Auschwitz
Por Gabriel Albiach
Os soldados soviéticos que entraron en Auschwitz, aquel 27 de xaneiro de 1945, non estaban preparados. Ninguén pode estar nunca preparado para iso. Aínda na inhumanidade, soñaron os homes acoutar límites. O que Auschwitz di de esencial é que o límite non existe.
David Rosset, que sucesivamente atravesa os dous monumentos que definirán ante a posteridade ao século XX, campos de exterminio nazis e Gulag, sintetízao nunha fórmula tan sobria canto desesperada: «Os homes normais non saben que todo é posíbel».
Por Gabriel Albiach
Os soldados soviéticos que entraron en Auschwitz, aquel 27 de xaneiro de 1945, non estaban preparados. Ninguén pode estar nunca preparado para iso. Aínda na inhumanidade, soñaron os homes acoutar límites. O que Auschwitz di de esencial é que o límite non existe.
David Rosset, que sucesivamente atravesa os dous monumentos que definirán ante a posteridade ao século XX, campos de exterminio nazis e Gulag, sintetízao nunha fórmula tan sobria canto desesperada: «Os homes normais non saben que todo é posíbel».
E o é. Todo. Moi poucos albiscaron, logo das trincheiras do 14, que foran voados os diques da crueldade humana. Algúns o contaron: Céline, no feroz arranque da súa «Viaxe ao confín da noite», desde logo; mais tamén, e non en menor medida, o tenebroso Kippling de «Unha madonna das trincheiras». Un -tan só un- aventurouse a teorizar as consecuencias: Sigmund Freud, en pasaxes que, entre 1914 e 1920, anticipan o esencial: que o home non é senón predador falante, e que, de todos os seus praceres, matar é o máis alto.
Pero matar non basta, para o animal que exalta o seu pracer na dor do outro. É preciso o rito: esa medida pulsación do tempo que troca, antes de ser sacrificada, á vítima humana en só besta. Todo nos campos de exterminio estaba milimétrica mente axustado a iso: a morte chegáballe ao condenado só tras ser borrada ate a pegada da última lembranza de ser, noutro milagroso tempo, algo distinto do inmundo animal arrastrado no cieno, que era agora. A atrocidade de Auschwitz, da Shoá, do exterminio global do pobo xudeu, non se cifra nas dimensión sen mesura da morte acometida; a atrocidade reside, con toda exactitude, nun principio simple, aplicado sen reservas: eu decido quen é parte e quen non da especie humana. Auschwitz non é unha fábrica de morte; ou o é só de xeito adicional e derivado. Auschwitz é -a Shoá é- fábrica de desguace do humano. Perfecta. A morte viña logo. E era case un don.
Sabémolo. Agora. lemos aos moi poucos superviventes que esgotaron as súas últimas forzas en contalo coma foi, sen épica nin consolo, afrontando, tal vez, unha dor máis alta aínda que o de telo vivido. Jean Améry ou Primo Lévi suicidáronse, tras dar o testemuño que eles saben insoportábel. Robert Antelme viviu, e non volveu escribir nin unha liña, logo daquel «A especie humana», demasiado espantoso para que desexo algún de dicir nada perviva.
Son sesenta anos xa. Os soldados soviéticos que toparon con aqueles fantasmais esqueletos, últimos habitantes de Auschwitz, non entendían. Ninguén entendería. Ninguén pode. Auschwitz é teoloxía e resístese á linguaxe. Absoluto sen deuses: morte, só infinito, única patria humana.
Pero matar non basta, para o animal que exalta o seu pracer na dor do outro. É preciso o rito: esa medida pulsación do tempo que troca, antes de ser sacrificada, á vítima humana en só besta. Todo nos campos de exterminio estaba milimétrica mente axustado a iso: a morte chegáballe ao condenado só tras ser borrada ate a pegada da última lembranza de ser, noutro milagroso tempo, algo distinto do inmundo animal arrastrado no cieno, que era agora. A atrocidade de Auschwitz, da Shoá, do exterminio global do pobo xudeu, non se cifra nas dimensión sen mesura da morte acometida; a atrocidade reside, con toda exactitude, nun principio simple, aplicado sen reservas: eu decido quen é parte e quen non da especie humana. Auschwitz non é unha fábrica de morte; ou o é só de xeito adicional e derivado. Auschwitz é -a Shoá é- fábrica de desguace do humano. Perfecta. A morte viña logo. E era case un don.
Sabémolo. Agora. lemos aos moi poucos superviventes que esgotaron as súas últimas forzas en contalo coma foi, sen épica nin consolo, afrontando, tal vez, unha dor máis alta aínda que o de telo vivido. Jean Améry ou Primo Lévi suicidáronse, tras dar o testemuño que eles saben insoportábel. Robert Antelme viviu, e non volveu escribir nin unha liña, logo daquel «A especie humana», demasiado espantoso para que desexo algún de dicir nada perviva.
Son sesenta anos xa. Os soldados soviéticos que toparon con aqueles fantasmais esqueletos, últimos habitantes de Auschwitz, non entendían. Ninguén entendería. Ninguén pode. Auschwitz é teoloxía e resístese á linguaxe. Absoluto sen deuses: morte, só infinito, única patria humana.
Comentarios