Zeev Sternhell, home de esquerdas e "supersionista"
Unha entrevista de Ari Shavit (Haaretz)
Cando comezou a pensar en Israel?
Mesmo antes da guerra, en Polonia. A miña familia era sionista e a tía que me coidou militaba na KKL [Fondo Nacional Xudeu, unha organización dedicada á compra de terras en Palestina]. Eu lía os xornais e en 1948 produciuse a declaración de independencia. A vosa xeración non pode entender a emoción que esa noticia provocou en nós. Era apenás só catro anos despois de que o Exército Vermello nos liberara e seis anos despois de que os nazis liquidasen os guetos. Existía algo de tolemia nesa travesía desde horror e o desamparo a un estado xudeu e a unha vitoria militar. O neno de 13 anos que eu era temía que os árabes masacraran aos xudeus. O que viamos era a 600.000 xudeus rodeados por decenas de millóns de árabes. Por tanto, para min, que un exército xudeu loitase e vencese, e que o estado de Israel fora creado, superou toda imaxinación. Houbo unha dimensión case metafísica no feito de que estes xudeus conducidos aos guetos, perseguidos, asasinados e sacrificados, chegasen a construír un estado e non depender dos "gentiles". En Europa, os xudeus nunca tiveron forma humana, non eran nada, menos que nada, menos que pantasmas, menos que animais.
Atención, vostede fala como un sionista.
Eu non son un sionista. Son un supersionista. Para min, o sionismo foi e segue sendo o dereito nacional dos xudeus a decidir e autodeterminar o seu destino e o seu futuro. Todos os seres humanos teñen o dereito inherente a ser donos de si mesmos, un dereito que aos xudeus foilles denegado pola historia e que o sionismo devolveulles. Eu sentín a amplitude desta revolución cando emigrei a Israel só e con 16 anos. O momento en que desmbarquei do Artza ["Cara á patria", un buque israelí que partiu do porto de Marsella con decenas de nenos xudeus] e puxen un pé no porto de Haifa, rematei de ser un obxecto para finalmente converterme nun suxeito. Foi o final da errancia, das identidades falsas, da necesidade de xustificarse continuamente. Aquí, en Israel, non era necesario explicarse nin xustificarse. Non sabiamos hebreo, non estaba claro cal sería o futuro, pero se era, estábase polo menos seguro dunha cousa: a interminábel viaxe chegaba ao seu fin.
Vostede está considerado como un historiador de esquerdas moi crítico. Con todo, ao escoitalo agora mesmo, descubrimos a un sionista da vella escola, a un nacionalista israelí.
Eu pertenzo á vella esquerda sionista, na súa acepción nacional e social. Algúns dos meus amigos de todo o mundo poderían quizais tomalo a mal, pero iso non é grave. Atravesar a Segunda Guerra Mundial, asistir á creación do estado de Israel, e inmigrar á idade de dezaseis anos, isto só pode explicarse pola forte vontade de vivir nunha estado-nación xudeu. Debemos considerar dúas dimensións. A primeira é que non creo que sexa posíbel defender a nosa existencia neste país fora do marco do estado-nación. Fóra del, non me fago ningunha ilusión. Se os árabes puidésennos liquidar, faríano voluntariamente. Se os palestinos, exipcios e todos aqueles que asinaron acordos de paz con nós, puidesen conseguir ou imaxinar que non estuvieramos aquí, estarían encantados. O feito é que enfrontámonos a unha ameaza existencial e que a nosa forza é o noso único seguro de vida. Aínda que eu poda estar en contra da ocupación e desexar que os palestinos teñan os mesmo dereitos que eu, sei que necesito o marco do estado-nación xudeu para defenderme a min mesmo. Pero hai unha segunda dimensión. Non teño unha relixión que me poida dar seguridade ou certeza. E o paradoxo é que hoxe son as correntes relixiosas as que utilizan a linguaxe da nación, salvo que eu non podo aceptar un nacionalismo que non recoñece ao outro, ao nacionalismo palestino. A outra paradoxa é que os israelís laicos teñen infinitamente máis necesidade dun estado-nación que os relixiosos. Se a min quítanme Israel, non son nada, estou espido. Israel non é para min un feito consumado, senón algo que debe ser preservado e protexido. Pero a miña vida aprendeume que as cousas poden derrubarse moi rapidamente, da noite para a mañá.
Vostede recibe o premio Israel 2008, durante o 60 aniversario de Israel. Pero Israel nunca tivo como agora esta sensación de desgaste. Pódese imaxinar un colapso?
Para min, o sionismo non é un movemento colonial. Nunca houbo intención de escravizar unha poboación ou de controlar a ruta das Indias. Exclusivamente, para poder exercer o dereito nacional dos xudeus a vivir libremente e en condicións de seguridade, eles buscaron un pedazo de terra que posuír. Coa ocupación de 1967, o verdadeiro perigo é que o sionismo se converta nun movemento post-colonial. Estamos nunha situación semi-colonial, situación da que aínda non podemos liberarnos. Se non temos a coraxe de retirarnos de gran parte do que está máis aló da "liña verde", obraremos en contra nosa. Verémonos obrigados a elixir entre o colonialismo e un futuro binacional [un único estado israelí-palestino]. Pero cada unha destas dúas opcións significa, nin máis nin menos, a liquidación do sionismo. Un estado colonial dara lugar a unha terríbel revolta da poboación ocupada, e un estado binacional non resolverá nada e conducirá a un baño de sangue. O tempo é moi breve, pero o noso nivel de vida fai que vivamos na ilusión. Isto non pode durar eternamente.
Comentarios