Por Amos Oz
Antisemitismo: fundamentalmente é unha enfermidade mental. Ninguén está inmune, nin a esquerda nin a dereita. E é un problema de Europa, aínda que non só. O antisemitismo é moi parecido á misoxinia, á cólera cara ás mulleres. Ás veces os homes odian ás mulleres porque son demasiado intelixentes, ás veces porque son demasiado estúpidas. Ás veces porque son demasiado independentes, outras porque non o son. Ás veces ódianas por ser demasiado atractivas e outras por non selo en absoluto.
Consigna: o que tes que facer é non ser proisraelí ou propalestino, senón propaz.
Cruzada: non se trata do islam contra o resto do mundo, non é unha guerra de civilizacións. Trátase da ascensión do fanatismo en todo o mundo. Un ten que facer dúas cousas. A primeira, intentar crear esperanza, porque onde existe a esperanza, o fanatismo, aínda que se instalou, estará freado desde dentro. Non podes derrotalo, pero está freado dalgún xeito. Segunda: sempre recordar que non podes loitar contra o fanatismo con fanatismo. Non podes derrotar á yihad cunha cruzada, porque a cruzada é exactamente o mesmo que a yihad. Simplemente hai que mirar o dicionario: a cruzada é o termo cristián co que se designa á yihad.
Deus: o meu avó dicía: «Deus ódianos; é un inimigo. Deus é antisemita». Podo entender esas palabras porque el viviu todos os horrores do século XX, pero polo que eu sei, Deus non ten nada que ver coa relixión. Deus é irrelixioso. Non creo que Deus estea interesado na relixión. En canto a se existe ou non, non o sei.
Europa: eu dixen en moitas ocasións que, antes da Segunda Guerra Mundial, os únicos europeos eran os xudeus. Había patriotas romaneses, noruegueses, españois..., pero os únicos europeos de verdade eran os xudeus.
Fanatismo: o fanatismo é máis vello que o islam, que o cristianismo, que o xudaísmo. Máis vello que calquera estado, goberno ou sistema político. Máis vello que calquera ideoloxía ou credo do mundo. O fanatismo é un compoñente sempre presente na natureza humana, un xene do mal. A xente que voou clínicas onde se practicaba o aborto en Estados Unidos, os que queiman sinagogas e mesquitas en Alemaña, só se diferencian de Bin Laden na magnitude pero non na natureza dos seus crimes. Desde logo, o 11 de setembro produciu tristeza, ira, incredulidade, sorpresa, melancolía, desorientación e, si, respostas racistas –antiárabes e antimusulmanas- por todas partes. Quen pensaría que ao século XX seguiríalle de inmediato o século XI?».
Historia e identidade: non sempre escribo sobre historia e identidade. Se me pide unha palabra, direi que escribo sobre familias. Se me pide dúas, direi que escribo sobre familias infelices.
Hebreo: moita da historia do hebreo moderno ocorreu ante os meus ollos. participei nela. E estou moi orgulloso do resultado. Encántame traballar con esta marabillosa lingua.
Xustiza: trátase dunha loita entre os que pensan que a xustiza, enténdase o que se entenda por devandita palabra, é máis importante que a vida, e aqueles que, coma nós, pensamos que a vida ten prioridade sobre moitos outros valores, convicións ou credos.
Provincia: crecín pensando que no noso barrio o sol sempre sae despois de todas as outras partes do mundo: primeiro, sae en Europa ou en América; logo dalgunhas horas, en Tel Aviv, nos kibbutzim, e máis tarde en Rehavia, en Talpiot, é dicir, no resto dos barrios de Xerusalén. Só ao final, ás veces, só ás veces, algúns raios pequenos van caer sobre o noso barrio, cando xa todo o mundo foise cara a outra parte... Aí é onde nacín. Ese sentido de provincianismo e irrelevancia fixo de min un mozo con tendencia á fantasía e aos soños.
Lingua: a pesar de falar numerosas linguas, os meus pais tiñan medo de que aprendese linguas europeas. Por que? Pois porque só sabendo unha delas, só unha, quedaría inmediatamente seducido. Iríame a Europa e mataríanme. Non estaría a salvo. Para min, polo tanto, o kibbutz representaba o máis oposto a Xerusalén: un lugar onde o sol sae todo o tempo. Un lugar onde a xente non é complicada e a vida é simple: traballas en lugar de falar tanto, dormes, todas as mozas bonitas están alí. Era o paraíso da simplicidade.
Literatura: é a mellor axencia de viaxes. Se comprase un billete para unha viaxe de catro semanas a Colombia, poñamos por caso, vería os seus monumentos, os seus museos, a paisaxe. Pero se lese a García Márquez, visitaría tamén as súas habitacións, meteríame dentro delas. Moito mellor que calquera tour organizado. A literatura introdúceche na vida privada das cousas, nos seus segredos, e entón é moito máis difícil odiar. Para min, por exemplo, a tradución máis importante dos meus libros é a tradución ao árabe. Os lectores do mundo árabe que lean a miña historia non teñen que sentir rexeitamento nin tampouco ten por que gustarlles, pero si teñen que saber como e por que ou cales foron as razóns.
Comentarios