Por Mario Wainstein
De todos os temas que se barallaron con vistas á Conferencia de Annapolis, que sen dúbida sufriron unha gran depreciación desde o seu primeiro anuncio e ate agora, un dos máis importantes, cando non o máis importante de todos, é o de esixir á delegación palestina que recoñeza a Israel como Estado xudeu e que así conste en calquera acordo que se obteña, referendado este por todas as instancias palestinas pertinentes, se é posible tamén por un plebiscito. Eu sei que hai quen me tratará de inxenuo. Nunha conferencia na cal hai intentos de tratar os temas centrais do conflito, tales como fronteiras, o status final de Xerusalén, a solución definitiva ao problema dos refuxiados, que importancia pode chegar a ter un tema teórico, ou ideolóxico, como unha sinxela declaración na cal recoñécese a existencia lexítima de Israel como Estado xudeu? Eu, pola miña banda, estou convencido de que os inxenuos son os que cren que os outros son temas "actuais", "prácticos" e "importantes". En realidade, son temas dos cales non obter conclusións nin acordos de ningunha índole e non xo máis que un xeito elegante de perder o tempo. Os temas ideolóxicos, en cambio, para un conflito que é antes que ningunha outra cousa precisamente ideolóxico, son de importancia capital. Israel é un Estado que naceu da ideoloxía, e hoxe enfrontámonos a un terrorismo de inspiración relixiosa, é dicir, ideolóxica, que impulsa a xente a matarse para matar. Os propios palestinos non ven na esixencia israelí un detalle de formas e procedementos. Pola contra, Saeb Erekat xa declarou que a esixencia é inadmisible. El entende perfectamente de que se trata, polo visto moito mellor que a gran maioría dos israelís que lle restan importancia. O argumento de que a OLP xa recoñeceu a existencia de Israel polo mesmo feito de asinar un acordo conxunto e de estar disposta a recoñecer as fronteiras, é falaz. É verdade que a OLP recoñeceu a existencia de Israel. Pero iso en por si non ten maior importancia que recoñecer a existencia da táboa de logaritmos. A pregunta é que é Israel. Se Israel é o Estado xudeu e os palestinos recoñéceno como tal, estarían aceptando con 60 anos de atraso a decisión de partición do 29 de novembro de 1947. Dous Estados para dous pobos, o xudeu e o árabe palestino. O primeiro xa existe e é recoñecido e agora procédese a crear o segundo. Se esa é a realidade recoñecida, quedará por discutir un asunto de fronteiras, de pagos e indemnizacións, pero deixa de ter validez o retorno dos refuxiados palestinos. Se a solución aco
rdada é un Estado palestino e outro xudeu, carece de sentido esixir o ingreso de xudeus, como cidadáns, ao palestino -e de alí a esixencia palestina de evacuar os asentamentos nos territorios que pasen a ser parte do seu Estado- ou de palestinos ao xudeu. De maneira que os colonos xudeus serán evacuados e indemnizados de acordo ao que a Knésset estipule, e os refuxiados palestinos igual, só que a indemnización non será pagada polos propios palestinos. A negativa palestina a recoñecer a Israel como lexítimo Estado xudeu é o quid de toda a cuestión e o que diferencia ao conflito cos palestinos do conflito co resto dos países árabes. A paz con Exipto, para mencionar un exemplo claro e famoso, consistiu no mutuo recoñecemento de ambos Estados como tales, o trazado da fronteira acordada por ambos, o intercambio de embaixadores e o respecto das respectivas soberanías. Alí alcanzaba co recoñecemento do Estado de Israel, a secas, que ten fronteira común con Exipto. Non fai falta máis. O mesmo poderá suceder cando se asine unha paz con Siria e o Líbano, e así foi tamén con Xordania. Cos palestinos é completamente diferente porque a diferenza dos anteriores con eles disputámonos un mesmo territorio e cada unha das partes reivindícao como propio. Israel sostén que Eretz Israel é a súa patria histórica de seu, en tanto que os palestinos reclaman a Palestina para si mesmos. Os xudeus queren asentarse en Hebrón e algúns alegan que lles asiste o dereito por
que alí vivían xudeus ate que foron masacrados en 1929. Os palestinos queren vivir nas súas casas de Iafo ou de Lod ou da súa aldea na Galilea, da cal portan aínda a chave. Ao non recoñecer a Israel como Estado xudeu, os palestinos aspiran a que haxa dous Estados: un árabe palestino e outro, Israel, dos cidadáns que o habitan. De maneira que mentres o pobo xudeu en Israel renuncia ao que considera o seu territorio patrio para edificar sobre esa renuncia un acordo de paz, o pobo palestino en todos lados segue considerando ao territorio israelí como irredento. Dese xeito estariamos calcando a conduta que levou ao fracaso á negociación de Oslo, onde unha parte, Israel, busca un acordo, en tanto que a outra, os palestinos, busca xustiza. O conflito cos palestinos deriva precisamente de que é un choque entre dúas xustizas, e a xustiza non se pode negociar, é inflexible. A xustiza é cega e non coñece compromisos nin renuncias. Coa xustiza vaise a guerras xustas, pero non a acordos dolorosos. Eu son dos que cren que se hai disposición a un acordo honesto, equitativo, e non sede de xustiza ou de vinganza, ese acordo é posible aínda que sexa arduo e teña no camiño innumerables inimigos. Se a discusión entre nós pasase a ser onde debe estar a liña de fronteira, como foi con Exipto ate a arbitraxe internacional; se o que teremos en discusión é como dividir as soberanías e mandatos en Xerusalén de maneira que cada un teña o que necesita, como no seu momento sucedeu tamén co Vaticano; se a disputa haberá de ser o monto das indemnizacións que lle corresponden aos refuxiados cuxas propiedades quedaron en territorio israelí, non teño dúbida que arribaremos a un acordo. Pero non é esa a situación. A realidade é que non hai unha dirección palestina disposta ou capaz de asumir a gran renuncia histórica non a un pedazo de territorio senón ao reclamo territorial, non a unha franxa que se pode ver e palpar senón á idea desa franxa, que polo visto ten nesta rexión moita máis importancia que a franxa en si mesma. Ademais, todos saben que é o que ten Israel para ofrecer como renuncia nunha negociación de paz: son territorios, evacuacións de colonos, liberación de presos palestinos. Todas cousas moi concretas e materiais. A cambio diso os palestinos están chamados a facer concesións ideolóxicas, palabras e promesas: o recoñecemento do Estado xudeu como lexítimo é unha delas, xunto coa declaración do fin do conflito. Hai quen cren que non hai simetría, e que as concesións palestinas, comparadas coas israelís, son moi pouca cousa. Eu non creo que sexa así. Pero seguramente non penso o contrario: é unha desfachatez de parte palestina esixir que Israel se retire dos territorios e non aceptar recoñecelo como Estado xudeu.
rdada é un Estado palestino e outro xudeu, carece de sentido esixir o ingreso de xudeus, como cidadáns, ao palestino -e de alí a esixencia palestina de evacuar os asentamentos nos territorios que pasen a ser parte do seu Estado- ou de palestinos ao xudeu. De maneira que os colonos xudeus serán evacuados e indemnizados de acordo ao que a Knésset estipule, e os refuxiados palestinos igual, só que a indemnización non será pagada polos propios palestinos. A negativa palestina a recoñecer a Israel como lexítimo Estado xudeu é o quid de toda a cuestión e o que diferencia ao conflito cos palestinos do conflito co resto dos países árabes. A paz con Exipto, para mencionar un exemplo claro e famoso, consistiu no mutuo recoñecemento de ambos Estados como tales, o trazado da fronteira acordada por ambos, o intercambio de embaixadores e o respecto das respectivas soberanías. Alí alcanzaba co recoñecemento do Estado de Israel, a secas, que ten fronteira común con Exipto. Non fai falta máis. O mesmo poderá suceder cando se asine unha paz con Siria e o Líbano, e así foi tamén con Xordania. Cos palestinos é completamente diferente porque a diferenza dos anteriores con eles disputámonos un mesmo territorio e cada unha das partes reivindícao como propio. Israel sostén que Eretz Israel é a súa patria histórica de seu, en tanto que os palestinos reclaman a Palestina para si mesmos. Os xudeus queren asentarse en Hebrón e algúns alegan que lles asiste o dereito por
que alí vivían xudeus ate que foron masacrados en 1929. Os palestinos queren vivir nas súas casas de Iafo ou de Lod ou da súa aldea na Galilea, da cal portan aínda a chave. Ao non recoñecer a Israel como Estado xudeu, os palestinos aspiran a que haxa dous Estados: un árabe palestino e outro, Israel, dos cidadáns que o habitan. De maneira que mentres o pobo xudeu en Israel renuncia ao que considera o seu territorio patrio para edificar sobre esa renuncia un acordo de paz, o pobo palestino en todos lados segue considerando ao territorio israelí como irredento. Dese xeito estariamos calcando a conduta que levou ao fracaso á negociación de Oslo, onde unha parte, Israel, busca un acordo, en tanto que a outra, os palestinos, busca xustiza. O conflito cos palestinos deriva precisamente de que é un choque entre dúas xustizas, e a xustiza non se pode negociar, é inflexible. A xustiza é cega e non coñece compromisos nin renuncias. Coa xustiza vaise a guerras xustas, pero non a acordos dolorosos. Eu son dos que cren que se hai disposición a un acordo honesto, equitativo, e non sede de xustiza ou de vinganza, ese acordo é posible aínda que sexa arduo e teña no camiño innumerables inimigos. Se a discusión entre nós pasase a ser onde debe estar a liña de fronteira, como foi con Exipto ate a arbitraxe internacional; se o que teremos en discusión é como dividir as soberanías e mandatos en Xerusalén de maneira que cada un teña o que necesita, como no seu momento sucedeu tamén co Vaticano; se a disputa haberá de ser o monto das indemnizacións que lle corresponden aos refuxiados cuxas propiedades quedaron en territorio israelí, non teño dúbida que arribaremos a un acordo. Pero non é esa a situación. A realidade é que non hai unha dirección palestina disposta ou capaz de asumir a gran renuncia histórica non a un pedazo de territorio senón ao reclamo territorial, non a unha franxa que se pode ver e palpar senón á idea desa franxa, que polo visto ten nesta rexión moita máis importancia que a franxa en si mesma. Ademais, todos saben que é o que ten Israel para ofrecer como renuncia nunha negociación de paz: son territorios, evacuacións de colonos, liberación de presos palestinos. Todas cousas moi concretas e materiais. A cambio diso os palestinos están chamados a facer concesións ideolóxicas, palabras e promesas: o recoñecemento do Estado xudeu como lexítimo é unha delas, xunto coa declaración do fin do conflito. Hai quen cren que non hai simetría, e que as concesións palestinas, comparadas coas israelís, son moi pouca cousa. Eu non creo que sexa así. Pero seguramente non penso o contrario: é unha desfachatez de parte palestina esixir que Israel se retire dos territorios e non aceptar recoñecelo como Estado xudeu.
Comentarios