Por Shlomo Ben-Ami
O pesadelo dun Irán nuclear obsesiona a israelís e árabes, sen embargo Israel e EE.UU. son os únicos que puxan con empeño para frear as ambicións iranianos. O triángulo EE.UU.-Irán-Israel é onde xace a raíz do problema, así como unha posible solución. A revolución de Jomeini, de feito, cercenou a vella alianza israelí-iraniano. A pesar diso ambos países continuaron facendo negocios co estímulo americano. O affair Irán-Contras que viu a Israel proporcionando armas a Irán na súa guerra contra Iraq é un excelente exemplo. Como dous poderes non-árabes nun ambiente árabe hostil, Israel e Irán compartiron intereses comúns que nin sequera a revolución islámica puido borrar. Irán e Israel acadaron o punto de confrontación aberta só durante a era Rabin. Isto proveu da mudanza estratéxica que seguiu á vitoria norteamericana na Guerra do Golfo e o colapso da Unión Soviética. O proceso de paz árabe-israelí, baixo o patrocinio de EE.UU., produciu unha serie de logros impresionantes -a conferencia de paz en Madrid, os Acordos de Oslo, o tratado de paz entre Israel e Xordania, un case acordo con Siria, e o establecemento de misións israelís na maioría dos estados árabes. Todo isto constituíu un pesadelo para Irán que estaba sentíndose cada vez máis illado. Neste cruzamento, Israel e Irán -dúas forzas que compiten pola supremacía nunha rexión rapidamente cambiante- escolleron presentar debate estratéxico entre eles en termos ideolóxicos. Agora a confrontación marcou a Israel, que carga co faro da democracia, os dereitos humanos e a loita contra a propagación do imperio chiíta, contra Irán, que escolleu defender a revolución alistando as masas árabes no nome dos valores islámicos e contra os líderes traidores que decidiron renunciar aos dereitos palestinos. Irán, máis que isto era o inimigo de Israel, era un inimigo da posibilidade de conciliación árabe-israelí. Polo tanto, o réxime do Aiatola escolleu incitar as masas para comprometerse nun discurso radical anti-xudeu e pan-islamista, como un xeito de extraer a Irán do illamento e presentar as súas ambicións rexionais dunha maneira aceptábel ás masas sunnitas. Irán non aspira ás capacidades nucleares para destruír Israel, senón, como medio para fomentar a súa reputación e influencia nun ambiente hostil e realzando o desafío que este presenta na orde rexional.
Atacar a Irán pode ser demasiado perigoso
Non obstante Israel ten razóns para preocuparse, porque un Irán nuclear pode estar animando aos inimigos rexionais de Israel e acelerar desenvolvementos que poden tornarse fóra de control. Un ataque sobre as instalacións nucleares de Irán pode ser demasiado perigoso e os seus resultados son incertos. As sancións económicas, tan severas como elas poden selo, disque non levarán a Teherán a claudicar. A división interna entre as elites de Irán tampouco levará a cambios de réxime no futuro próximo.
A pesar de todo o radicalismo non necesariamente é un sinal de irracionalidade, e o Irán revolucionario proporcionou probas de pragmatismo no pasado: Irán apoiou aos Estados Unidos na primeira Guerra do Golfo, sen embargo quedou descolocada na conferencia de paz de Madrid. Tamén apoiou a EE.UU. na súa guerra contra o réxime Taliban en Afganistán. Na primavera de 2003, cando o exército norteamericano superou ao exército de Saddam Hussein, os iranianos cercados foron rápidos ao propor unha vasta negociación onde todos os problemas controversiais serían levados á discusión, incluso a cuestión nuclear, Israel, Hezbollah, e Hamas. Ademais, os iranianos declararon que eles xa non sabotarían mais o proceso de paz israelí-árabe. Sen embargo, a arrogancia conservadora impediu unha resposta pragmática ás novas voces provenientes de Teherán. A liña mantida polo eixe Cheney-Rumsfeld foi "ningunha conversa co mal". Cando a política de EE.UU. sobre Medio Oriente se revelou como inestable, o humor de Irán tamén cambiou. Non obstante, xorde á vista que a única maneira de encarar á rúa cega é a través dun gran proceso de negociación. Pero isto non pasará a través de sancións diplomáticas ou o desenvolvemento norteamericano de métodos da Guerra Fría con miras a romper a columna vertebral de Irán levándoa a unha destrutiva carreira armamentista. Irán non provoca a súa crecente influencia rexional a partir do seu orzamento militar, que é aínda máis baixo có dos seus inimigos, senón, a partir do desafío que este presenta a EE.UU. e Israel usando "poder brando".
A mellor maneira de minar a estratexia de Irán de creación da inestabilidade rexional é a través dunha paz árabe-israelí integral, acompañada por un masivo investimento en desenvolvemento humano. Esta será seguida polo financiamiento internacional para a creación dun sistema de paz e seguridade nun Medio Oriente libre de actividade nuclear.
Comentarios