Unha festa no castelo austriaco da irmá do barón Thyssen, coas tropas rusas ás súas portas, degeneró nunha matanza de xudeus. Así o revela o escritor David Litchfield
Por José Comas
A recuperación da memoria histórica experimenta un novo auxe en Alemaña, máis de sesenta anos despois do derrube do nazismo e do final da II Guerra Mundial. Un novo escándalo da familia Thyssen únese agora a recentes revelacións sobre as conexións nazis dos Quandt, a familia máis rica de Alemaña, propietaria da maioría accionarial na BMW, ou sobre a presenza de antigos membros da Gestapo e das SS na fundación, en 1951, da policía federal criminal (BKA). O escritor británico David R. L. Litchfield, no seu libro “A historia secreta dos Thyssen” (Temas de Hoy, 2007) e en dous artigos, un no británico The Independent e outro no alemán Frankfurter Allgemeine Zeitung, acusa á condesa Margit Batthyany, irmá maior do barón Thyssen, xa falecida, de estar involucrada na matanza duns 200 traballadores forzados xudeus no medio dunha cogorza colectiva celebrada no seu castelo de Rechnitz, en Austria, xunto á fronteira con Hungría. Na noite do 24 ao 25 de marzo de 1945, véspera do Domingo de Ramos, Margit e o seu marido, o conde húngaro Ivan Batthyany, invitaron ao seu castelo a unhas 30 ou 40 persoas, na súa maioría xefes locais do partido nazi, membros da policía política, da Gestapo, das SS e das Mocidades Hitlerianas. A festa empezou ás nove da noite e durou ate o mencer do día seguinte, tras unha orxía de viño e sangue. O Exército Vermello aproximábase, estaba a tan só 15 quilómetros do castelo. Os xefes militares nazis estaban empeñados en levantar unha fortificación para frear o seu avance. Para a construción, que se iniciou o 9 de outubro de 1944, recrutáronse traballadores forzados xudeus, sacados de campos de concentración. Moitos tiveron que marchar a pé desde Budapest. Nestas marchas quedou polo camiño un bo número de mortos. Algúns caeron asasinados, ás veces polos mesmos veciños, nos pobos que atravesaban cando se advertía que non podían seguir o ritmo da marcha. A véspera da festa chegaron a Rechnitz 600 xudeus. A condesa cedera os sotos do castelo aos nazis, e alí se amoreábanse os presos. Uns 200 deles estaban en tan malas condicións que non podían traballar. Pasada a medianoite, o xefe local do partido e funcionario da Gestapo, Franz Podezin, reuniu a uns 15 dos invitados máis importantes nunha habitación á beira de onde os demais bebían e bailaban, repartiu armas e munición e convocounos para matar xudeus. Estes tiveron que espirse, e os invitados, case todos bébedos, matáronos a tiros. Concluída a faena regresaron á festa, onde beberon e bailaron ate o amencer. Ao día seguinte, varios presos xudeus tiveron que cavar tumbas para enterrar aos mortos. Aos enterradores leváronos a un matadoiro de Rechnitz. Podezin e o administrador do castelo, Joachim Oldenburg, asasináronos a tiros para non deixar testemuñas da matanza. O serio e prestixioso diario conservador alemán Frankfurter Allgemeine dedicou unha páxina enteira ao relato de Litchfield co título “A anfitrioa do inferno”, e unha foto a catro columnas no hotel Palace de Davos. Na foto aparecen o xefe da dinastía, Heinrich Thyssen; a condesa Margit, e o seu marido húngaro, Ivan von Batthyany, que pasa o brazo por encima do ombreiro do seu cuñado, un xoven barón Hans Heinrich, coñecido como Heini, que anos despois casou en quintas nupcias coa española Carmen Cervera. Do texto do xornal alemán non se desprende que Margit participase de xeito activo na matanza, pero queda claro que se puxo en marcha durante a súa festa. O sensacionalista Bild Zeitung foi máis lonxe: recolleu de inmediato o artigo e publicouno co título “A condesa Thyssen fixo fusilar a 200 xudeus nunha festa nazi”. "Ela deu a festa, non cabe dúbida", declara Litchfield a Juan Gómez. "A condesa estaba entre as 15 persoas que recibiron armas e munición para a matanza. Non escribín nin afirmado en ningures que ela apertase o gatillo, porque non teño probas. A ela encantábanlle as armas e disparar. Era cazadora, hai moitas fotos súas con animais mortos e empuñando armas. Ademais, as testemuñas afirman que era unha antisemita entusiasta. Pasouse a guerra rodeada de xente das SS, e cando se cometía algún atropelo contra xudeus, ela adoitaba estar en primeira fila. É lóxico pensar que ela apertase o gatillo, dado que era a persoa máis importante da festa e a súa anfitriona, ademais de convencida antisemita. Pero non teño probas diso". O escándalo estaba servido. Nos medios de comunicación alemáns, austríacos e suízos desencadeouse unha polémica sobre a veracidade das acusacións de Litchfield. O director do Centro Simon Wiesenthal de Xerusalén, Efraim Zuroff, esixe ás autoridades de Austria e Alemaña "investigar con lupa os feitos" e o papel da familia Thyssen. O historiador Wolfgang Benz, da Universidade Técnica de Berlín, arremeteu na radio pública alemá Deutschlandfunk contra Litchfield, "de quen non se sabe absolutamente nada e non é historiador". Engade Benz: "Non é máis nada que un xornalista sensacionalista que tiña o encargo do barón Thyssen de escribir unha haxiografía. Evidentemente, por decepción ou desexos de vinganza, compuxo unha historia máis ou menos traída polos pelos e moi mal escrita". Segundo Benz, "o caso non é coñecido, e non constan feitos similares de que unha festa de prominentes sirva para asasinar xudeus. O que me fai ser escéptico é a data tardía do ocorrido. O 24 de marzo de 1945, os fanáticos recalcitrantes non pensaban noutra cousa que en salvar o pelexo". Litchfield asegura: "Nunca tiven problemas con Heini. Levábame ben con el. Foi complicado porque eu escribín unha haxiografía sobre el e, á vez, o outro libro. Decepcionoume bastante que non publicasen a haxiografía, porque me custou case máis traballo que o outro.
Escribir unha biografía que só contempla o positivo e dar a impresión de veracidade é máis difícil que escribir un libro sobre feitos reais". Benz equivócase ao dicir que o caso non era coñecido. A matanza de Rechnitz é tristemente soada en Austria. Nos anos corenta celebráronse polo menos tres procesos contra os presuntos culpables, que saíron moi ben librados pola negativa das testemuñas a ratificar as súas declaracións. Con motivos: dúas testemuñas, Karl Muhr e Nikolaus Weiss, morreron asasinados en 1946 antes de prestar declaración ante o tribunal. Rechnitz refuxiouse no silencio máis impenetrable sobre o ocorrido aquela noite na que asasinaron a eses 200 xudeus enfermos e indefensos. No pobo levántase hoxe un enorme monumento aos mortos no celeiro onde unha horda de nazis bébedos matáronos a balazos.
Outro historiador, Stefan Klemp, que traballa para o Centro Wiesenthal, refutou a Benz e asegura que a matanza ocorreu e que participaron os invitados á festa do castelo. Segundo Klemp, non é certo que a proximidade do Exército Vermello impedise dedicarse a matar xudeus no canto de fuxir. "No medio do ambiente apocalíptico daqueles días, celebrar orxías e borracheiras colectivas estaba moi estendido entre aquela xente, ás veces con fusilamentos masivos". A matanza era tan coñecida que un director de cine austriaco, Eduard Erne, dedicou máis de catro anos á realización dun documental sobre Rechnitz e a procura das tumbas dos xudeus asasinados, que aínda hoxe non se atoparon. O documental, titulado Silencio de morte, reflicte a atmosfera de medo que persiste no pobo ao tratar o tema. Recolle o documental unha declaración do dono dun café: "Os xudeus teñen o seu muro das lamentacións e nós o noso muro de silencio". Os realizadores recollen declaracións antisemitas. Unha muller di: "Non tedes que buscar os ósos dos xudeus, dedicádevos a buscar o ouro que levaron consigo". Un ex alcalde declara que Deus quere que non se atopen as tumbas. Erne atópase ademais con versións fantásticas, como que a condesa cabalgaba sobre un cabalo branco e disparaba contra os xudeus. O cineasta declarou á radio alemá que a condesa estaba do todo implicada no mal trato aos xudeus: "O castelo era enorme, con cortellos e oficinas. Desde alí dirixíase a construción da fortificación. Puxeron a disposición dos nazis os cortellos para albergar aos escravos. Cando avanzou o Exército Vermello, todos fuxiron". A toma do pobo produciuse uns dez días logo da festa no castelo, que ardeu en circunstancias non do todo aclaradas. Unha versión acusa aos soviéticos. Outros sosteñen que foron os nazis para borrar pegadas. Segundo todos os indicios, a condesa axudou a fuxir ao xefe local nazi Podezin e ao administrador Oldenburg. Litchfield cita o testemuño de Josi Groh, avogado húngaro de Heini Thyssen, que atribúe á condesa Margit un "voraz apetito sexual". Segundo Litchfield, "hai probas das infidelidades da condesa, cartas onde se menciona a miúdo a Oldenburg e a Podezin. Ela viuse ante a desagradable situación de decidir que facer con eles logo da guerra. O avogado contoume estas cousas. Non teño unha declaración xurada, pero o que dicía ten sentido e coincide coas cartas". En The Independent sostén Litchfield que a condesa mantivo relacións con Oldenburg e con Podezin. Isto se omite na versión suavizada do Frankfurter Allgemeine, que converte a "voracidade sexual" nun "non era de ningún xeito tímido e retraída", como a caracterizou Heini Thyssen.
O 2 de xaneiro de 1963, o papel da condesa, que ante a xustiza austriaca só prestou declaración como testemuña, aínda ocupaba á xustiza alemá. Un tribunal de Ludwigsburg pide axuda nun oficio: "Posto que Podezin mantén estreitas relacións coa condesa Margit, a esposa do propietario no seu día do castelo, existe a sospeita de que axudou a fuxir a Alemaña Occidental tanto a Oldenburg (antigo administrados da propiedade) como a Podezin". O 13 de maio de 1963, Oldenburg recibiu correo de Podezin. O ex xefe da Gestapo en Rechnitz cóntalle que está fuxido porque lle ameaza un proceso penal e que intentou escapar a través do Cairo, pero non o conseguiu. Podezin pide diñeiro a Oldenburg e Margit para poder fuxir a Suramérica, e ameaza, se non o recibe, con recorrer á prensa "para arrastralos pola merda" e con denunciar "os servizos de delacións e outras cousas" prestados pola condesa. En novembro daquel ano comprobouse a presenza en Pretoria (Suráfrica) de Podezin, que chegou alí a través de España. O fiscal sobreseyó por falta de probas a acusación contra Oldenburg o 21 de setembro de 1965. Segundo algunhas versións, o seu rastro perdeuse en Arxentina. A condesa refuxiouse en Suíza e dedicouse ao coidado dunha famosa cuadra de cabalos purasangre que lle cedeu o seu irmán Heini. A cuadra Erlenhof en Bad Homburg, ao sur de Alemaña, fora propiedade dun industrial xudeu, Moritz James Oppenheimer, que morreu en 1940 tras ser encarcerado polos nazis en 1933. O vello Thyssen aproveitouse da situación e comprou o criadeiro que herdou Heini, quen despois o cedeu á súa irmá. Os purasangres gañaron moitos premios e cotizábanse a prezos fabulosos. O 15 de setembro de 1989, Margit Batthyany-Thyssen morreu en Suíza e levou á tumba o segredo da súa participación na orxía de viño e sangue ocorrido no seu castelo pouco antes do final da guerra. Georg Thyssen, de 57 anos, declarou ao centenario semanario Jews Chronicle que non sabe "se os sucesos terribles de marzo de 1945 son reais e están ben documentados. Tampouco se nada da suposta participación da miña tía. O relato do suceso é verdadeiramente horrible e inquietante, calquera que sexa o que participe en semellante atrocidade". Christine Batthyany, de 68 anos, nora da condesa, declarou ao mesmo xornal: "O relato é falso. A miña sogra nunca fixo nada contra os xudeus. A miña sogra era unha muller moi relixiosa e piadosa. Nunca faría nada para torturar ou maltratar a ninguén".
Publicado no xornal El País (28.10.07)
Comentarios