Por Javier Espinosa
EFE desde El Cairo 04.06.09
. A primeira intervención de calado que EEUU adoptou en Oriente Próximo remóntase a 1953. Chamouse Operación Ajax. Sería o debut dunha serie de accións que até agora contravenindo a defensa pública que realiza a nación americana da democracia. Foi precisamente un primeiro ministro elixido pola vía das urnas, o iraniano Mohammad Mosadegh, quen foi deposto por un alzamento promovido con fondos e asistencia loxística de Washington. O país que se presenta como adaíl da liberdade optou por apoiar a un ditador como Reza Palevi nun xesto que se repetiría de forma cíclica durante as décadas subseguintes. "O mundo pagou un enorme prezo pola falta de democracia na maioría de Oriente Próximo. A Operación Ajax ensinou aos tiranos e aspirantes a tiranos que os gobernos máis poderosos do mundo están dispostos a tolerar a opresión ilimitada mentres eses réximes opresivos sexan amigos de Occidente e das compañías petroleiras de Occidente", escribiu o xornalista norteamericano Stephen Kinzer, no seu famoso libro 'Todos os homes do Shah', no que relata o golpe de estado contra Mosadegh. En Occidente a figura de Mosadegh pode significar moi pouco pero en Oriente Próximo é un recordo imbricado nunha memoria colectiva, alimentada por outras moitas accións do mesmo talante, nas que EEUU non dubidou en apoiar aos peores ditadores da rexión.
Un lugar simbólico
Quizais por iso o feito de que o presidente Barak Obama elixa Exipto como escenario para lanzar o seu discurso ao mundo musulmán suscitou xa a protesta do activistas prol dereitos humanos dese país e a suspicacia doutros moitos. Un receo reforzado pola visita que realizou o mércores a Arabia Saudita, outro réxime cuxas credenciais democráticas son inexistentes. O mesmo lugar elixido por Obama para a súa alocución, a Universidade Exipcia, simboliza o retroceso nas liberdades públicas que sufriu Oriente Próximo desde 1953. Inaugurada o 21 de decembro de 1980, o recinto situábase entón onde hoxe se atopa instalada a Universidade Americana do Cairo, en pleno centro da cidade.
.
Pretendía ser un enclave onde se difundisen a cultura árabe "xunto aos ensinos de Occidente", en palabras do entón ministro de Xustiza (1914), Husayn Rushdi, e un referente secular, que representase unha alternativa ao enfoque relixioso da al-Azhar, o epicentro máis connotado da teoloxía sunnita. Un centro no que se educou durante décadas a elite máis liberal do país, incluídos connotados personaxes como o Premio Nobel Naguib Mahfouz, o actor Omar Sharif, o ex secretario xeral da ONU, Boutros Boutros-Ghali, ou o actual responsable da Axencia de Enerxía Atómica Internacional, Mohamed ElBaradei. "A xente adoitaba enviar aos seus fillos a graduarse en Europa e volver aquí a ensinar. Por iso era unha xanela aberta ao mundo", explicou o escritor Ali Salem a axénciaa AP. Como a maioría das institucións no país, hoxe en día esta universidade que acolle a máis de 200.000 estudantes -o 52% deles mulleres- está controlada de forma férrea polo réxime de Hosni Mubarak, do que depende a maior parte dos nomeamentos de directivos e profesores. A imaxe liberal que se pretendía promover foi substituida pola dos centos de policías que adoitan congregarse fronte á súa entrada cada vez que os estudantes protestan contra a política represiva de Mubarak, ou de EEUU. Human Rights Watch alertou no 2005 sobre o sufocante control exercido polas autoridades exipcias nesta institución "onde non se excluía a tortura e detención arbitraria de estudantes e profesores- e advertía de que se estendeu a calquera compoñente da vida universitaria".
.
Para os activistas a favor da democracia en Exipto, a simple elección deste país constitúe xa un erro garrafal de Obama, e unha réplica do referendo que sempre outorgou George Bush a Mubarak. Nunha entrevista coa BBC este martes, Obama negouse a cualificar a Mubarak polo menos como un líder autoritario. "Non, non adoito utilizar etiquetas para as persoas", indicou. Como escribía onte Hossam el-Hamalawy, un dos 'blogueros' exipcios máis connotados dese país, "Obama non tiña que vir a Exipto. A súa visita é un claro apoio a Mubarak. Ningunha das palabras que diga poderán cambiar a percepción de que os americanos están a apoiar a un ditador". "Debería dar o seu discurso desde Washington", secundoulle Aida Seif al-Dawla, outro activista prol dereitos humanos. O ex candidato ás presidenciais Ayman Nour asegurou que o periplo do dignatario norteamericano leva mesmo un significado máis lúgubre. "Parece que está destinado aos réximes, non aos pobos. Asómbranos que a sociedade política e civil exipcia sexa ignorada e que iso dea a impresión de que o interese americano prima sobre os seus principios", dixo. O mesmo argumento que se impuxo en 1953.
Comentarios