SOBRE O INTERMINÁBEL DIÁLOGO PALESTINO.

Por Sultana Wahnón

Aínda que o último ataque israelí en Gaza non tivese as tráxicas consecuencias que tivo, non parece moi probable que as conversas que o primeiro ministro Ismail Haniyeh e o presidente Abbas mantiveron estes días para crear un goberno de unidade nacional puidesen desembocar nun rápido acordo, e menos aínda nun que dese satisfacción ás demandas da comunidade internacional. Para que isto ocorrese, e segundo se deduce das declaracións dos diversos actores internacionais implicados, desde a Unión Europea a Estados Unidos, pasando polo propio Israel, o novo goberno tería que respectar as mesmas tres esixencias que se lle viñeron facendo a Hamás desde que gañou as eleccións. É obvio, con todo, que, se esta organización estivese disposta a respectalas, desarmando ás súas milicias, recoñecendo a existencia de Israel e acatando os Acordos de Oslo, non tería ningunha necesidade de negociar co presidente Mahmud Abbas a formación dun executivo conxunto, senón que gobernaría cómodamente en solitario, sen ter que renunciar a unha soa das súas carteiras ministeriais, e ademais coas bendicións da comunidade internacional, que non en balde fixo explícita moitas veces a súa disposición a dialogar con calquera goberno palestino que acepte eses razonábeis requisitos, con independencia do que sexa o feito no pasado. Polo mesmo, as sucesivas xuntanzas e encontros que tiveron lugar nos últimos meses entre os dous líderes palestinos con obxecto de crear un goberno de unidade nacional, lonxe de ser un indicio evidente de que algo estaría mudando en Hamás, serían máis ben a proba palmaria da súa escasa vontade de transformarse ideoloxicamente. En realidade, ate agora os únicos que modificarían as súas posicións respecto diso serían Al-Fatah e o presidente Mahmud Abbas, que nun primeiro intre, cando Hamás o propúxo nada máis gañar as eleccións, negaronse en redondo a discutir esta posibilidade, na que a organización islamista viu sempre, en cambio, a única fórmula que lle permitiría gobernar sen ter que renunciar nin á axuda económica exterior nin aos seus principios ideolóxicos. O que sostiña entón Hamás, e o que en esencia seguiu sostendo ate onte mesmo, era que ese executivo de unidade debía servir para que eles poidesen seguir controlando a política interior e exterior da Autoridade Palestina, mais eludindo as relacións internacionais, das que deberían ocuparse os dirixentes da Al-Fatah e en especial Mahmud Abbas, quen dese xeito podería negociar co Cuarteto e con Israel, e ate abordar a cuestión do futuro Estado palestino en Gaza e Cisxordania, sen que os dirixentes de Hamás se visen na obriga de tratar directamente coa «entidade sionista» nin a recoñecer a lexitimidade do Estado de Israel, do que sinxelamente pensan que non debe existir. Desde o punto de vista de Abbas e Al-Fatah, esta fórmula, ademais de inviábel na práctica (polo mesmo que non poderían tomar decisións sen sometelas á improbábel aprobación de Hamás), equivalía a ofrecer un salvavidas á formación que lles arrebatou o poder; por iso é polo que durante un tempo se negasen por completo a discutila. Con todo, neste momento o presidente Abbas non só leva xa meses negociando con Hamás esta posibilidade, senón que ate semella o máis interesado nela, o que sen dúbida ten algo que ver coa súa probada impotencia para levar a término calquera das outras opcións que estivo barallando para desbloquear a situación actual, desde a de disolver o goberno de Hamás (algo co que ameazou moitas veces sen facelo nunca realidade), ate a de convocar un referendo para que os palestinos se pronunciasen sobre o recoñecemento de Israel e o Documento dos Prisioneiros, iniciativa esta que, malia ser anunciada aos catro ventos, tampouco levou á práctica. Advertido por Hamás de que calquera destas opcións conduciría directamente a unha guerra civil, o presidente palestino non puido xa senón acceder ao «rogo» que o pasado mes de maio dirixiulle por escrito Ismail Haniyeh no sentido de que, en lugar dun referendo, convocase unha mesa de diálogo nacional destinada a formar un executivo de unidade, asunto este sobre o que polo mesmo se estivo discutindo desde agosto sen chegar a un acordo, nin sequera na reunión do pasado luns, e iso malia que, segundo o mediador independente Mustafa Barguti, o novo goberno era cousa de corenta e oito horas, a falta dalgúns «problemas» por resolver. Que polo menos un deses problemas sería de moi difícil solución foi algo do que, en cambio, informou xa a mediados de setembro -e coincidindo co momento en que as conversas comezaron a encallar- o encargado das negociacións por parte de Hamás, Jalil Nofal, ao explicar non sen certa lóxica que o fracaso obedecía a que o presidente lles estaba esixindo algo que sabía perfectamente que non podían satisfacer, isto é, que recoñecesen a lexitimidade do Estado de Israel e respectasen os Acordos de Oslo, o que nese intre levou á organización islamista á conclusión de que, en realidade, Mahmud Abbas non ficaba interesado en alcanzar un acordo con eles. Non tería, pois, nada de estrano que, se a reunión deste luns rematou unha vez máis sen resultado, non se se deba tanto a detalles do tipo de quen tería que ser o primeiro ministro, senón ao abismo que separaría dúas posturas irreconciliables: a de Hamás, por unha banda; e a da comunidade internacional, por outro. Que Haniyeh queira aproveitar a escusa do ataque israelí en Gaza para suspender as negociacións parece, desde logo, confirmar esta hipótese. Se Abbas logra que cambie de opinión non será, pois, co compromiso por parte de Hamás de respectar as tres condicións da comunidade internacional, polo que o máis probábel é que teñamos que pasar aínda algún tempo asistindo á escenificación da inagotábel vontade de diálogo dos políticos palestinos, en tanto que o soldado Guilad Shalit permanece secuestrado, os foguetes Qassam caen sobre a cidade de Sderot, as mulleres palestinas serven de escudos humanos ás milicias e a Unión Europea continúa renovando cada tres meses as axudas directas á Autoridade Palestina, co pretexto de que o cambio de Hamás estaría xa ao caer.

Sultana Wahnón é catedrática de Teoría da Literatura da Universidade de Granada