ENTREVISTA CON SIMON PERES

Por Laura L.Cano. Jerusalem

Simón Peres (שִׁמְעוֹן פֶּרֶס.Polonia, 1923) irradia a confianza e a serenidade dun home que viu como ao longo de 60 anos de traxectoria política parte da súa visión de Israel, pola que os seus críticos tacháronlle de soñador fantasioso, foi facéndose realidade. O líder laborista e estadista hebreo máis respectado no mundo, o último representante da xeración que acadou a independencia de Israel en 1948, quizais a testemuña e actor vivo máis excepcional da historia do seu país fuxe, con todo, de facer alarde da súa colección de memorias e medallas, e aos seus 84 anos cumpridos recentemente, fala dun novo tempo de relación cos palestinos para avanzar cara á paz, de corrixir a división internacional que tanto reforza a Irán, do perigo do pesimismo. Nunha expresión da súa vocación por traballar o presente para imaxinar o futuro. Xa o di o seu biógrafo oficial: «A verdade sobre Simon Peres é simple: non pode parar, é incapaz de tomar un respiro, vive en perpetuo movemento». Dúas veces Primeiro Ministro, tres titular de Asuntos Exteriores, Premio Nobel, utópico, sobrio, controvertido ás veces, o pasado mes de xuño gañou no Parlamento as primeiras eleccións da súa carreira para converterse no noveno Presidente do Estado de Israel. Peres recibe a Laura L.Cano no seu despacho de Beit Hanassi, onde non faltan as fotos co seu mestre, David Ben Gurión, nin as de todos os seus predecesores, incluído o máis inmediato, Moshe Katsav, que empañou a institución coa vergoña dos seus escándalos sexuais. O novo Presidente chegou para devolver a honra á Xefatura do Estado e decidido a que do seu mandato de sete anos quede, ao fin, moito máis que a súa imaxe colgada coma un símbolo na mesma parede.

-Presidente, asegura vostede que de novo hai ventos de paz na rexión, que vivimos un tempo de oportunidade. Hai unha paz posible cos palestinos sen Hamás e sen Gaza?

-Hamás non quere a paz, non queren falar connosco, senón seguir combatendo. Retiramos ao Exército e aos colonos de Gaza e non entendo por que seguen disparando. Se deixan de loitar, nós deixaremos de disparar tiros como fixemos outras veces, pero non... eles non paran, e os que están pagando o prezo son quen están dentro da franxa. Non entendo cal é a súa meta, que queren: falan da destrución de Israel, logo da de Estados Unidos, de todo Occidente, de eliminar todo o mundo moderno, de matar a todos. Iso non é un plan serio...

-E cal é o plan de Israel, agora que os palestinos están divididos en dous? Vai ser o presidente Mahmud Abbás interlocutor suficiente para madurar unha solución?

-Un Estado palestino sen Gaza é imposíbel, pero nós non somos «match makers» nin damos certificados de divorcio, non é o noso traballo. Non nos imos a meter nisto, nós non podemos unir aos palestinos, a decisión está en mans deles. Igual que non intervimos noutros asuntos do mundo árabe, non é a nosa tarefa unirlles, que o mundo árabe decida. Nós negociamos co presidente Abbás, que é un dirixente moi serio que quere a paz e que ten un apoio do 60 por cento dos votos e representa aos palestinos, digan o que digan.

-Israel aceptou estar no cumio que Estados Unidos prepara para outono, e as conversas entre o primeiro ministro Ehud Olmert e Abbás comezaron de inmediato. Significa que hai decisión de negociar sen demora un acordo final?

-O presidente Olmert e o presidente Abbás comezaron a traballar nunha declaración de principios, que é o correcto, e no cumio de outono poida que tamén se negocie sobre o marco definitivo dunha solución. Pero non se pode facer de golpe, nin tratar de pór antes o final que o principio: os palestinos recoñeceron que non están seguros nin de poder controlar por si mesmos a situación nas cidades, e primeiro teñen que lograr iso, e ter un Exército baixo o seu mando.

-Cales van ser as liñas? Exponse unha volta a Oslo?

-Ao meu xuízo, creo que aquí abusamos do uso da diplomacia e da estratexia e relegamos a importancia da economía. E hai que comezar a organizar ese ángulo: mentres que a diplomacia fala sobre límites e fronteiras, a economía fala de relacións, e é moi difícil superar fronteiras se as relacións son agres. Por iso, cos palestinos haberá dúas vías: unha de mellora das relacións económicas, xunto con Xordania, e outra vía paralela e complementaria de negociación política entre os palestinos e Israel. Ese é o meu punto de vista. Aceptamos a idea dun Estado palestino. A colonización correspondía a outro tempo; xa devolvemos os territorios aos exipcios e aos xordanos.

-Señor Peres, contempla Irán como un perigo real, cre que as sancións económicas van disuadir a Ahmadineyad para que conxele o seu programa nuclear?

-Os iranianos... Ahmadineyad adora o terror e a bomba máis que a Alá, e o seu desexo de destruír Israel é para el máis importante que os intereses do seu pobo. Si, é moi perigoso, e a súa forza dálla a división internacional, que debe modificarse para converterse nunha fronte unida ante o que Irán terá que cambiar. Xa ocorreu en catro ocasións, a unión do mundo conseguiu evitar o desenvolvemento nuclear con medidas políticas ou económicas en Ucraína, en Libia, despois en Sudáfrica e Corea do Norte. Non se pode permitir o programa nuclear iraniano, hai que detelo, porque se o terror adquire bombas nucleares, o mundo vai ser ingobernable.

-No seu novo papel como Presidente, contempla impulsar algunha iniciativa para promover esa fronte unida internacional contra Irán?

-Nós non diriximos o mundo. Este é un problema mundial, global, é cuestión dun verdadeiro diálogo entre Estados Unidos, Rusia e a Unión Europea, que nestes momentos é máis importante que o seu diálogo con Irán. Todos os líderes entenden o perigo, ninguén debe permitilo. O boicot dos bancos está empezando a manifestarse sobre a economía de Irán, pobre, sen institucións capaces de manexar a situación, cun alto grao de desemprego e de insatisfacción. E contra este país non se necesita máis vapor na presión, senón máis acordo en como facelo.

-O debate en Israel sobre a posibilidade dunha nova guerra con Líbano ou Siria é frenético. Hai temores fundados?

-Os pesimistas son máis perigosos que os optimistas, difunden rumores, aínda que eu non vexo a ninguén interesado nunha guerra.

-Ve a Israel negociando con Siria? Hai días transcendeu que o ministro de Asuntos Exteriores español pediu reunirse con Olmert para trasladar unha «mensaxe positiva» de Bashar al Assad dirixido a renovar conversas.

-O presidente de Siria, Bashar al Assad, debería facer o que fixo o Rei de Xordania: levantarse e dicir: estamos dispostos a negociar, estamos dispostos a vir a Xerusalén ou convidar ao señor Olmert a Damasco e negociar. Pero Assad non está facendo nin o máis mínimo, e trátase de ter conversas directas entre nós, cara a cara. Particularmente, el quere que Estados Unidos sexa o seu intermediario e Estados Unidos pregúntase por que tería que facelo, se eles apoian firmemente ao Goberno libanés de Fouad Siniora e Siria intenta dividilo apoiando a Hezbollah co fin de entregar o Líbano a Irán. Siria debe aclarar a que mundo pertence; o seu presidente debe entender que non pode ir por dous camiños contraditorios, proclamando que quere a paz á vez que arma a Hezbollah.

-Preocúpalle o achegamento diplomático de Washington a Damasco, ou xestos como a suposta intención de Rusia de establecer unha base militar en Siria?

-E por que ía preocuparme? Se Siria cambia de política, alegríame. En canto á segunda cuestión, primeiro de nada, hai que comprobar esa información. Non creo que esteamos ante unha reedición da guerra fría. Iso foi outra historia, trátase dunha etapa na que a URSS desperdiciou miles de millóns de dólares, mandou miles de armas a Oriente Próximo de balde porque non conseguiu que nesta rexión abrazásese o comunismo. Putin non quere hoxe participar no conflito de Oriente Medio, volver a unha política exterior ideolóxica como aquela, senón que busca unha imaxe mellor de Rusia na política mundial. Non quere ningunha bomba en mans iranianas. Putin coñece exactamente a situación aquí e, como tantos outros líderes, gustaríalle ver algunha vez a paz.

-E como valora a venda de armas por valor de 20.000 millóns de Estados Unidos a Arabia Saudita?

-Eu non son o asesor de Estados Unidos, non vou aconsellar ás superpotencias nos seus propios cálculos. O que eu vexo é que hai un intento dos iranianos de tomar Oriente Próximo e moitos países árabes ao redor que non o queren, que queren conservar a súa independencia. Son os que nós chamamos os moderados fronte aos extremistas, e ao meu xuízo este contrato é unha medida de Estados Unidos nesta loita por manter esta rexión como unha rexión das nacións fronte a unha rexión de hexemonía relixiosa.

-Na súa investidura, vostede chamou a atención sobre a brecha, a división, entre o pobo de Israel e os seus políticos. En que dirección vai traballar para resolvelo?

-É complicado, porque temos un debate público moi axitado. Ao longo da historia, a forza dos xudeus foi a non resignación, unha forza moi potente, de tratar sempre de mellorar. Hai unha discusión pública constante, que trae algo que paraliza a política pero que á vez reforza á sociedade civil e é motor de cambio, de mellora á fin e ao cabo.

-Vostede dixo que a política de asentamentos seguida por Israel foi un erro histórico, incompatible coa paz. Como convive co rancor dos colonos?

-Eu respecto ao pobo cento por cento, pero que o cento por cento do pobo me respecte a min é imposible. A última estatística di que o 94 por cento me apoia, estou alarmado porque non estou afeito a algo así... algo non funciona (bromea esbozando un sorriso). Non estou preocupado polos diferentes puntos de vista sobre min, os colonos teñen o seu propio, pero si podo dicir que mantemos un diálogo constante, falamos e intercambiamos información. É moi difícil explicar o que vivín en 60 anos de política, a metade da nosa historia estivemos en guerra, eu particularmente servindo ao meu país para gañala, e nos momentos da paz que son a metade da miña vida, fixen todo o que puiden por reforzar a defensa do meu país.

-Presidente, é consciente de que, no estranxeiro, Israel está considerado pouco antes que Irán ou Corea do Norte na clasificación dos países máis conflitivos, máis xeradores de problemas do globo?

-Iso é un problema, pero no estranxeiro, non para nós. Un país que goza de paz non pode xamais entender a un país que non a ten e que está involucrado en guerras. Para países de Europa, como Suecia, é extremadamente difícil comprendelo... por iso os suecos non poden ser os nosos xuíces. Para eles é inintelixible que non fagamos a paz, pero a paz non é unha cousa unilateral, senón de dúas. Aínda así, temos a comprensión de nacións que estiveron ou están en guerra. Eles enténdennos perfectamente. Exemplos son Estados Unidos, o Reino Unido e ate Francia. Non é cuestión dun xuízo internacional, porque primeiro non hai un xuízo universal aceptado. Logo de Hitler e de Stalin, Sadam foi a persoa máis cruel sobre a face da terra, declarou dúas guerras, matou a milleiros de iraquís e non vin que a xente protestase. Protestaron en contra de George Bush porque se enfrontou a el. Se protestasen contra Husein, quizais nin houbese necesidade de intervir.