso aos médicos xudeus para acusalos -ademais das obrigadas tentativas de asasinato contra Stalin e outros feitos espantosos como o "asasinato" de Gorki en 1936. Quería montar unha representación antisemita para lograr o apoio popular. Immediatamente en toda a prensa desencadeouse unha sostida campaña antisemita criticando o sistema de seguridade soviética. Producíronse os despedimentos en masa de xudeus, arrestos e execucións. Circulou unha petición da KGB, aparentemente asinada por personalidades xudías como o escritor Vasilij Grossman, o físico Lev Landau e Petr Kapitza, o violinista David Ojstrach, na cal pedíase a deportación en masa dos xudeus soviéticos a Asia para protexelos da violencia antisemita. Despois de que unha bomba estoupara na embaixada soviética de Tel Aviv, a URSS. rompeu relacións diplomáticas con Israel. Stalin declarou no Comité Central do partido que "todo xudeu é un inimigo potencial ao servizo dos Estados Unidos". Un artigo seu publicado no Pravda tiña o obxectivo de xustificar a radicalización dun antisemitismo de Estado que, baixo o eufemismo de "campaña anticosmopolita" lanzaríase a unha persecución desapiadada destinada á eliminación do xudaísmo soviético. En novembro de 1952 decretáronse as condenas á morte dos responsables da industria téxtil ucraína, todos xudeus. En Checoslovaquia Rudolph Slansky presidente do Partido Comunista Checoslovaco, xudeu antisionista e antiisraelí moi ligado a Beria, e outros trece dirixentes do partido, dez dos cales eran xudeus. Por orde directa de Stalin, foron procesados baixo a acusación de organizar un complot sionista para asasinar o presidente da república e restaurar o capitalismo, en complicidade con Israel e Estados Unidos. Once deles foron condenados á morte nos meses sucesivos. Dous meses máis tarde, a morte do ditador pon termo a esta persecución, e as autoridades recoñecen que as acusacións levadas contra os médicos eran falsas Artigo tirado de MILIM CULTURAL
Comentarios