Por Pilar Rahola
Todas as idades. Yasmín, que tiña 12 anos ao morrer. Paola e Cristián, que cos seus 21 anos estaban culminando os seus estudos de avogacía. Carla, con 17; Ingrid, con 18; Mariela, con 19, que buscaban o seu primeiro emprego na bolsa de traballo da Asociación Mutual. Eugenio era boliviano; tiña 17 anos e axudaba nunhas obras de reparación. E, con eles, 78 persoas máis, todas coas súas vidas, os seus amores e a súa esperanza; todas convertidas en fume ás 9.53 da mañá do 18 de xullo de 1994. A esa hora, a morte viaxou nas entrañas dunha camioneta Renault Traffic e deixou unha ferida de sangue e lume na rúa Pasteur 633, no corazón de Balvanera. Ibrahim Hussein Berro, militante de Hezbollah, foi o actor material da matanza, e o seu "martirio" hónrase cunha fastuosa placa no sur do Líbano, alí onde as milicias chiitas crearon o seu particular Jihadistán. O "partido de Deus", dedicado a converter a bondade teolóxica nunha maldade terreal, conseguía, así, ser o autor do atentado terrorista máis importante da historia arxentina. Anos atrás, xa matara a 18 persoas no restaurante El Descanso, de Madrid, e a 29 na embaixada de Israel, no propio Buenos Aires. O General Intelligence and Security Service o considera responsable destes e doutros famosos atentados, e todas as fontes de intelixencia cren que Hezbollah mantén células en máis de vinte países, particularmente na opaca tripla fronteira. No Líbano, cos seus mísiles terra-terra Al-Fajr, iranianos; os seus temibles Toophan -versión dos mísiles estadounidenses antitanque TOW-; os sirios de alcance medio; decenas de miles de pezas de artillería lixeira; avións iranianos non t
ripulados Mahajer-4 e un exército de miles de persoas, é o auténtico brazo armado de Irán na zona. A actualidade sitúao no primeiro plano da traxedia do Líbano, pero trece anos antes a traxedia tinguíase de dor arxentina. Hoxe, ao soar das sirenas, e co lema de "Fagamos memoria. Reclamemos xustiza", os familiares e amigos alzaremos a nosa lembranza polas 85 persoas brutalmente asasinadas na AMIA. As súas vidas crebadas serán o motor do noso compromiso moral. Con todo, a AMIA non só é recordo da traxedia. Tamén é o sonoro clamor de anos de impunidade, encubrimentos e mentiras, nun longo proceso xudicial errático e turbio que, finalmente, levou ao ex xuíz federal Juan José Galeano e ao ex titular da SIDE Hugo Anzorreguy a ser procesados. E, desde logo, a longa sombra da dúbida alcanza ao ex presidente Menem. Durante anos, as familias das vítimas padeceron unha soidade clamorosa, unha indiferenza lacerante e ate a miúdo, unha brutal falta de piedade, ate o punto de que houbo quen considerou que na AMIA non habían morto arxentinos, senón xudeus. Un taxista platense chegoume a asegurar que foran os propios xudeus os que provocaran unha implosión para dar mala imaxe dos árabes. Por suposto, baixei do taxi. Así, un auténtico acto de guerra perpetrado por un país contra outro -a autoría iraniana foi demostrada polo fiscal Nisman- converteuse nunha estrita "cuestión xudía" e deixou de ser patrimonio arxentino. Esta foi a loita dos familiares durante máis dunha década: a loita contra o esquecemento e contra a impunidade. Cando parecía que eran derrotados, e que os mortos eran novamente asasinados, esta vez no recordo, o traballo inxente e case heroico de Alberto Nisman creou unhas expectativas de xustiza que alcanzan dimensión histórica. Foi o revolucionario francés Emmanuel-Joseph Sieyès quen berrou indignado hai séculos: "Queren ser libres e non saben ser xustos!", e esa é a esencia da liberdade, que nunca se pode fundamentar nunha lacerante inxustiza. Así o debeu pensar este fiscal, que, con paciencia e valentía, foi desmontando as trampas que lle prepararon. Revelou a fabricación de pistas falsas por parte da "intelixencia" arxentina, rastrexou a orixe do atentado na reunión que tivo lugar o 14 de agosto de 1993 na cidade iraniana de Maashad, puxo en evidencia ao xuíz Galeano, que imputou falsamente a policías bonaerenses con quen tiñ
a contas pendentes. E ate chegou a viaxar a Detroit, onde vive a familia do suicida, para ratificar a súa autoría. Finalmente, no seu fascinante ditame de 801 páxinas, Nisman fixo o impensable: non culpou a "radicais iranianos", senón ao réxime de Irán como instigador e a Hezbollah como executor da matanza. Coa súa valentía, a Arxentina convértese no primeiro país do mundo que pediu a Interpol a captura dos xerarcas do réxime islámico. Oito son os nomes imputados: Ali Rafjansani, ex presidente de Irán; Ali Fallahiján, ex ministro de seguridade; Ali Akbar Velayati, ex chanceler; Moshen Rezai, ex comandante dos Pasdarán; Imad Fayez Moughnieh, ex xefe do servizo de seguridade exterior de Hezbollah; Ahmad Reza Ashgari, secretario da embaixada de Irán; Ahmad Vahidi, ex comandante da unidade de elite Al-Quds, e, finalmente, Moshen Rabbani, ex conselleiro cultural da embaixada na Arxentina. El abriu unha conta no Deutsche Bank logo da reunión de Maashad e, segundo parece, mercou a furgoneta. Por suposto, abandonou a Arxentina o día do atentado. Como asegura o notable ensaísta Gustavo Perednik, Nisman foi a esperanza branca e, contra todo prognóstico, cumpriu co seu labor profesional e co seu compromiso ético. Merece tamén un aplauso o xuíz Rodolfo Canicoba Corral, quen non dubidou en asinar a resolución contra os imputados iranianos e declarou o atentado contra a AMIA como un crime de lesa humanidade. Trece anos despois do atentado, os verdugos parecen non ser tan impunes e as vítimas parecen non estar tan soas. Tempo ao tempo da Xustiza. Pero a AMIA é algo máis, quizá o fundamental. O lúcido analista Julián Schvindlerman escribiuno en revísta "Comunidades" : "Xunto co imperativo ético de honrar a memoria dos caídos, temos a obriga práct
ica e moral de previr unha repetición de análogas traxedias no futuro". Esta é a cuestión na súa raíz: situar o atentado da AMIA no mapa dun terrorismo que converteu ao mundo na liña de fogo da súa unilateral guerra, e que na AMIA fixo as probas de laboratorio. Máis aló do chiismo e do sunnismo; máis aló das continxencias concretas dun atentado que se alentou ao albur de promesas incumpridas con Irán, por parte do ex presidente Menem, e, desde logo, moito máis alá dos conflitos abertos no mundo, o que matou na AMIA foi un totalitarismo nihilista, de base teocrática, que leva décadas xestándose no corazón do islam rigorista, e que, no seu culto á morte, considera obxectivo militar a calquera ser humano, ate aos propios fillos. A mesma morte que lacerou a 85 familias arxentinas tinguiu de sangue o mapamundi. Contamos? Máis de 200, en Kenya; 4000, en Estados Unidos; 200, en Madrid; centenares, en Turquía; 400, en Bali; case un centenar, en Londres; 400 en Beslan; centenares, en Bombai, e todo iso sen contar os miles que suman os atentados en Iraq, Afganistán e Israel. A súa ambición é imperial. A súa ideoloxía é totalitaria. A súa liturxia é relixiosa, e o seu obxectivo somos nós. É dicir, calquera: o que viaxa nun tren en Madrid; o que baila despreocupadamente nunha discoteca de Bali; o que toma o metro en Londres, ou o que buscaba traballo na mutual da AMIA. Se algo está unindo ás diferentes correntes do islam fundamentalista é a guerra contra a modernidade, entendida a modernidade como o conxunto de valores que garanten a liberdade. Por iso, os atentados de Buenos Aires conteñen unha carga tan simbólica, porque foi aquí, un 18 de xullo, na rúa Pasteur 633, e antes,
un 17 de marzo en Arroio 916, onde o terrorismo islámico empezou a mostrar o seu manual de estilo: morte civil, arbitraria e masiva; gran capacidade tecnolóxica e financeira; gran liberdade de movementos, protexido por cancillerías de países membros da ONU, e unha finalidade de longo prazo que, coa práctica do terror, busca a destrución das liberdades nos países democráticos. Se ademais se benefícian cunha xustiza corrupta ou unha indiferenza cidadá, como pasou coa AMIA, o éxito é rotundo. Por iso, a morte na AMIA é unha ferida no mundo. Asasinaron en Buenos Aires a cidadáns arxentinos, pero en realidade atentaron contra a súa identidade civil: a que configura unha sociedade libre. Hoxe, ás 9.53, recordaremos as súas vidas rotas e volveremos comprometernos coa liberdade. Os pobos que non teñen memoria do horror non teñen futuro.
ripulados Mahajer-4 e un exército de miles de persoas, é o auténtico brazo armado de Irán na zona. A actualidade sitúao no primeiro plano da traxedia do Líbano, pero trece anos antes a traxedia tinguíase de dor arxentina. Hoxe, ao soar das sirenas, e co lema de "Fagamos memoria. Reclamemos xustiza", os familiares e amigos alzaremos a nosa lembranza polas 85 persoas brutalmente asasinadas na AMIA. As súas vidas crebadas serán o motor do noso compromiso moral. Con todo, a AMIA non só é recordo da traxedia. Tamén é o sonoro clamor de anos de impunidade, encubrimentos e mentiras, nun longo proceso xudicial errático e turbio que, finalmente, levou ao ex xuíz federal Juan José Galeano e ao ex titular da SIDE Hugo Anzorreguy a ser procesados. E, desde logo, a longa sombra da dúbida alcanza ao ex presidente Menem. Durante anos, as familias das vítimas padeceron unha soidade clamorosa, unha indiferenza lacerante e ate a miúdo, unha brutal falta de piedade, ate o punto de que houbo quen considerou que na AMIA non habían morto arxentinos, senón xudeus. Un taxista platense chegoume a asegurar que foran os propios xudeus os que provocaran unha implosión para dar mala imaxe dos árabes. Por suposto, baixei do taxi. Así, un auténtico acto de guerra perpetrado por un país contra outro -a autoría iraniana foi demostrada polo fiscal Nisman- converteuse nunha estrita "cuestión xudía" e deixou de ser patrimonio arxentino. Esta foi a loita dos familiares durante máis dunha década: a loita contra o esquecemento e contra a impunidade. Cando parecía que eran derrotados, e que os mortos eran novamente asasinados, esta vez no recordo, o traballo inxente e case heroico de Alberto Nisman creou unhas expectativas de xustiza que alcanzan dimensión histórica. Foi o revolucionario francés Emmanuel-Joseph Sieyès quen berrou indignado hai séculos: "Queren ser libres e non saben ser xustos!", e esa é a esencia da liberdade, que nunca se pode fundamentar nunha lacerante inxustiza. Así o debeu pensar este fiscal, que, con paciencia e valentía, foi desmontando as trampas que lle prepararon. Revelou a fabricación de pistas falsas por parte da "intelixencia" arxentina, rastrexou a orixe do atentado na reunión que tivo lugar o 14 de agosto de 1993 na cidade iraniana de Maashad, puxo en evidencia ao xuíz Galeano, que imputou falsamente a policías bonaerenses con quen tiñ
a contas pendentes. E ate chegou a viaxar a Detroit, onde vive a familia do suicida, para ratificar a súa autoría. Finalmente, no seu fascinante ditame de 801 páxinas, Nisman fixo o impensable: non culpou a "radicais iranianos", senón ao réxime de Irán como instigador e a Hezbollah como executor da matanza. Coa súa valentía, a Arxentina convértese no primeiro país do mundo que pediu a Interpol a captura dos xerarcas do réxime islámico. Oito son os nomes imputados: Ali Rafjansani, ex presidente de Irán; Ali Fallahiján, ex ministro de seguridade; Ali Akbar Velayati, ex chanceler; Moshen Rezai, ex comandante dos Pasdarán; Imad Fayez Moughnieh, ex xefe do servizo de seguridade exterior de Hezbollah; Ahmad Reza Ashgari, secretario da embaixada de Irán; Ahmad Vahidi, ex comandante da unidade de elite Al-Quds, e, finalmente, Moshen Rabbani, ex conselleiro cultural da embaixada na Arxentina. El abriu unha conta no Deutsche Bank logo da reunión de Maashad e, segundo parece, mercou a furgoneta. Por suposto, abandonou a Arxentina o día do atentado. Como asegura o notable ensaísta Gustavo Perednik, Nisman foi a esperanza branca e, contra todo prognóstico, cumpriu co seu labor profesional e co seu compromiso ético. Merece tamén un aplauso o xuíz Rodolfo Canicoba Corral, quen non dubidou en asinar a resolución contra os imputados iranianos e declarou o atentado contra a AMIA como un crime de lesa humanidade. Trece anos despois do atentado, os verdugos parecen non ser tan impunes e as vítimas parecen non estar tan soas. Tempo ao tempo da Xustiza. Pero a AMIA é algo máis, quizá o fundamental. O lúcido analista Julián Schvindlerman escribiuno en revísta "Comunidades" : "Xunto co imperativo ético de honrar a memoria dos caídos, temos a obriga práct
ica e moral de previr unha repetición de análogas traxedias no futuro". Esta é a cuestión na súa raíz: situar o atentado da AMIA no mapa dun terrorismo que converteu ao mundo na liña de fogo da súa unilateral guerra, e que na AMIA fixo as probas de laboratorio. Máis aló do chiismo e do sunnismo; máis aló das continxencias concretas dun atentado que se alentou ao albur de promesas incumpridas con Irán, por parte do ex presidente Menem, e, desde logo, moito máis alá dos conflitos abertos no mundo, o que matou na AMIA foi un totalitarismo nihilista, de base teocrática, que leva décadas xestándose no corazón do islam rigorista, e que, no seu culto á morte, considera obxectivo militar a calquera ser humano, ate aos propios fillos. A mesma morte que lacerou a 85 familias arxentinas tinguiu de sangue o mapamundi. Contamos? Máis de 200, en Kenya; 4000, en Estados Unidos; 200, en Madrid; centenares, en Turquía; 400, en Bali; case un centenar, en Londres; 400 en Beslan; centenares, en Bombai, e todo iso sen contar os miles que suman os atentados en Iraq, Afganistán e Israel. A súa ambición é imperial. A súa ideoloxía é totalitaria. A súa liturxia é relixiosa, e o seu obxectivo somos nós. É dicir, calquera: o que viaxa nun tren en Madrid; o que baila despreocupadamente nunha discoteca de Bali; o que toma o metro en Londres, ou o que buscaba traballo na mutual da AMIA. Se algo está unindo ás diferentes correntes do islam fundamentalista é a guerra contra a modernidade, entendida a modernidade como o conxunto de valores que garanten a liberdade. Por iso, os atentados de Buenos Aires conteñen unha carga tan simbólica, porque foi aquí, un 18 de xullo, na rúa Pasteur 633, e antes,
un 17 de marzo en Arroio 916, onde o terrorismo islámico empezou a mostrar o seu manual de estilo: morte civil, arbitraria e masiva; gran capacidade tecnolóxica e financeira; gran liberdade de movementos, protexido por cancillerías de países membros da ONU, e unha finalidade de longo prazo que, coa práctica do terror, busca a destrución das liberdades nos países democráticos. Se ademais se benefícian cunha xustiza corrupta ou unha indiferenza cidadá, como pasou coa AMIA, o éxito é rotundo. Por iso, a morte na AMIA é unha ferida no mundo. Asasinaron en Buenos Aires a cidadáns arxentinos, pero en realidade atentaron contra a súa identidade civil: a que configura unha sociedade libre. Hoxe, ás 9.53, recordaremos as súas vidas rotas e volveremos comprometernos coa liberdade. Os pobos que non teñen memoria do horror non teñen futuro.
Comentarios
También la vi en el programa de Mirtha Legrand al mediodía y ahora leo esto con mucha atención y beneplácito.
Y quiero rescatar dos conceptos provenientes de esos discursos que me impactaron mucho: Dijo Pilar: "Por qué callarnos?" y que las bombas y el terrorismo islámico atenta contra la construccción democrática y la libertad que eso conlleva en occidente.
Creo que este tipo de mirada sobre los hechos esclarece, ayuda a comprender y, a partir de ahí, uno tiene, que, en cada acto cívico, construir democracia, no callarse, denunciar lo que uno considera éticamente inaceptable.
La democracia se construye con más libertad de expresión, más comprensión de la realidad del mundo global, acciones comprometidass con estos hechos, cada uno en su lugar y dentro de sus posiblidades.
Cordialmente
PROF. SILVIA BERAJÁ
BUENOS AIRES
ARGENTINA