OS OLLOS DA BESTA

Por Rafael Estefanía

BBC Mundo en español

O 27 de xaneiro de 1945 os soldados soviéticos cruzaron baixo a reixa de Auschwitz coroada pola ignominiosa lenda "Arbeit macht frei" (O traballo faiche libre) e abriron moito máis que a porta aos 8.000 prisioneiros que sobreviviron á máquina de morte nazi.

"Cando estás nesa situación, sobrevivir é o teu único motor; é o mais básico dos instintos (...) aínda choro e avergóñome de non haberme negado a tomar parte naquel horror" Ima Spanjaard, sobreviviente

Tras a liberación do campo de exterminio, situado en Birkenau, Polonia, fíxose evidente a escala do horror e forzouse ao mundo a mirar directamente aos ollos da besta. Un millón de persoas foron asasinadas en Auschwitz. Un dos sobrevivientes, Ima Spanjaard, de 80 anos de idade, lembra cando con 22 anos os seus estudos de frauta no conservatorio de Amsterdam -e a súa vida toda- quedaron truncados ao ser levada ao campo de concentración polos nazis. Ima vive en Haarlem, Holanda, onde Rafael Estefanía, da BBC, recolleu o seu testemuño.

Crecín nunha familia xudía de clase media en Holanda. En 1941 traballei como asistente na clínica dun dentista amigo dos meus pais. O meu pai era médico e xunto coa miña nai foi arrestado en 1942 e levado polos alemáns a diferentes campos de concentración. O meu irmán pequeno foi trasladado a Auschwitz e asasinado pouco despois. Aínda hoxe non podo falar del. Estaba soa en Holanda e un coñecido da familia ofreceume axudar a escapar a Suíza. No camiño tiñamos que parar en Bruxelas para recoller os pasaportes falsos. Axiña que como entramos na cidade conduciume directamente ao cuartel da Gestapo. Fun enviada primeiro ao campo de Mechelen, en Bélxica. Máis tarde fun trasladada a Auschwitz, onde permanecín os tres anos seguintes. estar en Mechelen preparoume para o que me agardaba en Auschwitz, onde todo era peor. Hai algo de alí que nunca esquecerei; esa sopa case fría e grasienta de cor marrón que comiamos cada día. Pola noite dábannos un anaco de pan que xusto alcanzaba para catro rebandas finas. Comiamos dous e gardabamos as outras dúas para almorzar. O fame que pasamos era insoportable.

"Moitos dos experimentos feitos en mulleres eran experimentos de esterilización. Utilizaban novas virxes que eran levadas á sala de raios X, onde se lles aplicaba radiación nos ovarios".

Ao ter experiencia traballando como asistente de dentista empregáronme como enfermeira. Outras mulleres non foron tan afortunadas e o seu destino foi servir como animais para experimentos. Recordo que un día un doutor escolleu, unha a unha, a corenta mulleres do meu barracón que foron levadas a Heidelberg; alí asasinóuselles cunha inxección no corazón, e unha vez mortas puxéronas en formol para que os estudantes de medicina puidesen practicar cos seus cadáveres. Todo o mundo traballaba sen descanso en Auschwitz; todos menos aqueles destinados para a experimentación. Había no campo un polaco que se encargaba de tatuarnos no brazo un número; o meu aínda visible é o 42646 e xunto a el unha estrela de David. O tipo era un inútil escribindo e a miúdo tachaba o escrito e empezaba de novo; así que moita xente tiña estes garabatos nos brazos e cando chegou a miña quenda díxenlle: "Pon atención e faino ben" e empecei a rirme de min mesma, porque naquel momento deime conta do estúpido da miña vaidade se á fin e ao cabo ía morrer na cámara de gas.

"Máis de 80 mulleres pasaron polo quirófano; as recordo ben porque eu administreilles a anestesia. Aínda hoxe pregúntome como puiden facelo; eu era igual que elas".

Moitos dos experimentos feitos en mulleres eran experimentos de esterilización. Utilizaban novas virxes que eran levadas á sala de raios X, onde se lles aplicaba radiación nos ovarios. A exposición aos raios x non debe ser de máis duns segundos pero a elas mantíñanas alí durante varios minutos. As queimaduras eran horribles. Despois operábaas un prisioneiro polaco que era xinecólogo. Moitas morrían no proceso pois se utilizaba o mesmo instrumental sen esterilizar para todas. As que sobrevivían eran inxectadas cun líquido branco. Logo de dous meses volvíanse a facer raios X para comprobar que os ovarios foran totalmente destruídos. Todo o que tiñamos para atender a esas pobres mulleres era auga e papel hixiénico. Outras veces aplicaban iodo repetidamente no pescozo do útero dalgunhas mulleres provocando cancro na zona. Unha vez desenvolvido o cancro, realizaban operacións de extirpación da matriz, o pescozo do útero e o útero. O doutor que realizaba as operacións traballa nun instituto de investigación contra o cancro en Berlín.

"Máis de 80 mulleres pasaron polo quirófano; as recordo ben porque eu administreilles a anestesia. Aínda hoxe pregúntome como puiden facelo; eu era igual que elas".

Cando estás nesa situación, sobrevivir é o teu único motor; é o mais básico dos instintos. Negarme tería supusto a miña condena de morte. A pesar diso aínda choro e avergóñome de non haberme negado a tomar parte naquel horror. Hoxe estiven traballando no xardín da miña casa. Cando logo de moitos anos non podía comer nin durmir, cultivar flores foi como unha terapia. Finalmente cando os estadounidenses liberáronnos, logo de ser trasladados de Auschwitz polos alemáns, a uns os levaron a un pobo preto de Leipzig. Os meus pés estaban desfeitos polo frío e non podía andar por min mesma. Recordo a miña primeira comida: dous ovos duros. Apenas podía comer nada entón. Máis tarde, comer foi o único que facía; non distinguía os sabores pero non importaba, comía sen parar. Nunca esquecerei a sensación das sabas no meu corpo; era coma se nunca durmise en sabas antes. Recordo tamén os xardíns das casas do pobo, ben coidados e cheos de rosas bellísimas. Hoxe estiven traballando no xardín da miña casa. Cando logo de moitos anos non podía comer nin durmir, cultivar flores foi como unha terapia. Dentro de pouco, esas rosas que ves aí abriranse e o meu xardín iluminarase con elas