Nas presentes roldas diplomáticas é máis que evidente que os interlocutores de ambas partes enfrontan posicións internas inestábeis. A coalición que goberna Israel colapsou e os niveis de aprobación do gabinete mídense nos seus puntos máis baixos. A eliminación dos asentamentos de Cisxordania constituiría unha experiencia traumática para Israel; tanto máis, canto que as concesións israelís -retirada dos asentamentos- "son concretas, inmediatas e permanentes", mentres que as concesións árabes -recoñecemento de Israel e normalización das relacións- "son abstractas e revocables". Os interlocutores enfrontan posicións internas dificiles.
Por George Chaya
Condoleeza Rice expresou claramente como espera a administración Bush que se desenvolva o actual proceso de paz palestino-israelí. O presidente palestino, Mahmud Abbas, e o primeiro ministro israelí, Ehud Olmert, levarán a cabo encontros preparatorios para definir os elementos máis importantes dun futuro acordo. Finalmente o Dossier preliminar será presentado ante unha conferencia internacional que se reunirá en Annapolis, Maryland, a finais de novembro. Aínda que é mais que evidente que tanto palestinos como israelies teñen en claro as súas propias posicións, pero non así o resultado final do Cumio. Así, as partes traballan e entenden que a particularidade de Annapolis "é que o resultado estará acordado de antemán". O que continúa no terreo do incerto e impredicible, é que aos acordos aos que se poida arribar poidan ser definitivamente implementados dado que o devir da historia móstranos que as partes esgrimiron argumentos posteriores a calquera acordo que deron ao traste coas aproximacións logradas. A xefa da diplomacia israelí, Tzipi Livni, ratificou hai uns días en Xerusalén ao seu colega estadounidense, Condolezza Rice, que a seguridade de Israel está por diante de calquera esixencia, aínda a da creación dun Estado Palestino. A ministra israelí de Relacións Exteriores ten moi clara a distinción entre os dirixentes palestinos "pragmáticos" e o movemento islamista de Hamas. Para Livni a dirección pragmática palestina debe entender que a posta en marcha de futuros acordos só terá lugar en concordancia ás fases da "Folla de Ruta", aínda que o escollo maior, é que este plan de paz internacional actualmente tópase en punto morto. Isto significa que o primeiro é a seguridade de Israel e despois a creación dun Estado palestino. Estas declaracións da Xefe da diplomacia israelí indican que o seu goberno non quere un novo Estado terrorista na rexión. Posto que iso non está dentro dos intereses de Israel, nin da dirección palestina moderada. Ate aquí non hai elementos negativos que poidan ser apreciados polos países árabes moderados. Pero Livni insistiu nunha Jerusalém indivisa como capital e non se pronunciou aínda respecto de permitir un retorno dos refuxiados palestinos. O lado árabe igualou as negativas israelís negándose a recoñecer a Israel sobre ningunha fronteira; insistindo logo nas fronteiras de 1967 que nunca foron recoñecidas cando existían e esixindo un dereito irrestricto dos refuxiados a volver a Palestina coa consecuente derivación demográfica que supón o superar á poboación xudía do Estado de Israel. É evidente que o proceso previo está sendo impulsado a partir do suposto de que as partes poden ser levadas a aceptar a finais de novembro -ou que xa aceptaron tácitamente- o chamado Plan Taba do ano 2000, recordemos que Taba foi desenvolvido logo da errada reunión de Camp David por "representantes e negociadores tecnicamente non oficiais" e establecía entre outras cousas:
Un retiro israelí concreto ate as fronteiras de 1967, retendo só os asentamentos ao redor de Jerusalém pero achicando "o corredor" entre Haifa e Tel Aviv. O Estado palestino a crearse veríase compensado cunha parte de territorio israelí equivalente -posiblemente- ao subpoboado Neguev. O goberno israelí estaría disposto a ceder os barrios árabes de Jerusalém como capital dun Estado palestino.
A visión do Goberno Olmert
Se a situación é levada realmente ate o Plan Taba, reflectiría un cambio moi significativo nas posicións de ambas as partes. É probable que o goberno de Olmert este vendo na Intifada e o avance global do islamismo radical que o seu Estado atópase baixo a ameaza concreta de varios perigos, a saber:
Primeiro: Un escenario de posibles e concretas vulnerabilidades crecentes, onde a principal ameaza non será unha guerra convencional como as do pasado. Senón que este novo perigo seran os ataques de grupos terroristas sen unha xeografía definida operando desde células pequenas, mimetizadas e móbiles.
Segundo: O insoluble problema demográfico, xa que a alternativa a unha solución de dous Estados podería ser "un só Estado" onde a poboación xudía pase a ser minoría.
Terceiro: A presión concreta e a ameaza existencial do Estado de Israel ante a proliferación nuclear rexional, especialmente por parte de Irán.
Cuarto: Un escenario internacional no que Israel se tope cada vez máis illado debido á crecente posición anti-israelí en Europa occidental e en grupos políticos pequenos pero de constante presenza nos EE.UU. que levan tempo manifestándose contra Israel sostendo que a súa presunta intransixencia é a causa da hostilidade árabe cara a Occidente.
Ao mesmo tempo, o medo emerxente a Irán xerou un reordenamiento das prioridades no mundo árabe. Para os estados sunnitas moderados, a principal preocupación pasou a ser o perigo dun Irán dominante e nuclear. A confluencia de factores e inquietudes estadounidenses, árabes, israelís e europeas alenta a expectativa de que un acordo entre Israel e os seus veciños árabes poida aliviar, ou ate resolver, os seus temores comúns.
Ate onde a diplomacia poderá cumprir con estas expectativas
Seguramente isto apreciásese cando chegue o momento da implementación, é posible que alí se presenten unha serie de cuestións de natureza técnica, pero indefectiblemente dilatorias. Cales serán as consecuencias dun impasse neste escenario? Nas presentes roldas diplomáticas é máis que evidente que os interlocutores de ambas as partes enfrontan posicións internas inestables. A coalición que goberna Israel colapsou e os niveis de aprobación do gabinete mídense nos seus puntos máis baixos. A eliminación dos asentamentos de Cisxordania constituiría unha experiencia traumática para Israel; tanto máis, canto que as concesións israelís -retirada dos asentamentos- "son concretas, inmediatas e permanentes", mentres que as concesións árabes -recoñecemento de Israel e normalización das relacións- "son abstractas e revocables". O que se é claro de cara ao futuro, é que o proceso de paz fusionarase cos conflitos xenéricos de Oriente Medio. A conferencia de Annapolis definitivamente non será o fin dun proceso; se non que debería ser o punto de partida dunha nova etapa potencialmente esperanzadora que se debe continuar en futuras administracións. E non debería guiarse pola axenda ou o calendario político estadounidense. Se se lles pide aos países árabes amigos dos EE.UU. e a Israel que soporten máis do que son capaces de resistir córrese o risco de tensar a situación que inexorablemente acabaría nun estalido de maior magnitude e gravidade. Calquera acción preliminar que presione e acose a capacidade política das partes impedirá o progreso definitivo e non faría máis que estimular aos radicais para desestabilizar con iso á rexión enteira. O liderado estadounidense sobre a base de parámetros realistas con Israel e os países Árabes moderados constitúe un requisito previo ineludible para o éxito en Anápolis. De non ser así, é un chamado ao impasse e ao illamento estadounidense. A firmeza das forzas de moderación depende da posición de EE.UU. na rexión e non só con respecto a Palestina. Como en Iraq, tampouco en Palestina a influencia estadounidense verase favorecida por unha imaxe de retirada. Todos os pobos da rexión, amigos ou inimigos, estarán xulgando a suma total dos obxectivos de EE.UU. e desde logo o seu esforzo real, concreto e xenuíno para alcanzalos.
Comentarios