Por Elie Wiesel
Gañador do Premio Nobel da Paz. foi distinguido recentemente coa Medalla da Liberdade do Congreso de Estados Unidos; é autor de máis de 40 obras, entre elas, a súa mundialmente aclamada autobiografía Night, (A Noite), editorial El Aleph
Para o neno xudeu que hai en min, Israel representa un chamamento irresistible á esperanza e Xerusalén unha intensa canción de amor. Na miña pequena localidade romanesa, empolicada nos Cárpatos, eu paseaba a miúdo polas rúas e imaxinábame a min mesmo sentado nun banco dun lugar calquera de Judea, atento a un mestre que explicaba o misterio das palabras, a forza dos recordos e a sede humana de
milagres. Co meu avó, un fervoroso hasidim [unha seita xudía], eu falaba en yidish. A el encantáballe ensinarme cancionciñas hasídicas e, por encima de todo, ver como eu me enfrascaba no estudo do Talmud [1]. O seu soño era vivir o suficiente para que todos nós fósemonos xuntos á Terra Santa e alí désemos a benvida ao Mesías. De feito, eu soñaba máis co Mesías que cun Estado político xudeu. Entón ocorreu o que ocorreu.
milagres. Co meu avó, un fervoroso hasidim [unha seita xudía], eu falaba en yidish. A el encantáballe ensinarme cancionciñas hasídicas e, por encima de todo, ver como eu me enfrascaba no estudo do Talmud [1]. O seu soño era vivir o suficiente para que todos nós fósemonos xuntos á Terra Santa e alí désemos a benvida ao Mesías. De feito, eu soñaba máis co Mesías que cun Estado político xudeu. Entón ocorreu o que ocorreu. Onde estaba eu o 14 de maio de 1944? Aínda no guetto. Eu tiña 15 anos. O primeiro porte cara ao descoñecido, organizado con présas, estaba listo para partir ou xusto acababa de facelo. Para nós, o destino levaba posta a máscara da morte, á que o inimigo convertera no seu salvador. 14 de maio de 1948. París. Israel está a piques de nacer. Apátrida, eu vivira xa tres anos en Francia. Ao ser liberado de Buchenwald polo Exército norteamericano en 1945, un oficial preguntoume onde quería ser repatriado. Como a inmensa maioría dos meus amigos, respondinlle que quería ir a Palestina, pero a orde británica sobre inmigración, en vigor naquela época, pechounos as portas. Ao final, OSEAEI (Oeuvre de Secours aux Enfants ou Obra de Socorro á Infancia), unha organización franco-xudía excepcional de axuda humanitaria, levounos a 400 de nós a Francia.
Recordo. É un venres. David Ben-Gurion le a Declaración de Independencia do Estado xudeu; difúndena emisoras de radio de todo o mundo. Pola noite, achégome á sinagoga. Xúbilo. Uns estraños entre si comparten os mesmos sentimentos. Como? Un Estado xudeu? Tres anos logo da peor catástrofe da historia dos xudeus? Resúltame difícil concentrarme. Un ancián con barbas, de ollos febrís, me sermonea: este é o froito da oración, que é máis importante que a política. Gustaríame dicirlle que estou de acordo con el, que é tamén a oración o que nos permite ser testemuñas do cumprimento dunha antiga promesa, pero son demasiado tímido e gardo silencio. Os meus pensamentos voan cara ao meu avó. Non se merecía el, moito máis que eu, gozar deste mo
mento glorioso? O meu pai, a miña nai? os meus sentimentos voan cara a eles, aos que levou un bulebule de lume e cinzas. Terei que incluír palabras de gratitude pola existencia do Estado xudeu na Kaddish [2] dolorosa que rezo por eles? Poderá ser verdadeiramente este momento brillante a resposta aos tormentos da nosa noite? Israel como compensación a Auschwitz? Non recordo con exactitude o que pensei naquel intre, pero confío en que xa entón rexeitaría esas teorías. Son crueis, simplistas, absurdas e, por encima de todo, indignas. Logo creceu o neno que eu era. Convertinme nun adulto que terminou de sentir o auténtico peso da idade. Que cambiou? Primeiro en París e logo en Nova York, durante máis de 20 anos fun correspondente dun diario vespertino de Israel, o Yedioth Ahronoth (Ultimas Noticias). Facíame unha ilusión enorme mentres seguía ao tanto dos acontecementos en Terra Santa. Para min, aquilo non fora unha guerra de conquista senón unha restitución, unha liberación. Logo de 2.000 anos de penalidades, de vidas pasadas nunha continua marcha dun exilio a outro, dunha situación de perigo á seguinte, as vítimas da súa propia debilidade conseguiran superala ao fin, conseguiran chegar a ser os autores da súa autodeterminación e adquiriran, xa que logo, un poder inesperado. O Estado soberano recentemente nado estaba disposto a vivir dentro das estreitas fronteiras definidas polo plan de partición das Nacións Unidas. Entón, con todo, aquela nova nación, que carecía de armas e dun Exército consolidado e estruturado, foi atacada, non por un senón por cinco países árabes ben armados. Naquela época, eu non era plenamente consciente do feito de que, nas vidas dos homes, do mesmo xeito que nas das nacións, o soño dun pode converterse nun instante no pesadelo doutro.
mento glorioso? O meu pai, a miña nai? os meus sentimentos voan cara a eles, aos que levou un bulebule de lume e cinzas. Terei que incluír palabras de gratitude pola existencia do Estado xudeu na Kaddish [2] dolorosa que rezo por eles? Poderá ser verdadeiramente este momento brillante a resposta aos tormentos da nosa noite? Israel como compensación a Auschwitz? Non recordo con exactitude o que pensei naquel intre, pero confío en que xa entón rexeitaría esas teorías. Son crueis, simplistas, absurdas e, por encima de todo, indignas. Logo creceu o neno que eu era. Convertinme nun adulto que terminou de sentir o auténtico peso da idade. Que cambiou? Primeiro en París e logo en Nova York, durante máis de 20 anos fun correspondente dun diario vespertino de Israel, o Yedioth Ahronoth (Ultimas Noticias). Facíame unha ilusión enorme mentres seguía ao tanto dos acontecementos en Terra Santa. Para min, aquilo non fora unha guerra de conquista senón unha restitución, unha liberación. Logo de 2.000 anos de penalidades, de vidas pasadas nunha continua marcha dun exilio a outro, dunha situación de perigo á seguinte, as vítimas da súa propia debilidade conseguiran superala ao fin, conseguiran chegar a ser os autores da súa autodeterminación e adquiriran, xa que logo, un poder inesperado. O Estado soberano recentemente nado estaba disposto a vivir dentro das estreitas fronteiras definidas polo plan de partición das Nacións Unidas. Entón, con todo, aquela nova nación, que carecía de armas e dun Exército consolidado e estruturado, foi atacada, non por un senón por cinco países árabes ben armados. Naquela época, eu non era plenamente consciente do feito de que, nas vidas dos homes, do mesmo xeito que nas das nacións, o soño dun pode converterse nun instante no pesadelo doutro. A gran pregunta: que ocorrería se os dirixentes palestinos daquel tempo seguisen o exemplo de Israel cunha declaración de constitución dun Estado palestino independente? Por que os dirixentes palestinos «non perderon nunca a oportunidade de perder unha oportunidade», por dicilo en palabras do desaparecido Abba Eban? Recordo a miña primeira viaxe a Israel en 1949. Embarqueime nun pequeno barco, ateigado de inmigrantes, no seu maior parte novos sionistas, en Marsella. Ao chegar a Haifa, vin no horizonte o maxestuoso Monte Carmelo, que trouxome á cabeza os seus profetas novos e errantes. Recordo o moito que me emocionei ao ver os primeiros policías xudeus, os primeiros funcionarios de aduanas xudeus e os primeiros soldados xudeus. A miña primeira visita a Xerusalén. Vaguei sen rumbo fixo pola cidade coa sensación de que xa estivera alí con anterioridade. Aos ollos da miña mente, eu xa estivera alí en incontables ocasións. Aínda así, sempre que agora visito Xerusalén teño a sensación de que é a primeira vez. En 1967, Exipto ordenou ás forzas armadas das Nacións Unidas que se retirasen do Sinaí e deste xeito provocou a guerra. Recordo aquel mes de xuño. Coa guerra aínda en todo o seu apoxeo no Sinaí e nos Altos do Golán, aproveitaba cada hora que tiña libre para rezar ante o Muro das Lamentacións, que recentemente fora liberado. Un día, cando camiñaba polas estreitas rúas da Cidade Vella, topeime cun grupo de nenos árabes que me miraron dun xeito raro. De súpeto caín na conta: estaban atemorizados. Eu dáballes medo porque era xudeu. Iso preocupoume enormemente. Como xudeus, temos unha longa historia de pasar medo. Agora, nenos aterrorizados por un xudeu? Non teño ningún problema con ningunha relixión. Con todo, non soporto aos fanáticos, de calquera relixión que sexan, incluída a miña. Eses terroristas suicidas que respiran odio e practican o culto á morte son unha praga para todas as nacións. Fago aos seus xefes responsables dos males que causan. Son consciente, por suposto, de que tamén cabe expor interrogantes sobre os dirixentes israelís. Durante anos e anos de derramamento de sangue, fixeron eles algo por aproveitar todas as oportunidades de pór fin ás hostilidades? No plano persoal, pregúntome a min mesmo por que non me trasladei a vivir a Israel. Ao final da guerra, moitos dos meus amigos de mocidade culminaron a súa aliá [3] ilegalmente, vía Chipre, mentres que eu fiquei en Francia, coa intención de ir vendo que pasaba e de xuntar unhas palabras con outras. Por que? Sesenta anos máis tarde, todas esas preguntas e moitas outras máis continúan sen resposta. Sei que hai quen me acusa de facer demasiado e sei que hai outros que me culpan de non facer dabondo, sobre todo, por vivir en Estados Unidos, tan lonxe de Israel e dos seus innumerables problemas. Que hai da esperanza? É necesario renunciar a ela dunha vez por todas e aceptar a realidade? Temos que dicirnos a nós mesmos que temos que vivir día a día, cos nosos medos permanentes e as nosas alegrías fugaces? Cal debería ser o papel do escritor, do profesor, da testemuña ou simplemente do xudeu que hai en min, que non vive en Israel pero que debe a Israel adhesión e lealdade, e quizais tamén, por que non, a súa gratitude sinxelamente por existir como tal xudeu? Por suposto, eu, e como eu moitos xudeus que viven na Diáspora, sinto a necesidade de cooperar coa independencia de Israel e coa superación do illamento no que «as nacións do mundo», por empregar a expresión talmúdica, tratan con frecuencia de encasillar ao noso país. Cando falamos de Israel, moitos de nós sentimos que é o noso deber subir de nivel o debate. Trátase con iso de propor que gardemos silencio sobre os palestinos, sobre eses homes, mulleres e nenos, especialmente nenos, que 
viven na miseria, no medo, no sufrimento, e que botan a culpa de todo iso a Israel? Por suposto que non. Ademais, cónstame que o Goberno de Israel e a maioría da poboación cren que, se hai unha solución, susténtase en dous estados que convivan o un xunto ao outro e que opten pola paz. Para un xudeu coma min, co meu pasado e o meu compromiso, cooperar con Israel significa algo máis que a simple axuda material. Eu estiven, como tamén o rei Abdulah II de Xordania, entre os que puxeron en marcha a primeira reunión de verdade entre o primeiro ministro de Israel, Ehud Olmert, e Mahmoud Abbas, presidente da Autoridade Palestina, na nosa Conferencia de Petra de 2006. Nesta extraordinaria parte do mundo, bendicida por Deus e maltratada polo home, a paz segue sendo a prioridade que máis nos apaixona. Agora ben, como conseguila? A mediados dos anos 70, publiquei unha carta dirixida «a un mozo árabe palestino». Nesa carta dicíalle que o home que eu son, o xudeu que eu son, compréndelle mellor que ninguén. Comprendo o seu sufrimento, e ate a súa rabia. Dicíalle que estaba disposto a facer un esforzo por axudarlle a construír sobre as ruínas, como os xudeus fixemos unha e mil veces, A diferenza é que cando nós facemos fronte aos nosos problemas, nunca optamos pola violencia. Se tivese que escribir hoxe esta carta, engadiría que, se renunciase ás súas tácticas, á violencia absoluta do terrorismo suicida, eu e moitos outros fariamos nosa a súa causa de xeito inmediato. Agora ben, como vou apoiar a ninguén, home ou grupo, que predica ou ate tolera unha doutrina cuxo obxectivo declarado é a aniquilación dunha comunidade de seis millóns de xudeus que viven na súa terra ancestral, que é tamén a miña terra? Por que non resido en Israel nin son cidadán israelí? Principalmente porque, durante moitos anos, pensei inxenuamente que eu era máis útil ao meu pobo fóra de Israel. Tamén, recoñezo, porque non estaba preparado. Ate hoxe resúltame difícil distanciarme da Diáspora e das súas ansiedades, dos seus recordos e dos seus retos. Por iso mesmo, aínda que é certo que non vivo en Israel, tampouco podería vivir sen Israel.
viven na miseria, no medo, no sufrimento, e que botan a culpa de todo iso a Israel? Por suposto que non. Ademais, cónstame que o Goberno de Israel e a maioría da poboación cren que, se hai unha solución, susténtase en dous estados que convivan o un xunto ao outro e que opten pola paz. Para un xudeu coma min, co meu pasado e o meu compromiso, cooperar con Israel significa algo máis que a simple axuda material. Eu estiven, como tamén o rei Abdulah II de Xordania, entre os que puxeron en marcha a primeira reunión de verdade entre o primeiro ministro de Israel, Ehud Olmert, e Mahmoud Abbas, presidente da Autoridade Palestina, na nosa Conferencia de Petra de 2006. Nesta extraordinaria parte do mundo, bendicida por Deus e maltratada polo home, a paz segue sendo a prioridade que máis nos apaixona. Agora ben, como conseguila? A mediados dos anos 70, publiquei unha carta dirixida «a un mozo árabe palestino». Nesa carta dicíalle que o home que eu son, o xudeu que eu son, compréndelle mellor que ninguén. Comprendo o seu sufrimento, e ate a súa rabia. Dicíalle que estaba disposto a facer un esforzo por axudarlle a construír sobre as ruínas, como os xudeus fixemos unha e mil veces, A diferenza é que cando nós facemos fronte aos nosos problemas, nunca optamos pola violencia. Se tivese que escribir hoxe esta carta, engadiría que, se renunciase ás súas tácticas, á violencia absoluta do terrorismo suicida, eu e moitos outros fariamos nosa a súa causa de xeito inmediato. Agora ben, como vou apoiar a ninguén, home ou grupo, que predica ou ate tolera unha doutrina cuxo obxectivo declarado é a aniquilación dunha comunidade de seis millóns de xudeus que viven na súa terra ancestral, que é tamén a miña terra? Por que non resido en Israel nin son cidadán israelí? Principalmente porque, durante moitos anos, pensei inxenuamente que eu era máis útil ao meu pobo fóra de Israel. Tamén, recoñezo, porque non estaba preparado. Ate hoxe resúltame difícil distanciarme da Diáspora e das súas ansiedades, dos seus recordos e dos seus retos. Por iso mesmo, aínda que é certo que non vivo en Israel, tampouco podería vivir sen Israel. [1] O Talmud é o tratado que compendia a lexislación civil e relixiosa dos xudeus (con apostilas e comentarios incluídos) non incluída no Pentateuco.
[2] A "Kaddish" (habitualmente, con maiúscula) é a oración diaria que se recita na sinagoga.
[3] A "ahyá" ou "aliá" (literalmente "ascenso" en hebreo) é o termo usado para denominar ao retorno á terra de Israel.
Artigo publicado no xornal El Mundo 14.05.08
Comentarios