A ESQUERDA ARXENTINA E ISRAEL.

A ESQUERDA ARXENTINA E A SÚA RELACIÓN CO ESTADO DE ISRAEL

Unha posición moitas veces hostil, baseada no descoñecemento


O seguinte dossier presenta algunhas posturas disímiles sobre a posición da esquerda arxentina ao respecto da existencia do Estado de Israel. Sen dúbida, o tema é amplo e require un maior espazo para afondar; o obxectivo destas páxinas é simplemente é achegar algúns postulados da esquerda aos nosos lectores, a fin de que poida xerarse unha definición obxectiva, sen preconceptos, da problemática.

Nun principio, e trala culminación da Segunda Guerra Mundial, os sectores ideolóxicos de la esquerda apoiaron a iniciativa, promovida pola Organización de Nacións Unidas (ONU), de crear o Estado de Israel. Este apoio, (fundamentalmente o dos distintos Partidos Comunistas do mundo) baseouse no recoñecemento inmediato que a entón Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas (URSS) tivo en 1947, cando comezou a delinearse a partición do territorio denominado ate ese momento “Palestina”.

Esta primeira simpatía manifestada polos distintos partidos revolucionarios de América cara ao nacente Estado de Israel, estivo motivada polos tráxicos feitos rexistrados durante o Holocausto, e pola familiaridade con aquel “laboratorio socialista” que foi a política kibbutziana.
Trala creación do Estado de Israel, en maio de 1948 e a primeira vitoria na Guerra da Independencia, o heroísmo, a valentía e a resolución amosada polo movemento sionista á hora de defender o seu “Fogar Nacional”, serviron de inspiración aos distintos movementos de liberación nacional dos países do denominado “Terceiro Mundo”. Ate ese momento, a potencia “amiga” de Israel, provedora de armamentos e capacitación, era Franza.

En 1956, en plena Guerra Fría, o taboleiro de alianzas comezou a mudar: ao estalar a Guerra pola Canle de Suez, denominada Segunda Guerra árabe-israelí, a URSS converteuse en abastecedora de armamento de Exipto e promove o rexurdimento da Liga Árabe sob o carismático liderado do presidente exipcio Nasser. É aquí cando se produce a primeira creba entre a, ate o momento, benévola mirada das distintas forzas de esquerda cara a Israel, e a súa viraxe a favor dos países árabes. É preciso salientar que, ate aquí, a causa palestina só era un vago sentimento dos palestinos que se marcharon cara os países árabes veciños de Israel. O achegamento exipcio ao bloque comunista, e o israelí cara aos Estados Unidos, distorsiona a visión dos grupos de esquerda, que ate entón vían de lonxe os acontecementos no Próximo Oriente. En 1967, logo de la Guerra dos Seis Días, terceira derrota consecutiva ate ese momento dos países árabes, prodúcese o alineamiento israelí cos Estados Unidos e o fin desa relación de simpatía posta entre as forzas de esquerda e o novo Estado Xudeu.

A partir dese intre, coa aparición da OLP e a lexitimación da causa palestina, as distintas forzas de esquerda do continente americano reducen o conflito entre dúas Nacións con dereitos a existir, a unha infantil loita entre “bos” e “malos”, moitas veces deostando a Israel por “aliado incondicional do imperialismo estadounidense”, descoñecendo polo xeral as base e os fundamentos do conflito e o rol que xogaron os distintos países árabes da rexión na súa suposta defensa da causa palestina. Esta hostilidade que, polo xeral, presentan os distintos grupos de esquerda cara a Israel, nacida do descoñecemento absoluto das nocións básicas deste conflito, xera confusións entre os sectores que tenden a analizar de xeito progresista os distintos acontecementos das loitas nacionais e populares. Ademais, confunde o dereito a existir do Estado Palestino coa negación do dereito á existencia do Estado Xudeu, a quen vilipendia por medio de diatribas que o acusan de xenocida e que pregoan a súa destrución total.

A ESQUERDA ARXENTINA E A SÚA RELACIÓN CON ISRAEL (I)

”A esquerda arxentina non difire demasiado da esquerda israelí”. Por Maximiliano Borches (Desde Buenos Aires)

Nesta entrevista co loitador polos Dereitos Humanos, referente da esquerda vernácula e xornalista e ex Director do mítico xornal Nova Presenza e actual condutor do programa radial “Leña ao lume” emitido por Radio Ciudad- Herman Schiller, abórdase unha discusión crave para intentar chegar ao entendemento de por que a esquerda neste país suscita, en moitos casos, posturas reducionistas á hora de falar de Israel e do seu conflito cos palestinos.

Hoxe en día, os postulados da esquerda, polo xeral, preséntanse como unha sorte de “amantes antípodas” para coa existencia do Estado de Israel; a que se debe?

Non sei se a pregunta está formulada correctamente, porque eu acho que a esquerda arxentina non difire demasiado da esquerda israelí. Eu leo con frecuencia á esquerda israelí, non digo a esquerda partidaria, refírome á esquerda israelí que se manifesta nos medios de comunicación, por exemplo o diario “Haaretz”. Alí, hai un escritor israelí de esquerda que se foi do Partido Comunista, pola esquerda, chamado Itzjack Lahor que di: “nós somos un país de cosacos”. Eu diría primeiro que non se pode falar de Israel no seu conxunto, como tampouco se pode falar da esquerda no seu conxunto. Israel non é unha unidade; criticar ao goberno de Israel paréceme lexítimo. Entón, o que crítica ao goberno israelí non é antiisraelí. Eu amo a Israel e son crítico severísima do seu goberno, e non é un sinónimo. E a esquerda o mesmo, hai sectores que critican ao goberno israelí, como aquela que cuestiona a lexitimidade da existencia do Estado de Israel. Hai un sector da esquerda que critica esta lexitimidade, que evidentemente non quere a paz, quere a destrución de Israel; estes non son os meus compañeiros de viaxe, non teñen nada que ver comigo. Entón, a esquerda arxentina máis radicalizada que critica ao goberno israelí non o critica máis que a propia esquerda israelí, é unha tendencia de todos os sectores do sionismo confundir isto: “o que critica a Israel é antiisraelí e antisemita”. Todo é confuso no medio Oriente, é confuso, mais é parte da realidade. Conveñamos que o pensamento dalgúns intelectuais que escriben nos medios israelís, representa a un sector bastante marxinal daquela sociedade, e nalgúns casos son post-sionistas.

O post-sionismo é outra cousa, alí hai moita dereita. Eu arrepíome con algunhas cousas que ví. Durante o ano 1997, cando estiven en Israel, no Museo de Israel, houbo unha exposición sobre os amores de Hitler e Eva Braun. Iso fan os post-sionistas, eu estaba arrepiado. Entón, non confundiría a certos intelectuais de esquerda israelís cos post-sionistas. Ademais, o Partido Comunista, con todas as críticas que pode ter, dirixe dúas intendencias, ademais de ter deputados na Kneset (Parlamento). Así que non diría que non é tan pouco representativa. Pero reitero que a esquerda arxentina que non cuestiona a existencia do Estado, non critica máis a Sharon que a propia esquerda israelí. E se non remitámonos aos discursos de Shul amit Alón no Parlamento. Aquí a DAIA (Delegación de Asociacións Israelitas Arxentinas) sairía a dicir que o que ela di é antisemita. Por iso, suscitar como pregunta: ? porqué a esquerda arxentina cuestiona a Israel?, é incorrecto, porque a esquerda, aquí, como en Israel, non é homoxénea.

Pero parecería ser que os sectores que se auto-definen como “pertencentes á esquerda revolucionaria” en Arxentina, son homoxéneos no seu reducionismo ao criticar a existencia do Estado de Israel. Polo menos é o reflexo da súa prensa. Non diría que é tan así, porque por exemplo o Partido Comunista Arxentino non cuestiona a existencia do Estado de Israel. É moi duro con Sharon, pero nada máis. A destrución de Israel suscítana sectores moi delirantes. Eu discuto moito este tema con eses sectores, por exemplo con algúns grupos trotskistas que esixen a destrución de Israel. Eu chameinos publicamente "aprendices de xenocidas".

No ano 2000, cando vostede foi candidato a vice-xefe de Goberno da Cidade de Buenos Aires por Izquierda Unida, o Partido Obrero, referíndose a vostede, publicara na súa prensa un artigo cuxo título dicía algo así como: “Vostede votaría a un candidato sionista?”, como se sentiu?

Si, exactamente. Foi moi duro, moi duro e houbo unha polémica pública, que foi famosa, con ese partido, que se reflectiu ata no diario Páxina/12.

Como pode explicarse que a esquerda compare á figura de Arafat, sabendo quen foi, coa de líderes revolucionarios latinoamericanos como Sandino ou o Che Guevara? Non é unha contradición?

Non, non é unha contradición. Foi un líder nacional. O que a esquerda non entende é que o conflito palestino-israelí é un conflito entre dúas nacionalidades, e que non hai unha nacionalidade “boa” e outra “mala”. Isto tamén é parte da miña discusión con sectores da esquerda. Que é o conflito palestino-israelí? É, como dixo Jaim Weitzman: “o conflito entre dous dereitos a existir”. A esquerda non o sinte así, falan duns “bos” e os outros os “malos”, e eu sempre negueime a isto. Discuto publicamente este pensamento, pero daí a tirar a conclusión de que a esquerda é “mala” porque o consideraba a Arafat como líder revolucionario, non ten ningún sentido, porque tamén nalgúns sectores da esquerda israelí era considerada a súa figura así.

Que facer entón?

É moi difícil saber que facer neste sentido, porque Israel está moi illado, non hai nin sequera un sector de centro que estea con Israel. Para topar un sector pro-israelí hai que remitirse á dereita. O sionismo se auto-define como un movemento de liberación nacional do pobo xudeu, pero non fala coa linguaxe dos movementos de liberación. Remítome ao pensamento dun pensador israelí, que non é de esquerda, senón que é un relixioso ortodoxo, Shalom Rosemberg, que dixo: “o que necesita o sionismo é falar coa linguaxe dos movementos de liberación”. Iso sería un camiño, aínda que non alcance só con isto: hai que abandonar definitivamente a linguaxe e a praxe colonialista e opresora. A min non me gusta que Israel sexa unha peza crave no taboleiro da estratexia imperial. É moi difícil todo. Os palestinos teñen mellor prensa e mellor imaxe que os israelís. A guerra verbal entre ambos pobos pasa por demonizar ao outro, e a min non me gusta demonizar. Hai que topar elementos en común, ter creatividade. Rabin tivo creatividade. Os intelectuais israelís que con frecuencia publican peticicións en contra da masacre contra palestinos inocentes, teñen creatividade. Os intelectuais palestinos que se manifestan en contra do terrorismo suicida, teñen creatividade. A delegación conxunta palestino-israelí que o ano pasado concorreu ao Foro Social de Porto Alegre (Shul amit Alon estaba entre eles), ten creatividade. Aposto polos esforzos de entendemento recíproco para saír do impasse. Repudio calquera demonización.

A ESQUERDA ARXENTINA E A SÚA RELACIÓN CON ISRAEL (II)

“Hai que lembrar que Israel débelle en gran parte a súa existencia ao apoio dado pola Unión Soviética”. Por Damián Szvalb (Desde Buenos Aires)

O escritor Marcelo Birmajer militou durante anos nun dos partidos de esquerda máis importantes da Arxentina. Nesta reportaxe brinda a súa opinión sobre de porque o Estado de Israel é demonizado por gran parte da esquerda institucional e intelectual arxentina e latinoamericana. E vai máis aló: cre que o antisemitismo histórico da esquerda segue profundamente arraigado.

Como foi a súa experiencia de militancia?

Eu era un militante sindical no xornalísmo no MAS (Movemento al Socialismo). Sempre defendín a existencia de Israel dentro do partido e consideraba que podía loitar por mellorar as condicións laborais dos traballadores de prensa e ao mesmo tempo oporme á política internacional do partido. Nese momento non o vía como algo incompatíbel, hoxe arrepíntome profundamente. Non cabe ningunha dúbida de que eu estiven trabucado e que estaba actuando contra a miña propia vida. Perdín o tempo, e non me pareceu unha aprendizaxe senón unha estupidez. Ademais, eu que o coñecín de dentro, podo dicir que era un partido profundamente antisemita, igual que o Partido Obrero.

Cando se deu de conta?

O meu alonxamento definitivo co partido foi cando en 1993 cando se asinou o pacto de Oslo no medio Oriente. Naquela oportunidade o xornal “Solidariedade” do MAS tirou unha nota a favor de Hamas, grupo que se opoñía a Oslo, e chamou traidor a Arafat porque quería chegar á paz con Israel. Aí decidín irme.

Cando considera que a esquerda arxentina racha a súa relación con Israel?

Eu falaría claramente dunha esquerda antixudea. Non podemos meter na mesma saca aos socialistas ou socialdemócratas que sempre apoiaron a Israel, cos elementos antixudeos da esquerda autoritaria ou antidemocrática, xa sexa na súa vertente armada ou civil. Eu creo que a esquerda antixudea toma un sesgo explícito cando se dá de conta de que Israel vai sobrevivir, logo da guerra dos Seis Días. Mentres tiñan a esperanza de que os xudeus fosen aniquilados non lles conviña falar en contra de Israel, porque nese momento había moita sensibilidade mundial, polo recordo do Holocausto. Mentres tiñan a esperanza de que Israel fose destruído, o mellor xeito de propiciar a destrución do Estado Xudeu era manter un ton diplomático, unha suposta simpatía crítica para con Israel. Cando descubriron que por primeira vez en 2000 anos os xudeus non ían perecer en mans do inimigo, deixaron aflorar os seus verdadeiros sentimentos. Con todo pódense topar expresións que amosan que aínda logo da guerra de 1967 algúns intelectuais de esquerda seguiron apoiando a Israel. Hai un libro publicado pola Editorial Nueva Sión en 1968 que se chama “Israel. Un tema para a esquerda”. Aí, escritores como León Rozitchner, Bernardo Kordon, Benardo Verbitski e Abelardo Castelo defenden a Israel e a lexitimidade da defensa de Israel na Guerra dos Seis Días. Creo que sería un excelente estudo psicolóxico e sociolóxico explicar por que algúns anos despois un intelectual como Rozitchner considera que os israelís son iguais aos nazis. Eu sigo estando dacordo co que eles dixeron nese libro de 1968.

Cal son para vostede os exemplos máis claros entre está vinculación entre grupos de esquerda latinoamericanos e antisionismo?

Aquí en Arxentina o grupo Montonero, un grupo protofascista no seu espírito pero por momentos cun discurso de esquerda é homoxeneamente antisionista. Isto está nos seus documentos, no seu apoio a Yasser Arafat nos anos 70 cando este reclamaba a destrución do Estado de Israel, e con Galimberti, un dirixente da columna norte de Montoneros, participando con grupos terroristas palestinos no Líbano en operacións contra o Estado de Israel, en contacto directo coa OLP. O groso da esquerda armada latinoamericana era aliada ou favorecía aos grupos terroristas palestinos. Nunca hai que esquecer que dentro de cada un destes grupos existiron e existen militantes xudeus, tan antixudeos como o que máis. É unha paradoxa misteriosa, pero existente.

A esquerda latinoamericana visualiza a Israel como unha aliado do seu gran inimigo: EEUU. Algo así como o amigo de inimigo é o meu inimigo...

En primeiro lugar, a alianza militar de Israel con EEUU nace recentemente en 1973 e ten máis que ver con valores que con conveniencia. Hai que lembrar que Israel débelle en gran parte a súa existencia ao apoio que a Unión Soviética e os seus países satélites brindáronlle na guerra de Independencia. Doutra banda eu nunca vin unha reivindicación antiimperialista cando terroristas estranxeiros asasinaron arxentinos xudeus no atentado á AMIA, que é definitivamente un atentado que coincide coa definición de invasión: un Estado estranxeiro invade o noso país e mata compatriotas. Eu non escoitei a ningún grupo de esquerda que fale desta agresión estranxeira sobre o noso territorio. Entón, insistir permanentemente na alianza entre Estados Unidos e Israel e negar o imperialismo dos países antixudíos, como Irán ou Siria, é unha visión sesgada en contra de Israel. Por outra banda, Siria e Exipto formaron parte da Alianza liderada por EEUU que invadiu Iraq na primeira guerra do Golfo, non Israel. Paradóxicamente, Israel nunca participou dunha alianza liderada por Norteamérica que invadise outro país árabe. Siria e Exipto, si. É ilóxico seguir atacando a Israel polos seus lazos con EEUU.

Pero non atopa matices entre aqueles que critican as políticas e determinados gobernos israelís e daqueles que poñen en dúbida o dereito de Israel a existir?

Unha cuestión é dicir que a mellor estratexia para a sobrevivencia do Estado de Israel é retirarse de Gaza e Cisxordania e favorecer a creación dun Estado palestino que acepte a existencia de Israel e poida vivir en paz co seu veciño. Iso dixérono os sionistas desde 1947, moitos após o 67, e case todos desde o 2000. Hoxe a gran maioría dos sionistas favorecen a retirada do exército de Israel de Gaza e Cisxordania. No seu momento foi unha medida defensiva, e seguiu séndoo ate hoxe, errada ou non, pero unha medida defensiva. Outra cousa moi distinta é dicir que Israel non ten dereito a existir porque é un país imperialista que invadiu Gaza e Cisxordania. Ou que ese país máis pequeno que Tucumán é un país expansionista ou imperialista, ou que os israelís son nazis. Estes argumentos son antisionistas per se, e inscríbense dentro da nova xudeofobia. Os partidos trotskistas, por exemplo, sempre estiveron en contra da existencia de Israel. Os partidos satélites de Moscú favoreceron ao bando árabe desde a segunda metade dos anos 50, moito antes da Guerra dos Seis Días. O propio Marx estaba infectado polo auto-odio. Sendo el mesmo xudeu, dedica un libro enteiro, “A cuestión xudea”, a abominar do xudaísmo. Iso é directa e definitivamente moi enfermizo.