SIONISMO, MARXISMO, ANTISEMITISMO. La "cuestión judia" revisitada. Nuño, Juan (Reverso Ediciones 2006)Juan Nuño é Filósofo e ensaísta de recoñecida traxectoria, Juan Nuño (Madrid, 1927-Caracas, 1995) exerceu a docencia na Universidad Central de Venezuela, primeiro como sucesor de Juan David García Bacca na cátedra de Filosofía Antiga, despois como especialista en Lóxica e Filosofía da Linguaxe. Entre os seus principais títulos, salientar “El pensamiento de Platón”, “El marxismo y la cuestión judía” e “La filosofía en Borges” . Juan Nuño deixou así mesmo unha obra ensaística moi notábel pola profundidade, solvencia e orixinalidade das súas análises en campos tan diversos como a literatura, a filosofía política e o cine. Entre os principais títulos desta faceta da súa produción intelectual, destacan “La veneración de las astucias”, “Fin de siglo” e “Escuchar a los ojos”.
En “SIONISMO, MARXISMO, ANTISEMITISMO. La "cuestión judia" revisitada”, é un orixinal ensaio no que se ofrecen claves de innegábel validez e vixencia para comprender fenómenos ideolóxicos e políticos de total actualidade, entre os que destacan a persistencia de un antisemitismo de raigame cristiana, a existencia –non sempre recoñecida– de un antisemitismo de esquerdas e o rexeitamento sistemático de Israel. Sería bo ir espertando á realidade nada agradábel dun mundo que non parece esquecer nada nin aprender gran cousa. Non se esqueceron os reflexos case instintivos do antisemitismo das nacións nin se aprendeu a lección da última gran arremetida xenocida, a do científico e industrialmente organizado nazismo. Por unha banda, volven escoitarse as mesmas queixas tradicionais contra a avaricia xudea e a súa capacidade de concentración de poder, o que proba que os estereotipos e os mitos teñen moi dura a pel. Por outro, téndese a minimizar e banalizar o sucedido no terríbel Holocausto; non só se levantaron voces académicas pedindo non dar crédito á propaganda xudea e asegurando que nin existían cámaras de gas nin se mataron a millóns de seres humanos, senón que xurdiu a perversa tendencia a tratar de entender a persecución nazi á luz da suposta prepotencia xudea. O feito escandaloso é que estamos regresando aos bos tempos en que, ademais de ser de bo ton proferir expresións antisemitas, procúrase mirar cara a outro lado, coma se non fose cun, cada vez que xorde algún novo atropelo contra os xudeus.
Publicado hai vinte anos por Monte Ávila Editores de Caracas, “Sionismo, marxismo, antisemitismo. La “cuestión xudía” revisitada” desapareceu do mercado hai máis dunha década. Tratábase da edición revisada e aumentada do marxismo e a cuestión xudea, publicado orixinalmente, tamén a cargo de Monte Ávila, en 1972. Non só porque aquela primeira edición esgotouse, encargóuselle ao seu autor unha nova: na década de 1980 parecía máis evidente o interese polo tema abordado no libro de Nuño. Iso explicábase entón, sen dúbida, pola perduración do fenómeno estudado (as relacións entre doutrina marxista e “cuestión xudea”) e, naquel momento, o seu reflexo nas políticas da Unión Soviética cara aos xudeus deste Estado e cara a Israel, pero así mesmo pola consolidación, patente xa mediada esa década, da actitude de rexeitamento das esquerdas occidentais á vertente secular e política do xudaísmo representada polo sionismo.
Convén lembrar -Juan Nuño non deixa de facelo- que dito rexeitamento foi tributario tanto da cambiante e ambigua concepción das nacionalidades e o nacionalismo na doutrina do Imperio soviético, como dos intereses estratéxicos da URSS en Próximo e Medio Oriente. Desde este ángulo, os primeiros interesados en ler este libro hoxe deberían ser quen, como o trillado Monsieur Jourdain, falan en prosa sen sabelo ao repetir inconscientemente os enfoques stalinistas a propósito do federalismo das nacións, non menos que quen -case sempre os mesmos- equiparan sionismo e imperialismo, mantendo así en circulación outra das falsas moedas acuñadas no extinto Imperio.
Así, este libro interroga as razóns da volúbel actitude das esquerdas ante o fenómeno do xudaísmo, en xeral, e o seu rexeitamento automático do sionismo, especificamente. Para iso, o autor emprende un repaso crítico ás teorizacións marxistas sobre xudaísmo e nacionalidade, ancorando o seu discurso á vez no corpus doutrinal do marxismo e na realidade das políticas implementadas na URSS. De paso, tamén fai unha razoada crítica do sionismo, non xa desde posturas doutrinais, senón atendendo aos efectos reais desta ideoloxía no mundo xudeu e non xudeu en xeral, con especial atención ás comunidades da diáspora en América Latina. As referencias a acontecementos políticos corresponden, xa que logo, a unha época marcada aínda pola lóxica do enfrontamento bipolar, e cabe preguntarse polo enfoque que o autor daría a estas cuestións con posterioridade á caída do muro de Berlín. Pero o carácter circunstancial ou tópico dalgunhas referencias non impide o esencial: a diagnose lúcida das causas do antisionismo e antisemitismo de esquerdas de raigame marxista, e o sesgo ideolóxico nas relacións entre as esquerdas occidentais e o Estado de Israel. Á vista dos recentes desenvolvementos neste terreo, o libro de Nuño segue ofrecendo acertadas e moi útiles claves de interpretación.
Comentarios