Por Shlomo Ben Ami
Unha paz árabe-israelí require unha formulación ampla, porque os problemas que se ventilan están entrelazados. Non só cuestións decisivas, como, por exemplo, a de Xerusalén e a dos refuxiados palestinos, resultan insolubles sen un consenso panárabe, senón que, ademais, calquera país que quede fóra do proceso de paz está condenado a persistir no seu papel de potencia revolucionaria encamiñada á desestabilización rexional. Certo é que aos gobernos israelís nunca lles gustou a idea de negociar a paz simultaneamente con todos os inimigos, aínda que só fose porque os custos políticos das concesións necesarias serían insoportables. Así, pois, a estratexia israelí encamiñada ao establecemento da paz oscila entre dúas concepcións: mentres que a esquerda israelí concede prioridade ao problema palestino, a dereita israelí prefire perseguir un acordo coas grandes potencias árabes. As actuais conversacións de paz palestino-israelís e o veto de Estados Unidos ás negociacións con Siria indican que volvemos ao criterio de "primeiro Palestina", pero as perspectivas de éxito son extremadamente escasas. Como Estados Unidos seguen sen lanzarse a un nivel de mediación comprometida semellante ao de Clinton, as partes parecen incapaces de reunir os requisitos mínimos recíprocos para un acordo. O seu fracaso tería consecuencias funestas para toda a rexión. O eixo Siria-Irán-Hamas-Hezbollah resultaría envalentonado no seu desafío á dirección americana na rexión e, co presidente palestino Mahmoud Abbas humillado e derrotado, a hipótese dunha terceira intifada resultaría probable. Así, pois, reviste importancia decisiva sacar a Siria, aliada do Irán e patrocinadora duns aproveitados como Hamas e Hezbollah, da ecuación da guerra, pero para iso é necesario que Israel e Estados Unidos muden de rumbo. Siria ten o maior interese en ser invitada a un acordo con Israel encabezado por EUA. A falta de resposta dos Estados árabes ante a recente e misteriosa incursión aérea israelí no seu territorio reflexa o seu illamento dentro do mundo árabe, que resulta extraordinariamente incómodo para os sirios. O réxime baasista de Damasco está marcado por dúas importantes experiencias formativas: a perda por Hafez el Asad dos Altos do Golán ante Israel e a perda do Líbano por parte do seu fillo Bashar. Así, pois, recobr
ar o Golán, conseguir o recoñecemento dos intereses especiais de Siria no Líbano e reconciliarse con Estados Unidos son obxectivos de importancia decisiva para o réxime e a forma mellor como pode Bashar el Asad impulsar a súa lexitimidade no seu país. Tamén serían melloras importantes a readmisión de Siria no consenso árabe e o apoio financeiro das monarquías do Golfo para que abandone a alianza xiíta co Irán e Hezbollah. Poida que Bashar careza da sagacidade do seu pai, pero tamén el coñece unha verdade sinxela: a paz con Israel é o prezo a pagar. O que está por saber é se Bashar entende que a paz consiste non só na recuperación do Golán, senón tamén na normalización das relacións con Israel, que o seu pai era remiso a permitir. O vello Asad temía que a apertura das fronteiras e o fin da política de conflito erosionara o seu sistema de partido único. Así, pois, a paz require certo grao de cambio político e socioeconómico para reducir o desexo insaciable de aventurerismo militar. Unha conversión damascena é non só posible, senón tamén decisiva para a paz rexional. A hipótese máis realista é agora unha guerra en tres frontes que enfronte a Israel con Siria, Hamas e Hezbollah, pero unha paz sirio-israelí enemistaría a Siria co Irán, co que interrompería a corrente de subministro de armas a Hezbollah, ademais de permitir que levase a cabo con éxito a decisiva tarefa de estabilizar o Líbano. A única forma de arrincar a Siria do fatal abrazo iraniano é a de atraela cara ao plan rexional de paz. Por desgraza, precisamente polo seu illamento e o carácter paranoico do réxime baasista, non é probable que os sirios cumpran as condicións de Estados Unidos para as conversacións de paz: abandonar as súas actuais alianzas delincuentes e a súa asociación co terror, pero unha conversión damascena só pode ser resultado dunhas negociacións, non un requisito previo para celebralas. A idea de que o proceso de paz árabe-israelí require optar entre un camiño sirio ou un palestino demostrou ser unha falacia perigosa. Nin os palestinos nin os sirios asentirán á súa exclusión. Unha forza revolucionaria nas relacións internacionais é aquela cuxo nivel de insatisfacción co status quo é tal, que se esforza por socavalo a calquera prezo. Ademais de revisar o estado das negociacións palestino-israelís, a conferencia sobre o Medio Oriente que convocou o presidente George W. Bush e que se celebrará en novembro debe comezar creando unha plataforma para unha vía de negociación sirio-israelí e un foro rexional no que todos acorden normas claras de conduta e compromiso. Naturalmente, esa conferencia non porá fin ao eixo Damasco-Teherán, pero, se Estados Unidos exerce un tipo de habilidade política diferente do que ate agora os puxo á defensiva en case todas as frontes, podería comezar a erosionar os cimentos de devandito eixo.
Comentarios