Por Valentí Puig
Aquela adolescente chamada Anne Frank mantivo indemne a civilización mentres puido ver un castiñeiro de Amsterdam por unha rendixa do refuxio no que sobrevivía a súa familia, perseguida polos nazis. É tamén un acto de civilización que o Concello de Amsterdam, tantos anos despois, faga o imposíbel para que aquel castiñeiro xa tan vello sobrevivise a todo tipo de males e infeccións vexetais. Finalmente, o castiñeiro de Anne Frank cae abatido. Ningún botánico logrou unha fórmula salvadora. Os millóns de lectores do «Diario de Anne Frank» lembran ese castiñeiro e, é máis, en cada espírito decidido a non deixarse someter por novas ou vellas barbaries asoma un castiñeiro como «memento» da grandísima traxedia que a adolescente xudía, escritora precoz, expuxo nos seus cadernos. En 1944 anota: «O noso castiñeiro está completamente en flor, cuberto de follas e ate máis fermoso que o ano pasado». Hai xúbilo e madurez temperán nas anotacións de Anne. Aquel mesmo ano, semanas logo desta anotación no seu dietario, o refuxio da familia Frank -a consecuencia dalgunha delación- foi descuberto pola Gestapo. Primeiro foron parar a Auschwitz e logo, Anne e a súa irmá, ao campo de Bergen-Belsen, onde morreron de tifus moi pouco antes de que os aliados chegasen. O seu pai, ao ser liberado, topou o manuscrito do dietario de Anne.
É indicativo da mediocridade moral do noso tempo que seguramente o «Diario de Anne Frank» non estea dispoñible nas librarías. Tanta desmemoria contribúe francamente ao revisionismo do Holocausto. O historiador David Irving, por unha banda, e grupos neonazis, por outra, negan toda verosimilitude ao que escribiu Anne Frank. Algo terá que ver coa vergonzosa onda de antisemitismo que vivimos na Europa do Tratado Constitucional e do Airbus. O que sabemos é todo o que contan as páxinas do diario daquela rapariga de ollos vivaces e que, dos 110.000 xudeus deportados de Holanda, só 5.000 sobreviviron. Desaparece o vello castiñeiro, pero -segundo as novas- un portal de internet velará pola súa existencia virtual, segundo describiuno Anne día a día nos seus cadernos. É unha atroz coincidencia que o presidente iraní, Ahmadinejad, convoque un concurso de caricaturas descritivas do Holocausto: un humorista marroquí se levou o premio de 12.000 dólares. É constante en Medio Oriente a negación do Holocausto. Nasser dicía que ninguén se toma en serio a mentira de que seis millóns de xudeus foron asasinados, e agora mesmo o líder de Hezbollah sostén que os xudeus inventaron a lenda do Holocausto. Esta semana «Newsweek» lembra que, mentres Nasser ou Hassan Nasrallah, de Hezbollah, o negan, hai líderes do mundo árabe que consideran insuficiente a matanza. Entre ambos extremos, aparece un «relativismo do Holocausto»: non foron tantos os mortos, e esas son cousas que pasan nas guerras.
Houbo tamén un puñado de árabes que axudaron a fuxir a xudeus perseguidos. Será por iso, por todos os que pereceron e por quen fixeron o que puideron para que non perecesen, que o castiñeiro de Anne Frank puido sobrevivir a tantos contratempos. O castiñeiro con pingas de choiva ensartadas na fina póla, o castiñeiro cos paxaros pousados a media tarde: escribir, soster o silencio para non alertar aos nazis, convivir cos rozamentos e malentendidos da familia, ser unha adolescente nun zulo. Fronte á contemplación do castiñeiro, todo o mal posíbel do mundo, toda a minuciosidade do xenocidio. «Diario de Anne Frank»: Que caso hai máis explícito e tanxíbel do poder da palabra? Unha adolescente que quere ser escritora mira o seu castiñeiro, anota os matices do tempo, o ser das persoas, as gaivotas que ve pola rendixa do ático-refuxio. E todo aquilo que escribe vaise a converter nunha das voces imperecedoiras de seis millóns de seres humanos que foron aniquilados polo mero feito de ser xudeus.
Agora o vello castiñeiro cae. Fica, certamente, a palabra de Anne Frank e o deber de lela, de tela presente cando parlotea coa súa irmá, cando cre que a súa nai non a entende, cando le con fervor, cando sobrevive, cando perece.
Comentarios