Por Rubén Ferreiro, profesor de Relacións Internacionais da Universidade Complutense. (El Periodico de Catalunya, 15/11/07)
Xa desde hai un tempo, Oriente Próximo afronta a incógnita, para uns, e a ameaza, para outros, do programa nuclear de Irán. Desexan realmente os iranianos un programa nuclear con usos civís e pacíficos? Ou, pola contra, trátase de conseguir armas nucleares para conquistar o status de potencia rexional e disuadir a outros actores da sociedade internacional de usar a forza contra eles? A resposta é esencial para o ordenamento xeoestratégico presente e futuro dunha zona sometida a fortes tensións, e de cuxa estabilidade dependen en boa parte a seguridade política e económica de Occidente e Asia. Con respecto á primeira opción, temos os argumentos do presidente de Irán, Mahmud Ahmadineyad, que pide á comunidade internacional que respecte o dereito do seu país a gobernarse a si mesmo e, polo tanto, a dispor de enerxía nuclear para uso non militar de acordo co artigo cuarto do Tratado de Non Proliferación (TNP). Referente á segunda opción, podemos fixarnos en catro actitudes actuais do réxime iraniano: Primeira, a progresiva involución do Goberno de Irán cara ao autoritarismo e o fundamentalismo teocráticos. Segunda, a negativa a someterse a inspeccións por parte da Organización Internacional da Enerxía Atómica (OIEA), o que viola o artigo terceiro do TNP. Terceira, a espiral de violencia dialéctica contra Israel e os seus aliados occidentais, que inclúe a moi seria ameaza (varias veces proferida) de aniquilar ao Estado hebreo, mesturada con delirios inaceptables, por exemplo 
negar o Holocausto ou propor o traslado do Estado xudeu a Alaska ou Canadá. E cuarta, a recente dimisión do principal negociador do programa nuclear, Alí Lariyani, que defendía o programa nuclear, pero, ao mesmo tempo, era partidario de facer certas concesións relativas ao control internacional e ao calendario de desenvolvemento do mesmo. As probas parecen acumularse contra Irán, que soporta xa dúas roldas de sancións da ONU. Actos como o de negarse á inspección da OIEA reforzan as percepcións e argumentos de Estados Unidos, Israel, Gran Bretaña e Francia sobre o perigoso do programa nuclear iraniano e o uso da forza, se é necesario, para terminar coa ameaza. POLA SÚA BANDA, Irán conta con escasos apoios. Por unha banda, o apoio de Rusia, que no seu intento de volver ser potencia global ha de formular unha axenda de política exterior diferente da do resto de actores internacionais importantes. Pero Rusia xa non é o que era e non dispón das capacidades necesarias para defender as súas grandes aspiracións globais. E, doutra banda, tamén recibe o apoio da Venezuela de Hugo Chávez, a Bolivia de Evo Morais e a Cuba de Fidel Castro, todos eles actores de reducido peso, movidos polos seus sentimentos antinorteamericanos. A maior parte da comunidade internacional emitiu xa un veredicto: non se fía de Irán e percibe que Oriente Próximo non pode permitirse a inestabilidade e a carreira de armamentos que a culminación do programa nuclear de Irán suporía nesa zona do mundo. Neste sentido, razón non lle falta, pois os países sunnitas da rexión non ían quedar de brazos cruzados se o único país maioritariamente xiíta logra armas nucleares. Ademais, un Irán nuclear, ao sentirse (case) a salvo de represalias, levaría a cabo unha agresiva política contra aqueles que puidesen disputarlle a primacía rexional e apoiaría sen o menor disimulo aos xiítas de Iraq e a Hizbulá no Líbano, complicando aínda máis a endiablada situación de ambos os países e, polo ta
nto, toda da rexión. Todo isto traería como consecuencia a presenza ad aeternum de EEUU na zona en apoio permanente dos seus aliados árabes, e un máis que probable conflito con Israel. PARA EVITAR todo iso, na súa decidida posición contra as pretensións de Teherán, Estados Unidos e Gran Bretaña contan co apoio, por razóns obvias, de Israel e Turquía. O primeiro defende a súa supervivencia física e xa avisou de que baixo ningún concepto permitirá un Irán nuclear, e que, se é necesario, emprenderá accións militares unilaterais, similares ás consumadas nos anos 80 contra Iraq e, como hai pouco, contra Siria (destruíndo un posible embrión de instalación nuclear). Turquía, pola súa banda, podería sumarse, non tanto en defensa dos intereses de Occidente, senón dos seus propios, xa que ve en Irán un posible rival para a hexemonía rexional. E destaca, por encima de todo, a postura oficial de Francia, que por boca do seu ministro de Asuntos Exteriores, Bernard Kouchner, en setembro pasado, manifestou "que habería que prepararse para o peor" se as negociacións co réxime iraniano fracasasen. En todo este proceso, a UE volve desempeñar un papel de convidado de pedra, limitándose a manter infrutuosas reunións cos iranianos sen conseguir contrapartidas relevantes, pero que permiten a Teherán gañar tempo para conseguir os seus obxectivos. Canto máis cerca estea Irán de alcanzalos, máis se aproxima cara a nós o espectro da guerra.
negar o Holocausto ou propor o traslado do Estado xudeu a Alaska ou Canadá. E cuarta, a recente dimisión do principal negociador do programa nuclear, Alí Lariyani, que defendía o programa nuclear, pero, ao mesmo tempo, era partidario de facer certas concesións relativas ao control internacional e ao calendario de desenvolvemento do mesmo. As probas parecen acumularse contra Irán, que soporta xa dúas roldas de sancións da ONU. Actos como o de negarse á inspección da OIEA reforzan as percepcións e argumentos de Estados Unidos, Israel, Gran Bretaña e Francia sobre o perigoso do programa nuclear iraniano e o uso da forza, se é necesario, para terminar coa ameaza. POLA SÚA BANDA, Irán conta con escasos apoios. Por unha banda, o apoio de Rusia, que no seu intento de volver ser potencia global ha de formular unha axenda de política exterior diferente da do resto de actores internacionais importantes. Pero Rusia xa non é o que era e non dispón das capacidades necesarias para defender as súas grandes aspiracións globais. E, doutra banda, tamén recibe o apoio da Venezuela de Hugo Chávez, a Bolivia de Evo Morais e a Cuba de Fidel Castro, todos eles actores de reducido peso, movidos polos seus sentimentos antinorteamericanos. A maior parte da comunidade internacional emitiu xa un veredicto: non se fía de Irán e percibe que Oriente Próximo non pode permitirse a inestabilidade e a carreira de armamentos que a culminación do programa nuclear de Irán suporía nesa zona do mundo. Neste sentido, razón non lle falta, pois os países sunnitas da rexión non ían quedar de brazos cruzados se o único país maioritariamente xiíta logra armas nucleares. Ademais, un Irán nuclear, ao sentirse (case) a salvo de represalias, levaría a cabo unha agresiva política contra aqueles que puidesen disputarlle a primacía rexional e apoiaría sen o menor disimulo aos xiítas de Iraq e a Hizbulá no Líbano, complicando aínda máis a endiablada situación de ambos os países e, polo ta
nto, toda da rexión. Todo isto traería como consecuencia a presenza ad aeternum de EEUU na zona en apoio permanente dos seus aliados árabes, e un máis que probable conflito con Israel. PARA EVITAR todo iso, na súa decidida posición contra as pretensións de Teherán, Estados Unidos e Gran Bretaña contan co apoio, por razóns obvias, de Israel e Turquía. O primeiro defende a súa supervivencia física e xa avisou de que baixo ningún concepto permitirá un Irán nuclear, e que, se é necesario, emprenderá accións militares unilaterais, similares ás consumadas nos anos 80 contra Iraq e, como hai pouco, contra Siria (destruíndo un posible embrión de instalación nuclear). Turquía, pola súa banda, podería sumarse, non tanto en defensa dos intereses de Occidente, senón dos seus propios, xa que ve en Irán un posible rival para a hexemonía rexional. E destaca, por encima de todo, a postura oficial de Francia, que por boca do seu ministro de Asuntos Exteriores, Bernard Kouchner, en setembro pasado, manifestou "que habería que prepararse para o peor" se as negociacións co réxime iraniano fracasasen. En todo este proceso, a UE volve desempeñar un papel de convidado de pedra, limitándose a manter infrutuosas reunións cos iranianos sen conseguir contrapartidas relevantes, pero que permiten a Teherán gañar tempo para conseguir os seus obxectivos. Canto máis cerca estea Irán de alcanzalos, máis se aproxima cara a nós o espectro da guerra.
Comentarios