Por Julio María Sanguinetti
"Recemos polos xudeus. Que Deus O noso Señor ilumine os seus corazóns para que recoñezan a Xesucristo, Salvador de todos os homes. Deus, omnipotente e eterno, ti que queres que todos os homes sálvense e cheguen ao coñecemento da verdade, concede, propicio, que, entrando a plenitude dos pobos na túa Igrexa, todo Israel sexa salvado".
Esta pregaria foi adoptada por decisión de Benedito XVI o pasado 5 de febreiro, para ser formulada na celebración litúrxica do Triduo Pascual -o Venres Santo- e así comunicada a todas as Conferencias Episcopais do mundo, co consecuente balbordo entre as comunidades xudías e aqueles que propiciaron, desde as súas respectivas relixións, o diálogo "xudeo-cristián" aberto após o Vaticano II. O tema desborda o debate relixioso. Máis aló dese benvido diálogo, o que pon en cuestión a pregaria é o principio de tolerancia que preside a vida institucional e social dos Estad
os democráticos modernos. Que unha comunidade relixiosa pretenda difundir a súa fe, é o lóxico, vai de seu. Que rece para que todos os que non a profesan, atopen a súa verdade, está na lóxica da actividade de calquera activista dunha crenza. Pero cando unha igrexa constituída singulariza a súa prédica nos fieis doutra relixión específica e reclama que se faga o necesario para "salvalos" estamos entrando xa no camiño da intolerancia. Con que dereito, especificamente, senta no banco dos acusados de vivir no erro aos membros doutra comunidade que exerce o mesmo dereito que ela a crer no seu Deus? Non podemos ignorar que facelo cos xudeus e con "Israel todo", que debería ser salvado, é retornar ao aire daqueles tempos en que desde os púlpitos católicos se lles condenaba por "deicidio", como "asasinos de Xesucristo". Ben se sabe que esa doutrina foi un elemento sustantivo para que os nazis puidesen desenvolver o seu prédica antisemita e desatar o Holocausto, a maior traxedia da nosa civilización. Onde estaba Deus? preguntouse o actual Papa cando visitou o campo de concentración de Auschwitz, e moitos, con incuestionábel lóxica, preguntáronlle onde estaba entón a Igrexa católica, silenciosa en momentos en que ocorría unha traxedia da que tiña cabal noticia. Por certo, a nova oración non contén as frases difamatorias de outrora: xa non se fala de "os pérfidos xudeus", expresión borrada por Xoán XXIII. Con todo, inscríbese nunha dirección fundamentalista de perigosa actitude discriminatoria. Ninguén pode ignorar que o pobo xudeu foi dos máis perseguidos da historia e, como logrou sobrevivir -a diferenza doutros tantos que sucumbiron,- continúa no centro de vastos escenarios de prexuízo. O fundamentalismo islámico, e ate xefes de Estado como Ahmadineyad, propón destruír o Estado de Israel e a nación xudía e fano a berros. Tampouco é un misterio recoñecer que o prexuízo antisemita vai máis aló, está aínda vixente no mundo e que a política de Israel, polémica como todas as políticas, ambienta reaccións prexuiciosas. Nese cadro, cando a Igrexa católica, tan parsimoniosa sempre, sae a intentar a salvación dos xudeus e de Israel todo, propóndose sacalos do mundo do erro en que viven, é obvio que está reinstalando na picota a ese perseguido pobo e dalgún xeito volvendo condenalo. Por que non se fai o mesmo co
s musulmáns ou connosco os agnósticos liberais, que hoxe poderiamos debater o tema ao amparo das garantías que a nosa filosofía logrou arrincar aos absolutismos? Algúns voceiros eclesiásticos alegan que a pregaria aliviouse de adxectivos acusatorios e que, ademais, non se lerá necesariamente en todas as igrexas, porque ela inscríbese na rehabilitación do vello misal, que non é de emprego obrigatorio. Pero non cabe agradecer á Igrexa que se corrixiu ela mesma, limando vellas aberracións inquisitoriais, do mesmo xeito que non fai á cousa a porcentaxe de templos en que se lea a pregaria. O que preocupa é a pregaria en si mesma, como expresión dun retroceso cívico moi serio. E insistimos na palabra cívica, porque é un tema de cidadanía. A persecución racial, a intolerancia relixiosa, a difamación histórica son males endémicos que aínda debemos combater. Non é razoábel, polo mesmo, que unha Igrexa vaticana que viña evoluíndo cara ao diálogo e a convivencia, dea este paso atrás. Grande ou pequeno non interesa. A cuestión é que a mentalidade que está na raíz desa decisión non se compadece cos esforzos dos últimos Papas e volve sementar unha semente de intolerancia que non deberiamos observar con indiferenza.
os democráticos modernos. Que unha comunidade relixiosa pretenda difundir a súa fe, é o lóxico, vai de seu. Que rece para que todos os que non a profesan, atopen a súa verdade, está na lóxica da actividade de calquera activista dunha crenza. Pero cando unha igrexa constituída singulariza a súa prédica nos fieis doutra relixión específica e reclama que se faga o necesario para "salvalos" estamos entrando xa no camiño da intolerancia. Con que dereito, especificamente, senta no banco dos acusados de vivir no erro aos membros doutra comunidade que exerce o mesmo dereito que ela a crer no seu Deus? Non podemos ignorar que facelo cos xudeus e con "Israel todo", que debería ser salvado, é retornar ao aire daqueles tempos en que desde os púlpitos católicos se lles condenaba por "deicidio", como "asasinos de Xesucristo". Ben se sabe que esa doutrina foi un elemento sustantivo para que os nazis puidesen desenvolver o seu prédica antisemita e desatar o Holocausto, a maior traxedia da nosa civilización. Onde estaba Deus? preguntouse o actual Papa cando visitou o campo de concentración de Auschwitz, e moitos, con incuestionábel lóxica, preguntáronlle onde estaba entón a Igrexa católica, silenciosa en momentos en que ocorría unha traxedia da que tiña cabal noticia. Por certo, a nova oración non contén as frases difamatorias de outrora: xa non se fala de "os pérfidos xudeus", expresión borrada por Xoán XXIII. Con todo, inscríbese nunha dirección fundamentalista de perigosa actitude discriminatoria. Ninguén pode ignorar que o pobo xudeu foi dos máis perseguidos da historia e, como logrou sobrevivir -a diferenza doutros tantos que sucumbiron,- continúa no centro de vastos escenarios de prexuízo. O fundamentalismo islámico, e ate xefes de Estado como Ahmadineyad, propón destruír o Estado de Israel e a nación xudía e fano a berros. Tampouco é un misterio recoñecer que o prexuízo antisemita vai máis aló, está aínda vixente no mundo e que a política de Israel, polémica como todas as políticas, ambienta reaccións prexuiciosas. Nese cadro, cando a Igrexa católica, tan parsimoniosa sempre, sae a intentar a salvación dos xudeus e de Israel todo, propóndose sacalos do mundo do erro en que viven, é obvio que está reinstalando na picota a ese perseguido pobo e dalgún xeito volvendo condenalo. Por que non se fai o mesmo co
s musulmáns ou connosco os agnósticos liberais, que hoxe poderiamos debater o tema ao amparo das garantías que a nosa filosofía logrou arrincar aos absolutismos? Algúns voceiros eclesiásticos alegan que a pregaria aliviouse de adxectivos acusatorios e que, ademais, non se lerá necesariamente en todas as igrexas, porque ela inscríbese na rehabilitación do vello misal, que non é de emprego obrigatorio. Pero non cabe agradecer á Igrexa que se corrixiu ela mesma, limando vellas aberracións inquisitoriais, do mesmo xeito que non fai á cousa a porcentaxe de templos en que se lea a pregaria. O que preocupa é a pregaria en si mesma, como expresión dun retroceso cívico moi serio. E insistimos na palabra cívica, porque é un tema de cidadanía. A persecución racial, a intolerancia relixiosa, a difamación histórica son males endémicos que aínda debemos combater. Non é razoábel, polo mesmo, que unha Igrexa vaticana que viña evoluíndo cara ao diálogo e a convivencia, dea este paso atrás. Grande ou pequeno non interesa. A cuestión é que a mentalidade que está na raíz desa decisión non se compadece cos esforzos dos últimos Papas e volve sementar unha semente de intolerancia que non deberiamos observar con indiferenza. Tirado do xornal El País (11.03.08)
Comentarios